Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Wejherowie

Jeszcze kilka lat temu ponad połowa chorych umierała. Przyczyną tak wysokiego procentu umieralności było najczęściej zbyt późne wykrycie choroby wynikające z braku edukacji, strachu i małej świadomości. Badania epidemiologów potwierdzają, że odsetek umierających na raka piersi jest w ostatnich latach nieco niższy, ale kobiety wciąż często nie wiedzą, jak kontrolować swoje piersi, lekarze zaś unikają tego rutynowego badania. Rak gruczołu piersiowego jest nowotworem o długiej fazie przedklinicznej, objawia się po latach utajonego wzrostu, (choć jak zwykle są wyjątki) najczęściej, gdy guz jest już dość duży lub są przerzuty.

Nie znamy bezpośredniej przyczyny powstawania nowotworów złośliwych piersi, możemy tylko określić, z pewnym prawdopodobieństwem, jaki wpływ na powstanie raka piersi mają określone czynniki:

• Wiek. Zagrożenie rośnie wraz z wiekiem, szczególnie po menopauzie.
• Czynniki genetyczne. Bardziej narażone są kobiety, u których występował rak piersi u krewnych pierwszego stopnia (matka, siostra), szczególnie, gdy zachorowanie wystąpiło w okresie przed przekwitaniem. Rak piersi uwarunkowany genetycznie stanowi do 10% wszystkich jego postaci. 
• Otyłość zwiększa ryzyko nowotworu, ale dopiero po menopauzie.
• Nieprawidłowe odżywianie z dużą ilością tłuszczów, cholesterolu.
• Cukrzyca
• Nadużywanie alkoholu
• Narażenie na promieniowanie jonizujące w młodym wieku
• Czynniki hormonalne endogeniczne i egzogenne.

Czynniki endogeniczne to:

1. wczesna pierwsza miesiączka (przed 12 rokiem życia),
2. późny wiek pierwszej donoszonej ciąży (ciąża po 30 roku życia) lub brak dzieci,
3. brak lub krótki okres karmienia piersią,
4. późny wiek menopauzy tj. po 55 roku życia. 

 

Czynniki egzogenne sprowadzają się do wieloletniego (ponad 8 lat) stosowania hormonalnych środków antykoncepcyjnych. 

 - aktywny styl życia;

- ubogo tłuszczowa dieta (chude mleko, owoce, warzywa);

- ciąże przed 26 rokiem życia i ilość urodzonych dzieci zmniejsza ryzyko zachorowania;

- Im dłuższy okres karmienia tym ryzyko choroby mniejsze.

• Czynniki szkodliwe, których należy unikać:

 - palenie tytoniu,

 - napromienianie klatki piersiowej,

 - wielogodzinne noszenie staników, spanie w stanikach

• Samodzielne badanie piersi raz w miesiącu od 20 roku życia.
• Ultrasonografia (USG). Pełni istotna rolę w rozpoznaniu raka gruczołu piersiowego młodych kobiet (do 35 lat), u nich bowiem przeważa w piersiach tkanka gruczołowa. Metoda niezbędna dla prawidłowego wykonania biopsji i potwierdzenia ewentualnych zmian stwierdzonych badaniem palpacyjnym. 
• Mammografia - kobiety powyżej 35 - 40 roku życia powinny wykonywać badanie mammograficzne co 2 lata, a powyżej 50 roku życia co rok.

Nie powinno się rezygnować z mammografii z powodu szkodliwego działania promieniowania, jakie towarzyszy temu badaniu. Korzyści są dużo większe niż hipotetyczna szkodliwość. Stąd apel, szczególnie do starszych kobiet. Nie bójcie się mammografu, nie ignorujcie zaproszeń na badania przesiewowe. Jeśli nie nadarza się okazja (w postaci zaproszenia) zgłaszajcie się na badania same. 

• Rezonans magnetyczny piersi: coroczne wykonywanie rezonansu magnetycznego piersi wskazane jest u kobiet powyżej 30. roku życia, u których ryzyko zachorowania na raka piersi przekracza 20%; u kobiet o mniejszym ryzyku (> 15%) decyzja jest zawsze podejmowana indywidualnie. Mimo, iż jest badaniem bardziej czułym od mammografii nie zastępuje jej, a jedynie ją uzupełnia- nie wykrywa zmian charakterystycznych dla pewnych rodzajów raka, które są uchwytne w badaniu mammograficznym

• Badania laboratoryjne - morfologia, OB, fosfataza zasadowa, AspAT, LDH, kreatynina, markery nowotworowe, estrogeny, progesteron itp. Badania laboratoryjne nie są pomocne w rozpoznaniu nowotworu, służą do oceny rozległości i zaawansowania zmian. 
• Badania radiologiczne- U każdej pacjentki należy wykonać RTG klatki piersiowej i kręgosłupa w odcinku lędźwiowym oraz miednicy. 
• Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC) oraz biopsja gruboigłowa.