Polski Atom

Materiał informacyjny
opracowany przez Departament Energii Jądrowej
Ministerstwa Klimatu i Środowiska

30 marca 2022 r.

I. Bieżące Wydarzenia w Energetyce Jądrowej na Świecie

1. Załadowano paliwo do bloku Hongyanhe 6

Koncern jądrowy China General Nuclear poinformował, że w bloku energetycznym nr 6 EJ Hongyanhe w prowincji Liaoning zakończono operację załadunku 157 zestawów paliwowych do rdzenia reaktora. Blok wyposażony w jeden z dwóch reaktorów ACPR-1000 wybudowanych w II fazie rozbudowy elektrowni - ma rozpocząć pracę jeszcze w tym roku.

Załadunek paliwa rozpoczął się 25 marca, a zakończył 28 marca. CGN poinformował, że proces był prowadzony pod nadzorem i za zgodą Północno-Wschodniej Stacji Nadzoru Bezpieczeństwa Jądrowego i Radiacyjnego Ministerstwa Ekologii i Środowiska. Narodowa Administracja Bezpieczeństwa Jądrowego przeprowadziła kompleksową kontrolę Hongyanhe 6 w dniach 14-18 lutego przed wydaniem zezwolenia na prace załadowcze.

Zakończenie pierwszego załadunku paliwa oznacza, że jednostka oficjalnie weszła w fazę jądrowego rozruchu głównego systemu i zrobiła ważny krok w kierunku ukończenia budowy i rozpoczęcia produkcji energii elektrycznej

– podał CGN.

2. Ukończono rekultywację dwóch miejsc po kirgiskim programie wydobycia uranu

Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju ogłosił, że zostały zakończone prace nad zagospodarowaniem i utylizacją odpadów pochodzących z historycznego wydobycia uranu na terenach Shekaftar i Min-Kush. Projekt został zrealizowany zgodnie z harmonogramem i poniżej zakładanego budżetu.

Azja Środkowa była ważnym źródłem uranu w byłym Związku Radzieckim. Uran wydobywano przez ponad 50 lat, a rudę uranu sprowadzano również z innych krajów w celu jej przetwarzania w koncentrat uranowy. Na składowiskach odpadów z przerobu rudy i odpadów górniczych umieszczono dużą ilość materiału skażonego promieniotwórczo.

Większość kopalń została zamknięta do 1995 r., ale bardzo niewiele prac rekultywacyjnych przeprowadzono przed lub po zamknięciu działalności wydobywczej i przerobu rudy. Zanieczyszczony materiał stanowi zagrożenie dla środowiska i zdrowia ludności. Zagrożenia obejmują możliwe zanieczyszczenie wód gruntowych i powierzchniowych w kluczowym ośrodku rolniczym tego regionu.

3. Osiągnięto punkt zwrotny w brytyjskim projekcie utylizacji odpadów

Zakończono pierwszy transport kolejowy pojemników ze stali nierdzewnej zawierających odpady promieniotwórcze składowane w Winfrith w hrabstwie Dorset do składowiska odpadów niskoaktywnych zarządzanego przez firmę Nuclear Waste Services w Cumbrii. Poziomy promieniowania odpadów zmniejszyły się na tyle, że można je teraz przeklasyfikować jako odpady niskoaktywne.

Ponad 1000 beczek odpadów pochodzących z reaktora Winfrith Steam Generating Heavy Water Reactor (SGHWR), który zaprzestał działalności w 1990 roku, umieszczono w magazynie Treated Radwaste na terenie Winfrith, oczekując na ich przeniesienie do składowiska odpadów średnioaktywnych w Harwell w Oxfordshire. Wraz z upływem czasu w wyniku procesu rozpadu promieniotwórczego ich aktywność stale maleje i są one obecnie klasyfikowane jako odpady niskoaktywne, a nie średnioaktywne, co pozwala na wcześniejsze ich umieszczenie w składowisku odpadów niskoaktywnych.

4. W 2023 r. rozpoczęcie budowy indyjskiej floty reaktorów

Urzędnicy Departamentu Energii Atomowej (DAE) powiedzieli panelowi parlamentarnemu, że Indie przygotowują się do rozpoczęcia od przyszłego roku budowy reaktorów w trybie „flotowym” zaczynając od wylania pierwszego betonu dla dwóch ciśnieniowych reaktorów ciężkowodnych (PHWR) o mocy 700 MWe w EJ Kaiga w prowincji Karnataka.

Według Economic Times, urzędnicy DAE powiedzieli parlamentarnej komisji ds. nauki i technologii, że wylanie pierwszego betonu pod bloki Kaiga 5 i 6 spodziewane jest w 2023 r., a następnie pod bloki 3 i 4 Gorakhpur Haryana Anu Vidyut Praiyonjan oraz bloki 1-4 Mahi Banswara Rajasthan Atomic Power Projects w 2024 r. oraz jednostki Chutka Madhya Pradesh 1 i 2 w 2025 r.

Budowa reaktorów w trybie flotowym obniży zarówno koszty, jak i czas budowy, zapewnili urzędnicy DAE, a budowa każdej jednostki ma trwać pięć lat od pierwszego wylania betonu.

Inne wiadomości

Bloomberg podał, że około 53% ankietowanych uważa, iż japońskie reaktory jądrowe powinny zostać ponownie uruchomione, jeśli można zapewnić bezpieczeństwo ich pracy, a 38% stwierdziło, że powinny pozostać zamknięte, jak wynika z ostatniego sondażu przeprowadzonego przez Nikkei. Podobne badanie we wrześniu wykazało, że 44% popiera ponowne uruchomienie krajowych reaktorów. Wyniki ankiety są pierwszym przypadkiem od czasu wypadku z 2011 roku w elektrowni Fukushima Daichi, w którym faworyzowano rosnącą rolę energii jądrowej.

Rada zarządzająca Międzynarodowej Agencji Energii jednogłośnie przegłosowała ponowne powołanie Fatiha Birola na stanowisko dyrektora wykonawczego na trzecią kadencję. Birol pełni funkcję dyrektora wykonawczego od września 2015 r. Głosowanie nad jego ponownym powołaniem odbyło się podczas posiedzenia ministerialnego MAE w 2022 r. Nowe zobowiązania wyszczególnione w komunikacie ministerialnym MAE z 2022 r. skłaniają MAE do rozwijania swojej misji i wpływu, w tym poprzez zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego podczas transformacji energetycznej, kierowanie walką globalnego sektora energetycznego ze zmianami klimatu oraz wzmocnienie rządów państw MAE.

Rozpoczęły się prace nad aktualizacją studium wykonalności dla projektu wydobywczego uranu Lance w Wyoming, ogłosiła firma Peninsula Energy. Nowe studium opiera się na poprzednim badaniu z 2018 r. dotyczącym wykonalności ługowania o niskim pH in situ w złożu Lance i uwzględni wyniki oraz wnioski z technicznych działań ograniczających ryzyko, w tym niedawno ukończone badania terenowe. Ostateczna decyzja o wznowieniu produkcji komercyjnej metodą ługowania za pomocą niskiego pH będzie oparta na wnioskach z zaktualizowanego studium wykonalności i warunkach panujących na rynku uranu, podała firma.

Sfinalizowano studium wykonalności budowy zakładu odsalania wody w Erongo w środkowym nadmorskim regionie Namibii, którego celem jest zaspokojenie zapotrzebowania na wodę płynące z kopalń uranu i od innych użytkowników, a niezbędny teren został już nabyty, podał Mining Weekly, powołując się na ministra rolnictwa, gospodarki wodnej i reformy gruntowej Calle Schlettweina. Obecnie trwają przygotowania do wydobycia wody morskiej i zabezpieczenia energii wymaganej do procesu odsalania, podczas gdy rząd rozmawia z prywatnymi inwestorami o partnerstwie w rozwoju zakładu, który ma produkować 70 000 metrów sześciennych wody pitnej dziennie.

II. Opinie, komentarze

Pierwsza konferencja Państw-Stron Poprawki do Konwencji o ochronie fizycznej materiałów jądrowych

28.03. 2022 r., MAEA

Puja Daya, Biuro Informacji Publicznej i Komunikacji MAEA

 

Prawie sześć lat od wejścia w życie Poprawki z 2005 r. do Konwencji o ochronie fizycznej materiałów jądrowych MAEA jest gospodarzem pierwszej konferencji, podczas której dokonuje przeglądu procesu jej wdrożenia i adekwatności.

Zgromadziliśmy się aby osiągnąć ważny kamień milowy w międzynarodowym bezpieczeństwie jądrowym: po raz pierwszy Państwa-Strony Poprawki do CPPNM, obecnie w liczbie 129, dokonają przeglądu realizacji i adekwatności jedynych prawnie wiążących przedsięwzięć obejmujących fizyczną ochronę materiałów obiektów i jądrowych

– powiedział dyrektor generalny MAEA Rafael Mariano Grossi w swoim wystąpieniu inauguracyjnym, zastanawiając się nad znaczeniem Poprawki do Konwencji o ochronie fizycznej materiałów jądrowych (2005 Amendment to the Convention on the Physical Protection of Nuclear Material, A/CPPNM).

Podczas tygodniowej konferencji delegacje Stron A/CPPNM podzielą się swoimi doświadczeniami z wdrażania A/CPPNM, w tym krokami podejmowanymi w celu zapewnienia solidnej ochrony fizycznej obiektów i materiałów jądrowych, wysiłkami na rzecz zacieśnienia współpracy międzynarodowej oraz działaniami wdrażanymi w celu kryminalizacji przestępstw związanych z materiałami lub obiektami jądrowymi.

Wydarzenia towarzyszące organizowane na marginesie Konferencji będą również okazją do dalszej dyskusji na temat różnych aspektów bezpieczeństwa jądrowego i Konwencji z późniejszymi zmianami. Jedno z wydarzeń towarzyszących, organizowane wspólnie przez MAEA i Kanadę, jest specjalnie poświęcone wyzwaniom uniwersalizacji A/CPPNM i historii jej sukcesu.

Do CPPNM obecnie przystąpiło 164 państw. Nadal istnieje 35 stron pierwotnej Konwencji, które nie przystąpiły jeszcze do jej nowelizacji. Dwadzieścia dziewięć państw nie przystąpiło jeszcze ani do pierwotnej Konwencji ani do jej Poprawki.

W charakterze obserwatorów obecni są przedstawiciele kilku organizacji międzynarodowych i organizacji pozarządowych, zatwierdzonych przez Strony A/CPPNM do udziału w Konferencji.

Znaczenie A/CPPNM

Kraje na całym świecie wykorzystują naukę i technologię jądrową do realizacji celów rozwojowych w takich dziedzinach, jak energia, zdrowie, produkcja żywności, przemysł, gospodarka wodna i ochrona środowiska. Bezpieczeństwo i ochrona wykorzystania materiałów jądrowych są na pierwszej linii walki, aby zapobiegać, wykrywać i reagować na potencjalne przypadki kradzieży, utraty, nielegalnego obrotu i innych złośliwych czynów związanych z tymi materiałami. CPPNM i jej Poprawka zapewniają ramy współpracy krajów w celu zwiększenia bezpieczeństwa jądrowego na poziomie krajowym, regionalnym i globalnym. Zmieniona CPPNM pomaga zapewnić odpowiednią ochronę materiałów i obiektów jądrowych przed złośliwymi działaniami, a środki wdrożone przez państwa w celu wypełnienia ich zobowiązań zmniejszają prawdopodobieństwo złośliwych działań związanych z materiałami i obiektami jądrowymi.

Ponieważ energia jądrowa zyskuje na znaczeniu, a materiały jądrowe stają się coraz bardziej powszechne, świat się zmienia. Dla nas wszystkich jest oczywiste, że atlas szans i zagrożeń odradza się w nieprzewidywalny sposób i z niespotykaną szybkością. W tym kontekście zmieniona CPPNM musi spełniać swój cel. To oznacza szybszą uniwersalizację A/CPPNM, szybsze wdrożenie Konwencji i jej Poprawki

– stwierdził dyrektor Grossi.

Podczas gdy pierwotna CPPNM wymaga fizycznej ochrony materiałów jądrowych wykorzystywanych do celów pokojowych w transporcie międzynarodowym, poprawka, która weszła w życie w 2016 r., rozszerza zakres Konwencji o ochronę fizyczną obiektów i materiałów jądrowych wykorzystywanych do celów pokojowych w użytku krajowym, w przechowywaniu i transporcie. Poprawka uzupełnia także listę przestępstw związanych z materiałami i obiektami jądrowymi, objętych Konwencją, oraz wzmacnia podstawy współpracy międzynarodowej.

Ta pierwsza konferencja poświęcona przeglądowi CPPNM po zmianach jest wspierana przez fundusze Unii Europejskiej oraz rządów Szwajcarii i Stanów Zjednoczonych.

Kluczowa rola MAEA

Oprócz roli Dyrektora Generalnego MAEA jako depozytariusza Konwencji z późniejszymi zmianami, MAEA zapewnia również pomoc legislacyjną i techniczną w celu wspierania Państw-Stron w przestrzeganiu i wdrażaniu CPPNM i jej Poprawki, na wniosek danego państwa.

MAEA oferuje pomoc w opracowywaniu i przeglądzie ustawodawstwa, jak również wzajemne oceny i usługi doradcze na żądanie, takie jak Międzynarodowa Służba Doradcza ds. Ochrony Fizycznej (International Physical Protection Advisory Service, IPPAS). Oferuje również kursy e-learningowe, aby wspierać państwa w zwiększaniu bezpieczeństwa jądrowego. Publikacje MAEA są również dostępne w celu wspierania krajów w przestrzeganiu i wdrażaniu przepisów CPPNM z późniejszymi zmianami, w tym Podręcznik prawa jądrowego, tom I i tom II, oraz seria wydawnictw Nuclear Security Series.

MAEA odgrywa również ważną rolę w promowaniu powszechnego przestrzegania CPPNM i jej Poprawki. W związku z tym prowadzi działania informacyjne, wspiera budowanie potencjału i przeznacza zasoby na zwiększenie świadomości na temat korzyści wynikających z CPPNM z późniejszymi zmianami.

Jak zauważył i powtórzył dyrektor Grossi, MAEA będzie kontynuować swoje wysiłki, wkrótce otwierając ośrodek szkoleniowy Nuclear Security Training and Demonstration Centre w Seibersdorf w Austrii, realizujący szkolenia związane z bezpieczeństwem jądrowym.

 

Opracowano w DEJ na podstawie: WNA, MAEA