Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Wejherowie

Stosownie do art. 3 pkt 4 lit. c ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. 2021 poz. 2351), piaskownice należą do grupy obiektów małej architektury służących rekreacji codziennej. W świetle przepisów Prawa budowlanego odpowiedzialność za utrzymywanie obiektów budowlanych, w tym obiektów małej architektury, w należytym stanie technicznym i estetycznym w sposób niedopuszczający do nadmiernego pogorszenia ich właściwości użytkowych i sprawności technicznej ponosi ich właściciel lub zarządca, który ma obowiązek poddawać powyższe obiekty kontroli okresowej przynajmniej raz na pięć lat.
Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. 2021 poz. 2069), właściciel, posiadacz lub zarządzający nieruchomością są obowiązani utrzymywać ją w należytym stanie higieniczno-sanitarnym w celu zapobiegania zakażeniom i chorobom zakaźnym, w szczególności:
•    prowadzić prawidłową gospodarkę odpadami i ściekami,
•    zwalczać gryzonie, insekty i szkodniki,
•    usuwać padłe zwierzęta z nieruchomości,
•    usuwać odchody zwierząt z nieruchomości.

Piaskownice, jak wszystkie urządzenia zamontowane na placu zabaw, muszą spełniać wymagania przepisów ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz.U. 2021 poz. 222), implementującej dyrektywę 2001/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 grudnia 2001 r. w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów (Dz. Urz. UE. L 2002 Nr 11, str. 4). Stosowane normy europejskie dla placów zabaw to: EN 1176 oraz EN 1177 (ich polskie wersje oznaczone są: PN-EN 1176 dla urządzeń na placach zabaw oraz PN-EN 1177 dla nawierzchni).
Właściciele publicznych placów zabaw, czyli m.in. urzędy miast, gmin, szkoły, przedszkola, a także spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, powinni nabywać wyłącznie urządzenia zgodne z przywołaną powyżej normą PN-EN 1176 (zgodność potwierdzona certyfikatem lub deklaracją zgodności) oraz zabezpieczać piaskownice przed zanieczyszczeniem. Stałe zabezpieczanie piaskownic poprzez np. ogradzanie terenów zabaw lub piaskownic, zasłanianie piaskownicy na noc i w innych okresach jej nieużytkowania, ma przede wszystkim służyć niedopuszczeniu do zanieczyszczenia piaskownicy i piasku przez psy, koty, ptaki oraz inne zwierzęta, a także chronić przed innymi zagrożeniami mogącymi pogorszyć stan sanitarny piasku.

Zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektora Sanitarnego wskazana jest wymiana piasku w piaskownicach co najmniej 2 razy w roku: przed oraz w trakcie sezonu letniego, a także każdorazowo po stwierdzeniu w nim obecności widocznych zanieczyszczeń (odpadów, odchodów zwierzęcych i innych) stwarzających zagrożenie dla zdrowia ludzi, szczególnie dzieci, z uwagi na ich słabo rozwinięty układ odpornościowy. Obowiązek wymiany piasku w piaskownicach wynika z potrzeby zminimalizowania zagrożenia chorobami pasożytniczymi, odzwierzęcymi, zakaźnymi.
Państwowa Inspekcja Sanitarna w ramach sprawowania nadzoru sanitarnego kontroluje piaskownice zarówno ogólnodostępne w przestrzeni publicznej (w parkach, ogródkach jordanowskich, na osiedlowych placach zabaw), jak również na terenach przedszkoli, żłobków i innych form opieki nad dziećmi. Przedmiotem kontroli sanitarnej jest stan sanitarno-techniczny piaskownic, a także czystości piasku sprawdzany pod kątem obecności widocznych zanieczyszczeń, jak również pod uwagę brane są terminy wymiany piasku potwierdzane stosownymi dokumentami, w tym fakturami za zakup piasku. Uwagę zwraca się na zabezpieczenie piaskownic przed zanieczyszczeniami w czasie jej nieużytkowania oraz umieszczenie w widocznym miejscu regulaminu placu zabaw z informacją o zakazie przebywania i wprowadzania do piaskownicy zwierząt (psów i kotów). Systematyczna wymiana piasku w piaskownicach użytkowanych m.in. przez przedszkola, przy jednoczesnym stosowaniu fizycznych barier (płot, plandeka lub pokrywa) chroniących przed dostępem zwierząt oraz innymi zagrożeniami mogącymi pogorszyć stan sanitarny piasku stanowi najskuteczniejszą metodę utrzymywania jego czystości oraz minimalizuje zagrożenia jakie mogą być związane z jego zanieczyszczeniem.

W przypadku bezpośredniego kontaktu dzieci z piaskiem zanieczyszczonym odchodami zwierząt mogą wystąpić następujące zagrożenia zdrowotne: zatrucia i zakażenia pokarmowe, choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego, biegunki, zakażenia skóry, choroby zakaźne powstające drogą przyranną np. tężec, choroby pasożytnicze - toksokaroza, toksoplazmoza.
Warto wskazać, że pasożyty mogą wywołać groźne choroby – toksoplazmozę, którą można się zarazić przez kontakt z odchodami kota i toksokarozę, którą wywołuje glista psia, znajdująca się w psich odchodach. Toksokarozę leczy się wyłącznie w szpitalu, przy czym choroba ta niesie ze sobą ryzyko groźnych powikłań. Bakteriami, mogącymi występować w zanieczyszczonym piasku są m.in. bakterie z grupy coli – mogące wywołać nawet posocznicę (czyli sepsę) oraz bakterie salmonelli – powodujące poważne zatrucia pokarmowe.

W celu zabezpieczenia dziecka przed odzwierzęcymi chorobami pasożytniczymi (tasiemczyca, glistnica, toksokaroza) rodzice/opiekunowie oraz wychowawcy przedszkolni powinni zwracać uwagę na to, aby dzieci nie wchodziły do piaskownicy z cukierkami i gumami do żucia, nie jadły podczas zabawy w piaskownicach, a po opuszczeniu piaskownicy dokładnie myły ręce i twarz wodą i mydłem, zabezpieczać opatrunkiem powierzchowne zranienia i otarcia na ciele dziecka przed zabawą w piasku. Najlepiej wybierać do zabawy dziecka piaskownice nasłonecznione, zabezpieczone przed dostępem zwierząt, bez widocznych wokół zanieczyszczeń odzwierzęcych. W przypadku wystąpienia objawów chorobowych związanych z możliwością zakażenia dziecka podczas pobytu w piaskownicy natychmiast zgłosić się z dzieckiem do lekarza.