Na podstawie artykułu 15 Programu współpracy między Ministerstwem Edukacji Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej i Ministerstwem Oświaty a Nauki Republiki Litwy w Sulejówku pod Warszawą odbyło się posiedzenie Polsko-Litewskiej Dwustronnej Komisji Ekspertów do badania problemów nauczania historii.

W spotkaniu udział wzięli:

ze strony polskiej:

1. prof. dr hab. Adam Suchoński - przewodniczący strony polskiej
2. prof. dr hab. Mieczysław Jackiewicz
3. prof. dr hab. Bohdan Łukaszewicz
4. dr Aleksander Srebrakowski
5. dr Marian Kowalski
6. dr Piotr M. Unger - sekretarz strony polskiej

ze strony litewskiej:

1. dr Juozas Tumelis - przewodniczący strony litewskiej
2. dr Elmantas Meilus
3. doc. dr Algis Kasperavičius
4. Rimantas Jokimaitis - sekretarz strony litewskiej

Spotkanie przebiegało według następującego porządku dziennego:

1. Otwarcie obrad
2. Analiza polskich treści w litewskich podręcznikach historii, atlasach historycznych i geograficznych.
3. Omówienie problematyki i zakresu dalszych prac komisji.
4. Ustalenia końcowe: termin, miejsce i temat kolejnego spotkania, przyjęcie protokółu posiedzenia.

Ad 1

Obrady otworzył przewodniczący strony polskiej – prof. dr hab. Adam Suchoński, który powitał przybyłych i przedstawił członków polskiej strony Komisji, którzy nie uczestniczyli w poprzednim posiedzeniu.

Ad 2

Strona polska przedstawiła ocenę 12 litewskich podręczników historii, 2 atlasów histo-rycznych i 1 atlasu geograficznego. (Polskie podręczniki były recenzowane wroku 2002).

Podkreślono bardzo wysoki poziom edytorski zarówno podręczników jak atlasów, który stanowi niewątpliwy walor również ze względów dydaktycznych.

Zwrócono uwagę, że w podręcznikach wydanych po 2000 roku widać wyraźną zmianę na lepsze w przedstawianiu spraw polskich. Wszystkie problemy przedstawiane są bar-dziej obiektywnie, unika się wartościujących określeń nieprzychylnych dla Polaków i Polski.

Obok tych pozytywów w podręcznikach litewskich występują jednak pewne elementy odbiegające od ustaleń polskiej historiografii.

W części podręczników (zwłaszcza wydanych przed rokiem 2000) występują niektóre schematy i stereotypy będące powtórzeniem sformułowań historiografii początków XX wieku i okresu radzieckiego. Uwaga ta dotyczy w większym stopniu atlasów historycz-nych.

Zwrócono również uwagę na potrzebę podkreślania w tekstach podręczników tych ele-mentów, które wskazują współdziałanie obydwu narodów w różnych okresach dziejów (np. pomoc społeczeństwa polskiego dla Litwy w okresie ponownego odzyskiwania przez nią niepodległości).

Zdaniem strony polskiej byłoby wskazane zamieszczanie w litewskich podręcznikach historii informacji o stosunkach polsko-litewskich przed Jagiełłą. Dotyczy to zwłaszcza panowania Kazimierza Wielkiego.

Problemem wymagającym rozwiązania jest występowanie w podręcznikach zbyt daleko idących skrótów w informacjach dotyczących Polski. Niejednokrotnie może to powo-dować wypaczenie obrazu historii. Przy dokonywaniu selekcji materiału rzeczowego na-leżałoby raczej zrezygnować z niektórych faktów, po to by móc dokładniej przedstawić te, które są umieszczone w tekście podręcznika.

Szczegółowe uwagi zostały zamieszczone w recenzjach stanowiących załącznik do ni-niejszego protokółu.

Ad 3

Po dyskusji uwzględniającej wszystkie aspekty pracy Komisji przyjęto następujące założenia dalszej działalności Komisji:

1. Nie ma możliwości podejmowania się oceny materiałów pomocniczych do nauczania historii i geografii, takich jak zeszyty ćwiczeń i poradniki metodyczne dla nauczycieli. Ocena podręczników historii i geografii będzie kontynuowana.
2. Podręczniki geografii i atlasy geograficzne będą oceniane przez Komisję tylko w ta-kim zakresie, w jakim korespondują z historią i wiedzą o społeczeństwie.
3. Należy przejść na inny niż dotychczas sposób recenzowania podręczników. Zamiast koncentrowania się na faktografii, należy dążyć do ocen związanych z koncepcją pod-ręcznika i miejscem problematyki polsko-litewskiej w tej koncepcji.
4. Zadaniem Komisji będzie wypracowanie zaleceń dotyczących minimum wiedzy o po-szczególnych państwach i stosunkach polsko-litewskich, które powinny być przekaza-ne uczniom polskim i litewskim.
5. Tematem prac Komisji powinno być również wzajemne zapoznawanie się ze stanowi-skiem historiografii obydwu krajów w wybranych problemach stosunków polsko-litewskich.

Ad. 4

Ustalono, że następne posiedzenie Komisji odbędzie się w maju 2004 r. w Wilnie. Bę-dzie ono poświęcone następującym kwestiom:

1. Minimum wiedzy o obydwu krajach, która powinna być przekazana uczniom pol-skim i litewskim. Teksty dotyczące minimum wiedzy o Litwie, strona litewska prze-kazała stronie polskiej.
2. Ustalenie terminologii używanej w podręcznikach historii obydwu stron.
3. Ocena polskich i litewskich podręczników geografii i atlasów geograficznych.
4. Omówienie problemu: Odzyskania niepodległości przez Polskę i Litwę po I wojnie światowej, w kontekście sytuacji międzynarodowej.

Postanowiono, że przyjęty program posiedzenia Komisji w 2004 r. jest obowiązujący.

Ponadto Komisja zwraca się do ministerstw edukacji obydwu państw z prośbą o rozwa-żenie możliwości upowszechniania wyników poszczególnych posiedzeń wśród wydawców podręczników historii i geografii.

Na tym protokół zakończono i podpisano

Ze strony polskiej	Ze strony litewskiej
prof. dr hab. Adam Suchoński	dr Juozas Tumelis

Sulejówek, 8 maja 2003 r.