Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku

W środę (10.11), w otwarciu wystawy "Wiele dróg - jeden cel. Ku Niepoległej" w Sokółce wzięli udział: pełnomocnik wojewody podlaskiego do spraw Programu Wieloletniego „Niepodległa” Małgorzata Mitura, członek zarządu województwa podlaskiego Wiesława Burnos, starosta sokólski Piotr Rećko oraz młodzież z sokólskich szkół.

Wystawa „Wiele dróg - jeden cel. Ku Niepodległej” składa się z szesnastu plansz, które opowiadają o odzyskiwaniu niepodległości w miejscowościach przynależących dziś do województwa podlaskiego. Ma charakter wędrowny - odwiedzi każdy powiat regionu. Do 16 listopada można ją oglądać w Sokółce, później trafi do Moniek.

Na wieść o podpisaniu rozejmu przez Niemcy i państwa ententy oraz końcu I wojny światowej oddziały niemieckie opuściły Sokółkę. Wówczas jej mieszkańcy utworzyli władze składające się z członków lokalnej organizacji Polskiej Organizacji Wojskowej. Jej podstawowym zadaniem było doprowadzenie w odpowiednim momencie do wycofania z miasta i okolic oddziałów i administracji niemieckiej oraz proklamowanie władzy odradzającego się niepodległego państwa polskiego.

Nowa tymczasowa władza nie zdołała jednak zapewnić porządku i miejscowa ludność zdążyła częściowo rozgrabić niemieckie magazyny, co stało się przyczyną powrotu wojsk niemieckich do miasta. 14 i 15 listopada rozbrojono polskie oddziały i wzięto spośród nich kilku zakładników. Była to brutalna próba zastraszenia mieszkańców i wymuszenia dawnego posłuszeństwa.

Starając się porozumieć i załagodzić sytuację z lokalną ludnością, Niemcy podjęli rozmowy z komitetami parafialnymi, czego następstwem było powołanie Rady Powiatowej złożonej z przedstawicieli poszczególnych gmin uzupełnionej o przedstawicieli ludności prawosławnej i żydowskiej. Stopniowo prawie całość spraw administracyjnych została przejęta przez stronę polską. Rada Powiatowa zajmowała się przyjmowaniem ochotników do wojska polskiego oraz utrzymywała kontakty z rządem - w sumie z tego regionu do armii trafiło wówczas ponad 600 osób. Akcję koordynował porucznik Nikodem Sulik.

Zakończeniem trudnych czasów okupacyjnych, w których mieszkańcy ziemi sokólskiej żyli przez wiele miesięcy, była realizacja umowy białostockiej i opuszczenie przez wojska niemieckie Białegostoku 19 lutego 1919 r. Ostatecznie pełną niepodległość Sokólszczyzna odzyskała dopiero 28 kwietnia, kiedy to do Sokółki przybyli żołnierzy polscy pod wodzą generała Wojciecha Falewicza.

Wystawa "Wiele dróg - jeden cel. Ku Niepodległej" jest realizowana w ramach projektu Wojewody Podlaskiego „Wiele dróg - jeden cel. Ku Niepodległej” we współpracy z Województwem Podlaskim oraz Muzeum Podlaskim w Białymstoku. Projekt został sfinansowany ze środków Wieloletniego Programu Rządowego „Niepodległa” na lata 2017 – 2022.