Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku

Wyjątkowe miejsce

Wczorajsze (15.07) spotkanie zorganizowane przez prof. Małgorzatę Dajnowicz – podlaskiego wojewódzkiego konserwatora zabytków z udziałem wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego, generalnego konserwatora zabytków - prof. Magdaleny Gawin, dotyczyło możliwości rozszerzenia ochrony wsi Kruszyniany - zabytkowej wsi w gminie Krynki.

- W związku z planowanymi inwestycjami, dotyczącymi budowy ferm przemysłowych drobiu w odległości około 1400 metrów od granicy ochrony konserwatorskiej Kruszynian, postanowiłam zaorganizować zamknięte spotkanie merytoryczne z udziałem prof. Magdaleny Gawin na temat dalszych możliwych i szerszych form ochrony wartości kulturowych związanych z tą miejscowością - powiedziała podczas konferencji prasowej prof. Małgorzata Dajnowicz, podlaski wojewódzki konserwator zabytków.

- Kruszyniany są wyjątkowym miejscem. Przypomnę - Kruszyniany oraz Bohoniki to są Pomniki Historii, a to najwyższe wyróżnienie i najwyższa forma ochrony, równoznaczna z listą UNESCO - mówiła prof. Magdalena Gawin.

Uczestnicy spotkania w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Białymstoku, w tym wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski, wspólnie wypracowali kompromis dotyczący możliwych form ochrony Kruszynian. Chodzi o utworzenie parku kulturowego lub parku krajobrazowego.

- To daje nadzieję na powstrzymanie planowanej degradacji terenu - mówił przewodniczący Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Kruszynianach Bronisław Talkowski. Z kolei burmistrz Krynek Jolanta Gudalewska zapowiedziała, że decyzja o utworzeniu parku kulturowego będzie wypracowywana między innymi w oparciu o opinie mieszkańców.

Tatarskie dziedzictwo

Kruszyniany  to wieś położona na wschodnich krańcach województwa podlaskiego, zamieszkana zarówno przez muzułmanów, jak i mniejszość chrześcijańską. Znajdujący się tam zabytkowy meczet i cmentarz muzułmański stanowią materialne źródło dziejów Tatarów Polskich. Są dowodem bogactwa kulturowego i tolerancji religijnej Rzeczpospolitej Obojga Narodów oraz świadectwem wielowiekowego funkcjonowania społeczności muzułmańskiej w państwie chrześcijańskim. Zarówno meczet, jak i cmentarz mają status Pomnika Historii.

Ochroną konserwatorską objęty jest także historyczny układ przestrzenny wsi Kruszyniany (tzw. układ ruralistyczny), a co za tym idzie - pozostaje on od wielu lat pod stałą kontrolą Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Białymstoku. Teren ten obejmuje przestrzenne założenia wiejskie, zawierające zespoły budowlane i pojedyncze budynki, rozmieszczone w układzie historycznych podziałów własnościowych i funkcjonalnych, w tym ulic lub sieci dróg.

Wiceminister kultury wraz z wojewodą podlaskim i podlaskim wojewódzkim konserwatorem zabytków odwiedzili w Kruszynianach meczet, cmenatrz muzłumański oraz Centrum Edukacji i Kultury Muzłumańskiej.

Śladami Simony Kossak

Ostatnim przystankiem na trasie wizyty prof. Gawin w Podlaskiem była zabytkowa leśniczówka Dziedzinka w samym sercu Puszczy Białowieskiej. Położona w środku lasu, przy polnej drodze, na prostokątnym, nieogrodzonym siedlisku drewniana leśniczówka została wybudowana w 1935 roku.  Przez ponad 30 lat mieszkała w niej Simona Kossak - profesor nauk leśnych, biolog i miłośniczka dzikiej przyrody.

Prof. Małgorzata Dajnowicz, wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski i dyrektor Białowieskiego Parku Narodowego Michał Krzysiak, pokazali wiceminister Gawin także zespół pałacowo-parkowy w Białowieży - jeden z najcenniejszych tego typu zabytków w województwie podlaskim. Ogromne walory historyczne tego miejsca związane są z pobytem tu królów polskich oraz carów rosyjskich.

źródło: WUOZ w Białymstoku