Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku

Od 10 lutego 1940 r. do czerwca 1941 r. władze Związku Sowieckiego, okupującego tereny II Rzeczypospolitej, zorganizowały cztery wywózki na Wschód obywateli polskich różnych narodowości.

Pierwsza z deportacji objęła głównie rodziny urzędników państwowych, m.in. sędziów, prokuratorów, policjantów, leśników, właścicieli ziemskich, a także wojskowych, w tym uczestników wojny polsko-bolszewickiej. Wywożeni trafiali w okolice Archangielska oraz do Irkucka, Kraju Krasnojarskiego i Komi. 

Pierwsza wywózka była największa - dotyczyła ok. 140 tys. osób - i najbardziej tragiczna pod względem liczby ofiar. Deportowano wtedy m.in. wielu mieszkańców Białegostoku i okolic.

- To była gehenna dla naszych rodaków - wielu z nich nie wróciło z tych deportacji, wielu się rozproszyło po świecie, bo jedną z możliwości, które się później pojawiły, było uczestnictwo w armii generała Andersa, która była m.in. i w Azji i we Włoszech - mówi wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski.

Historycy szacują, że w sumie w czterech wywózkach na Syberię przetransportowano od 300 tysięcy do ponad 1 mln osób.

- Pamiętamy o tych tragicznych wydarzeniach, a dziś wspominamy również osoby ze środowisk sybirackich, które od nas odchodzą. Musimy tę pamięć zachowywać, bo ona kształtuje naszą świadomość i nasze postawy. Obserwujemy to, co się dzieje na Ukrainie - powtórki z akcji deportacyjnych powinny nas niepokoić, a jednocześnie skłaniać do jeszcze większej dbałości o nasze bezpieczeństwo - podkreśla wojewoda.

Wydarzenia z 1940 roku upamiętnia w Białymstoku kilka miejsc - to m.in. Pomnik - Grób Nieznanego Sybiraka przy kościele pw. Ducha Świętego. W 83. rocznicę pierwszej wywózki kwiaty w asyście służb mundurowych przy nim złożyli: wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski, wicewojewoda Tomasz Madras, marszałek województwa podlaskiego Artur Kosicki oraz przedstawiciele Kuratorium Oświaty w Białymstoku.