Na podstawie artykułu 15 Programu współpracy między Ministerstwem Edukacji Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej i Ministerstwem Oświaty i Nauki Republiki Litwy w dniach 14-18 maja 2005 r. w Niwkach pod Opolem odbyło się kolejne posiedzenie Polsko-Litewskiej Dwustronnej Komisji do badania problemów nauczania historii.

W spotkaniu udział wzięli:

ze strony polskiej:

1. prof. dr hab. Adam Suchoński - przewodniczący strony polskiej
2. prof. dr hab. Mieczysław Jackiewicz
3. prof. dr hab. Bohdan Łukaszewicz
4. dr Aleksander Srebrakowski
5. dr Piotr M. Unger - sekretarz strony polskiej

ze strony litewskiej:

1. dr Juozas Tumelis - przewodniczący strony litewskiej
2. doc. dr Algis Kasperavičius
3. dr Elmantas Meilus
4. dr Rimantas Miknys
5. Rimantas Jokimaitis - sekretarz strony litewskiej

Spotkanie przebiegało według następującego porządku dziennego:

1. Otwarcie obrad.
2. Omówienie problematyki i zakresu dalszych prac komisji.
3. Analiza polskich podręczników historii.
4. Analiza projektów minimum wiedzy o Polsce i Litwie dla uczniów w obydwu krajach
5. Referaty dotyczące stosunków polsko litewskich w pierwszej połowie XX wieku.
6. Zapoznanie z historią, tradycją i zabytkami Opolszczyzny
7. Ustalenia końcowe: termin, miejsce i temat kolejnego spotkania, przyjęcie protokółu posiedzenia.

Przed rozpoczęciem posiedzenia Komisja została przyjęta przez Prezydenta Miasta Opola pana Arkadiusza Karbowiaka i Prorektora Uniwersytetu Opolskiego prof. dr hab. Leszka Kuberskiego. W czasie tych spotkań przewodniczący polskiej części Komisji zapoznał gospodarzy z celem, formami i tematyką prac Komisji. Gospodarze ze swej strony przedstawili najistotniejsze informacje o mieście i o Uniwersytecie.

Ad 1

Otwarcia obrad dokonał, jako gospodarz miejsca posiedzenia Komisji, Prezydent Opola Arkadiusz Karbowiak, który podkreślił znaczenie pracy Komisji dla przyszłości stosunków polsko-litewskich oraz wychowania młodego pokolenia po obu stronach granicy.

Następnie głos zabrał przewodniczący polskiej części Komisji prof. dr hab. Adam Suchoński, który omówił dotychczasowe rezultaty prac Komisji i przedstawił program obrad obecnego posiedzenia.

Przewodniczący strony litewskiej dr Juozas Tumelis również omówił znaczenie prac Komisji oraz ustosunkował się do projektu programu obrad, postulując włączenie do porządku dnia dyskusji nad takimi sprawami, jak: określenie państwa powstałego w wyniku unii lubelskiej i ustalenie terminologii dotyczącej unii, lub innych form związków Polski i Litwy.

Ad 2

Ze strony polskiej została zgłoszona propozycja, by do programu kolejnych posiedzeń na stałe włączyć wygłaszanie referatów poświęconych istotnym problemom stosunków polsko-litewskich w ujęciu historiografii polskiej i litewskiej. Proponowano, by ta część obrad Komisji była otwarta dla zainteresowanych nauczycieli akademickich, nauczycieli i studentów. Po wnikliwej dyskusji uznano potrzebę opracowywania takich referatów, jednakże nie precyzując stanowiska wobec propozycji wygłaszania ich na otwartej części posiedzenia Komisji.
Wstępnie ustalono następującą tematykę referatów: Polityka międzynarodowa Litwy w okresie międzywojennym, Społeczeństwo Litwy i Polski w latach 1939-1945 i Społeczeństwo Litwy i Polski w okresie pojałtańskim do 1994 r.

Ad 3

Strona Litewska przedstawiła opinie na temat 17 polskich podręczników historii dla szkół ponadgimnazjalnych - zakres podstawowy, które zostały wcześniej dostarczone członkom Komisji. (Opinie stanowią załącznik do niniejszego protokołu).

Obok pewnych uwag mających głównie charakter redakcyjny, precyzujących pojedyncze sformułowania, zwrócono uwagę na często występujący brak rozróżnienia tak zwanych guberni wcielonych od Królestwa Polskiego okresu konstytucyjnego. Pomimo tych zastrzeżeń Strona Litewska zwróciła uwagę na wyraźny postęp w ukazywaniu problematyki polsko-litewskiej i litewskiej. Szczególną uwagę zwrócono na przedstawianie kształtowania się polskiego i litewskiego ruchów narodowych. Wysoko został oceniony poziom merytoryczny, dydaktyczny i edytorski opiniowanych podręczników.

W toku dyskusji zwrócono uwagę na konieczność uwzględniania i oceniania w opiniach o podręcznikach takich elementów, jak indeksy, słowniki pojęć, bibliografia. Przyjęto wprowadzenie do obrad Komisji zagadnień związanych z tymi elementami podręczników.

Ad 4

Obie strony przedstawiły i uzasadniły swoje projekty minimum wiedzy o historii drugiego kraju, którą powinni uzyskać uczniowie szkół polskich i litewskich.

Przyjęto, że na obecnym posiedzeniu Komisji zostanie ustalony wykaz zagadnień, które powinny się znaleźć w podręcznikach historii w obydwu państwach. (Wykaz stanowi załącznik do protokołu). Próby wypracowania zasad ich interpretacji będą przedmiotem kolejnych posiedzeń Komisji. Natomiast stopień uszczegółowienia prezentacji tych zagadnień będzie zależny od koncepcji konkretnego podręcznika i poziomu kształcenia dla którego jest on przeznaczony.

Ad 5

Referaty wygłosili: prof. dr hab. Krzysztof Tarka na temat: Koncepcje związku Polski i Litwy w okresie II wojny światowej i dr Aleksander Srebrakowski na temat Odzyskanie niepodległości przez Polskę i Litwę po I wojnie światowej w polskiej historiografii. (Teksty referatów stanowią załącznik do protokołu).

Ad 6

Członkowie Komisji zostali zapoznani z najważniejszymi zabytkami Opola oraz z ekspozycją Muzeum Okręgowego. Ponadto mieli możność zapoznać się ze zbiorami starodruków i dokumentów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Opolu, gromadzonych w zamku w Rogowie.

Ad 7

Ustalono, że kolejne posiedzenie Komisji odbędzie się w maju 2006 r. w Litwie. Tematem posiedzenia będzie:

• analiza litewskich podręczników historii i geografii, dostarczonych stronie polskiej w czasie obecnego posiedzenia,
• próby wypracowania zasad interpretacji zagadnień stanowiących minimum wiedzy o historii Polski i Litwy, w tym uszczegółowienie wykazu wybitnych postaci, które powinny być znane uczniom obydwu krajów,
• referat na temat międzynarodowej polityki Litwy w okresie międzywojennym.

Protokół sporządzono po dwa egzemplarze w językach polskim i litewskim, przy czym obydwie wersje mają tę samą moc.

Protokół podpisali:

Ze strony litewskiej	Ze strony polskiej
dr Juozas Tumelis	prof. dr hab. Adam Suchoński

Załącznik

Podstawowe wiadomości o Polsce i Litwie (projekt 17.05.2005 r.)

1. Początki państwa polskiego, Bolesław Chrobry - zjazd w Gnieźnie w roku 1000.
2. Tworzenie się państwowości Litwy w połowie XIII i początkach XIV w.
3. Sprowadzenie Krzyżaków do Polski w 1226 r.
4. Polsko-litewskie związki dynastyczne. (Kazimierz Wielki - małżeństwo z Aldoną, córką księcia litewskiego Gedymina) Unie personalne w Krewie i Horodle.
5. Chrystianizacja Litwy w obrządku łacińskim.
6. Jagiellonowie na tronach Polski i Litwy, przerwy w polsko-litewskiej unii personalnej.
7. Wielka wojna z Zakonem, bitwa pod Grunwaldem, wojna trzynastoletnia.
8. Sobór w Konstancji i jego znaczenie.
9. Polska i Litwa w dobie unii lubelskiej.
10. Złoty wiek kultury polskiej. Utworzenie Uniwersytetu Wileńskiego. Pierwsza książka w języku litewskim wydana w Królewcu w 1547 r.
11. Unia Brzeska.
12. Wojny Rzeczypospolitej w XVII w. Udział Litwy w wojnach z Rosją i Szwecją w XVI - XVII wieku. Umowa w Kiejdanach 1655 r.
13. Sejm Wielki i Konstytucja 3 maja 1791 r. - status Korony i Litwy "Zaręczenie Obojga Narodów".
14. Rozbiory Rzeczypospolitej. Status ziem Wielkiego Księstwa Litewskiego po III rozbiorze.
15. Polska i Litwa w dobie napoleońskiej.
16. Powstania: kościuszkowskie, listopadowe i styczniowe w Polsce i na Litwie.
17. Ziemie polskie pod zaborami.
18. Polacy wobec dążeń narodowych Litwinów, Ukraińców i Białorusinów w XIX i na początku XX w. Litewski ruch kulturalny w początkach XIX w.
19. Polityka rusyfikacyjna, aktywizacja litewskiego ruchu narodowego. Idea odrodzenia państwowości w litewskiej myśli politycznej na początku XX w.
20. Drogi do odrodzenia państwa polskiego. Sprawa Litwy w czasie I wojny światowej.
21. Powstanie państwa litewskiego. Tworzenie politycznych i gospodarczych zrębów państwa litewskiego.
22. Stosunki polsko-litewskie w okresie międzywojennym. (Przewrót wojskowy w Litwie 17 grudnia 1926 r. Nawiązanie polsko-litewskich stosunków dyplomatycznych w 1938 r.)
23. Osiągnięcia i braki Polski w okresie międzywojennym.
24. Niemiecka aneksja Kłajpedy.
25. Polacy i Litwini w czasie II wojny światowej. (Litwa we wrześniu i październiku 1939 r. Okupacja i aneksja Litwy przez ZSRR 1940-1941. Okupacja Litwy przez hitlerowskie Niemcy 1941-1944. Martyrologia narodu polskiego w czasie II wojny światowej.)
26. Koniec II wojny światowej na Litwie i jego skutki (resowietyzacja Litwy, zbrojny opór).
27. Polska w nowych granicach po II wojnie światowej.
28. Powstanie i działalność "Solidarności".
29. Litewska droga do niepodległości w latach 1988-1991.
30. Traktat polsko-litewski 1994 roku.
31. Wybitni synowie obu narodów.