77. rocznica największej zbrodni na Białostocczyźnie
21.06.2020
W niedzielę (21.06) odbyły się uroczystości z okazji 77. rocznicy masowej egzekucji w Grabówce. Szacuje się, że 8 grudnia 1943 roku Niemcy w odwecie za akcje podziemia wobec okupanta rozstrzelali ponad ćwierć tysiąca osób. Hołd pomordowanym oddał wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski.
Uroczystości rozpoczęła msza święta w kościele w Grabówce w intencji ofiar, w której uczestniczyli m.in.: wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski, burmistrz Supraśla Radosław Dobrowolski wraz z zastępcą Marcinem Iwaniukiem, Sławomir Usakiewicz - przedstawiciel IPN w Białymstoku, autor książki „Grabówka 1941–1944. Masowe egzekucje w świetle relacji świadków”, Ewa Grzegorczyk - wicedyrektor Szkoły Podstawowej w Sobolewie, sołtys Sowlan Jacek Bardadyn oraz mieszkańcy Grabówki. Nie zabrakło też pocztów sztandarowych ze Szkoły Podstawowej w Sobolewie i wsi Sowlany.
Po mszy, w miejscu zbrodni hitlerowskich, delegacje składały kwiaty i znicze. Tym razem w bardzo okrojonym składzie, ze względów bezpieczeństwa epidemiologicznego.
"Miejsce masowych egzekucji z 1943 r. przy Szosie Baranowickiej, w pobliżu Kolonii Grabówka, obok którego znajduje się pomnik Ofiar Wojny, stało się tak wyraźnym symbolem męczeństwa, że niekiedy przyćmiewa pamięć o innych: Lesie Pietrasze, Nowosiółkach, Bacieczkach, getcie białostockim, więzieniu, koszarach na Nowym Mieście. Paradoksalnie jednak „Grabówka” to teren nadal nie całkiem poznany" – pisze we wstępie książki „Grabówka 1941-1944. Masowe egzekucje w świetle relacji świadków” jej autor - historyk IPN Karol Usakiewicz.
Historycy uważają Grabówkę za miejsce największej na Ziemi Białostockiej zbrodni hitlerowskiej. Szacuje się, że żandarmi i esesmani w latach 1941-44 rozstrzelali tu ponad 5 tysięcy osób: Polaków, Żydów, Białorusinów. Już wiosną 1944 roku Niemcy zaczęli zacierać ślady zbrodni w tym miejscu. W związku z ofensywą wojsk radzieckich nie dokończyli tego, ale specjalne Komando 1005 zdążyło wydobyć i spalić zwłoki z trzech zbiorowych mogił.
Podczas prac ekshumacyjnych, po wojnie odkryto w Grabówce siedemnaście zbiorowych mogił, tworzących trzy odrębne cmentarze, które znajdują się wokół głównego pomnika. Wśród ofiar zbrodni w Grabówce rozpoznano żołnierzy AK, prawdopodobnie zamordowanych już po wojnie przez komunistyczną bezpiekę.
źródło: supraśl.pl
