Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Rzeszowie

Praktyczna nauka zawodu

Praktyczna nauka zawody może być realizowana w centrach kształcenia praktycznego/ ustawicznego, warsztatach szkolnych, pracowniach szkolnych oraz u pracodawcy. Podstawowym zadaniem jest organizacja oraz realizacja zajęć praktycznych dla uczniów kształcących się w różnych zawodach.

Główne regulacje prawne związane z organizacją praktycznej nauki zawodu zawarte są w poniższych przepisach prawnych:

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U z 2020 r., poz. 1604);

- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r., poz. 169 Nr 1650);

- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia w sprawie badań lekarskich kandydatów do szkół ponadpodstawowych lub wyższych i na kwalifikacyjne kursy zawodowe, uczniów i słuchaczy tych szkół, studentów, słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych oraz doktorantów (Dz. U. z 2019 r., poz. 1651);

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 grudnia 2010 roku w sprawie praktycznej nauki zawodu (Dz. U. z 2010 r., poz. 244 Nr 1626);

Podstawowym zadaniem kierującego placówką, w której odbywają się zajęcia praktycznej nauki zawodu jest opracowanie ryzyka zawodowego na poszczególnych stanowiskach pracy, w zakresie przewidzianym przez rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

W przypadku wykonywania prac,  w takcie których uczniowie i nauczyciele mogą być  narażani na czynniki szkodliwe dla zdrowia ( np. hałas, zapylenie), konieczne jest zlecenie badań  oraz posiadanie aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, określonych rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. z 2023 r., poz. 419).

Szkodliwe dla zdrowia czynniki chemiczne i pyły (z wyjątkiem czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym)
Co najmniej raz na dwa lata	jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie czynnika szkodliwego dla zdrowia w zakresie  od 0,1 do 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS)
Co najmniej raz w roku	jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie czynnika szkodliwego dla zdrowia powyżej 0,5 wartości NDS.
Jeżeli wyniki dwóch ostatnich badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia chemicznych lub pyłów, wykonanych w odstępie co najmniej dwóch lat nie przekroczyły 0,1 wartości NDS – można odstąpić od wykonywania badań i pomiarów.

 

Czynniki fizyczne: hałas, hałas ultradźwiękowy, drgania mechaniczne miejscowe i ogólne
Co najmniej raz na dwa lata	jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono natężenie czynnika w zakresie od 0,2 do 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego natężenia (NDN)
Co najmniej raz w roku	jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono natężenie czynnika powyżej 0,5 wartości NDN.
Jeżeli podczas dwóch ostatnich badań i pomiarów hałasu lub drgań mechanicznych, wykonanych w odstępie dwóch lat, natężenie czynnika nie przekraczało 0,2 wartości NDN - można odstąpić od wykonywania badań i pomiarów.

 

Uczniowie zgodnie z Załącznikiem Nr 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudnienia przy niektórych z tych prac (Dz.U. z 2016 r., poz. 1509) nie mogą wykonywać prac:

- związanych z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, wymuszoną pozycją ciała oraz zagrażających prawidłowemu rozwojowi psychicznemu,

-  związanych z narażeniem na szkodliwe działanie czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych,

-  stwarzających zagrożenia wypadkowe.

 

Wszystkie prace, podczas których występuje narażenie na pyły drewna (niezależnie od gatunku, rodzaju i twardości drewna) w 2020 roku zostały uznane za procesy technologiczne, w których dochodzi do uwalniania czynników o oddziaływaniu rakotwórczym, a taki rodzaj prac obecnie znajduje się w wykazie prac wzbronionych młodocianym - Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 stycznia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. 2020,  poz. 197).

Badania/pomiary powinny być wykonane przez właściwe (akredytowane) laboratoria, a wyniki prawidłowo rejestrowane.

 

Zarówno pracowników/nauczycieli jak i uczniów zapoznaje się z ryzykiem występującym na poszczególnych stanowiskach pracy. Fakt ten powinien być udokumentowany.  

 

Przed dopuszczeniem do zajęć przy maszynach i innych urządzeniach technicznych, uczniów zaznajamia się z zasadami i metodami pracy zapewniającymi bezpieczeństwo i higienę pracy przy wykonywaniu czynności na stanowisku roboczym.

Rozpoczęcie zajęć może nastąpić po sprawdzeniu i upewnieniu się przez prowadzącego zajęcia, że stan:

- maszyn i innych urządzeń technicznych,

- instalacji elektrycznej,

- narzędzi pracy,

a także inne warunki środowiska pracy nie stwarzają zagrożeń dla bezpieczeństwa uczniów.

Maszyny i urządzenia niesprawne, uszkodzone lub pozostające w naprawie należy  zabezpieczyć przed możliwością ewentualnego uruchomienia oraz wyraźnie oznaczyć.

Stanowiska pracy powinny być urządzone stosownie do rodzaju wykonywanych na nich czynności oraz spełniać wszystkie wymagania zawarte w rozporządzeniu Ministra Pacy
i Polityki Społecznej  w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ministra Edukacji Narodowej i Sportu  w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych
i niepublicznych szkołach i placówkach.

Dla wszystkich osób zapewnia się środki ochrony indywidualnej adekwatnie do wykonywanych zajęć. Stosowane środki ochrony indywidualnej powinny posiadać deklarację zgodności CE.

W przypadku stosowania w trakcie wykonywanej pracy substancji chemicznych należy stosować się przy ich wykorzystywaniu do zaleceń producenta. Sposób postępowania
z substancjami chemicznymi reguluje Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz.U. z 2022 r. poz. 1816) ,  Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U z 2023 r. poz. 1465)  oraz rozporządzenie MENiS w sprawie bhp w publicznych i niepublicznych  szkołach i placówkach. Regulacje zawierają opis właściwego przechowywania, rejestrowania i postepowania z preparatami chemicznymi.

Dla wszystkich osób pracujących przy użyciu substancji chemicznych powinny być zapewniony stały, swobodny dostęp do kart charakterystyki.  

 

W pomieszczeniach nauki zawodu powinna znajdować się odpowiednio wyposażona apteczka oraz instrukcja udzielania pierwszej pomocy.

Pomieszczenia, w których odbywają się zajęcia praktycznej nauki zawodu muszą spełniać wymagania w kwestii zapewnienia właściwego oświetlenia, wentylacji, temperatury.

Podstawy prawne:

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia w sprawie badań lekarskich kandydatów do szkół ponadpodstawowych lub wyższych i na kwalifikacyjne kursy zawodowe, uczniów i słuchaczy tych szkół, studentów, słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych oraz doktorantów.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 grudnia 2010 roku w sprawie praktycznej nauki zawodu.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudnienia przy niektórych z tych prac.

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.

Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach.