Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku

- Cieszymy się, że wystawa zawitała również do Moniek. To bardzo ważne, żeby uświadamiać młodemu pokoleniu, że wydarzenia historyczne to nie tylko określona data w podręczniku, ale jak w przypadku odzyskiwania niepodległości - zaangażowanie i wieloletnia praca na rzecz polskiej państwowości - mówił starosta moniecki Błażej Buńkowski.

Na rozwój Moniek w końcu XIX wieku największy wpływ miały: linia kolejowa biegnąca przez nie z Królewca do Białegostoku oraz wybudowane w pobliskich Hornostajach koszary armii carskiej. Na przełomie XIX i XX wieku pojawił się kolejny czynnik, jakim była twierdza zaporowa w Osowcu. Odegrała ona znaczącą rolę podczas walk rosyjsko-niemieckich na tym odcinku frontu pierwszej wojny światowej.

Mimo położenia w silnie ufortyfikowanej okolicy, Mońki przetrwały pierwszą wojnę światową w stanie niemal nienaruszonym. Pobliski Goniądz uległ poważnym zniszczeniom od ostrzału artyleryjskiego, koszary w Hornostajach zostały zajęte przez wojska niemieckie, a o twierdzę w Osowcu toczono w 1914 i 1915 roku bardzo trudne walki, podczas których używano ciężkich dział i gazów bojowych. Jednak wszystkie te nieszczęścia nie dotknęły bezpośrednio Moniek.

Tuż po zakończeniu wojny – na przełomie 1918 i 1919 roku mieszkańcy Moniek byli świadkami kolejnych istotnych wydarzeń dla regionu. Osada była jedną ze stacji linii kolejowej brzesko-grajewskiej. Stanowiła ona najważniejszą drogę ewakuacji wojsk niemieckich ze wschodu, więc w końcu 1918 i na początku 1919 roku przez Mońki regularnie przejeżdżały pociągi wypełnione żołnierzami. Był to też powód, dla którego osada nie odzyskała niepodległości 11 listopada 1918 roku. Wojska polskie pojawiły się w tej okolicy dopiero po ewakuacji Niemców. Ostatni żołnierze niemieccy opuścili twierdzę Osowiec, Goniądz i Mońki 23 lutego 1919 roku, a niedługo później pojawiły się tam pierwsze oddziały Wojska Polskiego.

Historię Moniek przedstawia jedna z plansz wystawy " Wiele dróg - jeden cel. Ku Niepodległej". To wędrowna opowieść o dążeniu do odzyskania niepodległości, ukazana przez pryzmat poszczególnych powiatów województwa podlaskiego.

- Mam nadzieję, ze nasza wystawa będzie inspiracją do poznania lokalnej historii, że będzie miała charakter integrujący mieszkańców naszego regionu - podkreślał wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski.

- Najważniejsze to dotrzeć do młodzieży. Znaleźć czas w procesie dydaktycznym, aby przyjść tutaj i się z wystawą zapoznać. To historia chyba najważniejszego wydarzenia w polskich dziejach - mówił burmistrz Moniek Zbigniew Karwowski.

Wojewoda podczas otwarcia wystawy przypomniał również o konkursie organizowanym przez Muzeum Podlaskie w Białymstoku, który towarzyszy wystawie. Polega on na zrobieniu zdjęcia na tle wystawy i udzieleniu odpowiedzi na jedno pytanie na profilu Facebook Muzeum Historycznego Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. Tam też znajduje się regulamin konkursu. Do wygrania jest karta podarunkowa o wartości 50 zł do wykorzystania w sklepach sieci Empik.

Wystawa jest realizowana w ramach projektu Wojewody Podlaskiego „Wiele dróg - jeden cel. Ku Niepodległej” we współpracy z Województwem Podlaskim oraz Muzeum Podlaskim w Białymstoku. Projekt został sfinansowany ze środków Wieloletniego Programu Rządowego „Niepodległa” na lata 2017 – 2022.