Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad

• Powstanie nowej drogi wiąże się nie tylko z szeregiem udogodnień dla kierowców, ale również z oddziaływaniem inwestycji na otoczenie zewnętrzne.
• Ekrany akustyczne ustawiamy w celu ochrony przed hałasem terenów faktycznie zagospodarowanych.
• Stawiamy je tylko w przypadkach prognozowanego przekroczenia obowiązujących norm hałasu w środowisku.
• Na etapie realizacji, decyzję o postawieniu ekranów akustycznych podejmuje organ ochrony środowiska. W przypadku dróg istniejących, decyzję podejmuje właściwy miejscowo marszałek województwa lub starosta, a w niektórych przypadkach też prezydent miasta, burmistrz lub wójt. Decyzja podejmowana jest na podstawie wyników analizy akustycznej.
• Wysokość ekranów zależy m.in. od rodzaju zabudowy podlegającej ochronie, od poziomu przekroczenia norm hałasu czy odległości zabudowy od drogi. Ekrany powstają w oparciu o wiążące nas decyzje, pozwolenia i ścisłe wytyczne.
• Ekrany akustyczne przy drogach zarządzanych przez GDDKiA mają powierzchnię ponad 6 mln m².

Mówiąc w dużym skrócie, nie możemy postawić ekranów w dowolnym miejscu, o dowolnej wysokości i powierzchni, a później je dobudować lub podwyższyć. Musimy działać zgodnie z przepisami prawa i uzyskanymi decyzjami właściwych organów. Lokalizacje ekranów, ich wysokość i powierzchnia wynikają m.in. z zapisów rozporządzenia w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, ustawy Prawo ochrony środowiska, a także zapisów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. To na podstawie ww. przepisów i dokumentów, aktualnych na dzień uzyskiwania decyzji o pozwoleniu na budowę (decyzji ZRID), lokalizowane i budowane są ekrany akustyczne. Dodatkowe mogą powstać po zbudowaniu drogi wyłącznie wtedy, gdy specjalistyczne pomiary wykażą przekroczenie norm hałasu i właściwy marszałek województwa lub starosta wyda stosowną decyzję. Przypomnijmy, że od 1 października 2012 r. obowiązują zmienione dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku, a od 9 czerwca 2022 r. do polskich przepisów zaimplementowano dyrektywy unijne w sprawie wspólnych metod oceny hałasu oraz metod oceny szkodliwych skutków hałasu w środowisku.

Zawsze podkreślamy, że bezpieczeństwo użytkowników dróg jest dla nas priorytetem. Jednym z podstawowych elementów procesu inwestycyjnego jest również ochrona środowiska, czyli wód, gleb, przyrody, powietrza, zabytków czy stanu akustycznego środowiska. Zagadnienia te są analizowane etapowo, a jest to związane ze zwiększającym się poziomem szczegółowości opracowywanej kolejno dokumentacji projektowej.

W pierwszej kolejności, w ramach studium techniczno-ekonomiczno-środowiskowego, przygotowywana jest karta informacyjna przedsięwzięcia lub raport o oddziaływaniu na środowisko, które są podstawą do uzyskania decyzji środowiskowej.

Drugim etapem jest wykonanie koncepcji programowej, która jest przygotowywana w oparciu o uzyskaną wcześniej decyzję środowiskową.

W ramach prac projektowych analizowane są różne sposoby walki z hałasem. Zaczynając od typowania przebiegu drogi (w celu omijania w maksymalnym stopniu terenów zabudowanych), poprzez odpowiednie projektowanie drogi (tak aby tam, gdzie jest to możliwe, prowadzić ją w wykopie), kończąc na analizowaniu konkretnych rozwiązań technicznych ograniczających hałas drogowy (np. wały ziemne, konstrukcje ziemno-betonowe, ekrany akustyczne, ekrany ziemne).

Biorąc pod uwagę poziom przekroczeń, usytuowanie zabudowy, warunki terenowe, w wielu przypadkach to właśnie ekrany akustyczne są optymalnym rozwiązaniem. Mogą to być np. ekrany z trocinobetonu lub tam, gdzie to wymagane z plexiglasu.

Ostatnią fazą przed rozpoczęciem realizacji robót jest przygotowanie dokumentacji do uzyskania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (ZRID). W ramach tego etapu przewidziane jest przeprowadzenie ponownej analizy środowiskowej i wykonywany jest drugi raport o oddziaływaniu na środowisko. To właśnie na tym etapie dochodzi do aktualizacji rozwiązań dotyczących ochrony przed hałasem, zgodnych z obowiązującymi przepisami. Zatwierdzeniem wskazanych rozwiązań chroniących środowisko przed negatywnym oddziaływaniem drogi jest postanowienie wydawane przez właściwego terytorialnie regionalnego dyrektora ochrony środowiska (RDOŚ). W oparciu o zapisy tego dokumentu, po uzyskaniu decyzji ZRID, realizowana jest inwestycja, w tym ekrany akustyczne.

Jesteśmy zobowiązani do działania zgodnie z zapisami decyzji, na bazie których możemy realizować inwestycje.

W zakresie ochrony środowiska i związanych z nią decyzji, do każdej inwestycji należy podchodzić indywidualnie. Nadmieńmy, że zabezpieczenia akustyczne mogą powstać wyłącznie w celu ochrony terenów, które są zakwalifikowane w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego lub na podstawie klasyfikacji gminy jako tereny podlegające ochronie akustycznej. Oznacza to, że na przykład dla terenów usługowych ekranów się nie buduje.

Zabezpieczenia akustyczne są więc realizowane ściśle według rozstrzygnięć administracyjnych, m.in. RDOŚ. Dokumenty te określają również warunki dotyczące wykonania tzw. analizy porealizacyjnej, czyli opracowania, które ocenia rzeczywisty wpływ inwestycji na środowisko po jej zrealizowaniu.

GDDKiA, ani żaden inny zarządca drogi, nie może podczas realizacji inwestycji ani po jej zakończeniu wybudować mniej lub więcej ekranów akustycznych czy też zmienić ich lokalizacji bądź wysokości. Zabezpieczenia powstają w oparciu o wiążące nas jako inwestora decyzje i pozwolenia.

Wydane decyzje, które respektujemy podczas realizacji inwestycji, uwzględniają zapisy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Dlatego obecnie stawiamy ekrany tam, gdzie działka jest faktycznie zagospodarowana, zgodnie ze swoim przeznaczeniem. W innych

przypadkach pozostawiamy rezerwę terenu pod budowę ekranów w przyszłości (gdy z miejscowego planu wynika obowiązek ochrony akustycznej).

Zdarza się, że pomimo wiedzy o budowie danej drogi bądź już w trakcie prac w terenie, niektóre osoby decydują się na budowę domów lub całych osiedli wzdłuż realizowanej inwestycji. Następnie, po oddaniu jej do użytkowania, mieszkańcy skarżą się na hałas i oczekują wybudowania ekranów akustycznych.

Zgodnie z wiążącą nas decyzją RDOŚ, analizę porealizacyjną przeprowadzamy co do zasady po roku od udostępnienia drogi kierowcom, gdy potoki i natężenie ruchu na nowym odcinku osiągną swój docelowy charakter. Wyniki analizy przedkładamy organowi ochrony środowiska po 18 miesiącach od uzyskania pozwolenia na użytkowanie.

W przypadku potwierdzenia przekroczenia norm hałasu budujemy dodatkowe zabezpieczenia wskazane w decyzji marszałka danego województwa lub starosty. Tak miało to miejsce m.in. w przypadku odcinków drogi ekspresowej S8 w woj. łódzkim od Piotrkowa Trybunalskiego w kierunku granicy z woj. mazowieckim i dalej na tej trasie Paszków - Opacz, Marki - Drewnica i Radzymin - Wyszków wraz z obwodnicą tego miasta. Dodatkowe ekrany powstały na odcinku autostrady A1 w woj. kujawsko-pomorskim. Obecnie dobudowujemy ekrany przeciwhałasowe m.in. wzdłuż S5 w woj. dolnośląskim i przy DK86 w Będzinie. Nowe zabezpieczenia przeciwhałasowe powstaną przy autostradzie A1 pomiędzy węzłami Łódź Północ i Łódź Południe, A4 w Wieliczce, S2 na terenach Wawra, Wilanowa i Zagórza czy też S86 w Sosnowcu. Z kolei wyniki pomiarów pokażą, czy wzdłuż S1 w Wilkowicach normy hałasu zostały przekroczone.

Okoliczni mieszkańcy mają prawo złożyć również wniosek dotyczący zbyt dużego hałasu, jaki generuje ruch na istniejącej sieci dróg krajowych. Taki wniosek składają do organu ochrony środowiska, który może nakazać wykonanie przeglądu ekologicznego. Jeżeli w wyniku przeprowadzonego przeglądu okaże się, że standardy jakości środowiska nie są dotrzymane (np. normy hałasu są przekroczone), organ może wydać decyzję zobowiązującą inwestora do działań naprawczych (np. budowa lub podwyższenie ekranów akustycznych).

Aby jakiekolwiek pomiary hałasu były wiarygodne i mogły być podstawą do stwierdzenia przekroczenia norm, muszą być wykonane odpowiednią aparaturą pomiarową oraz w określony sposób wskazany w regulacjach prawnych.

Wyniki pomiarów wykonanych np. za pomocą urządzeń nieposiadających właściwej kalibracji przez jednostki nieposiadające akredytacji lub wykonane w niewłaściwych warunkach atmosferycznych, nie mogą być podstawą do nałożenia obowiązku dobudowy lub rozbudowy ekranów.

Aktualnie w Polsce obowiązują następujące dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku:

• 45 dB w nocy dla szpitali poza miastem i stref uzdrowiskowych „A”,
• 50 dB w dzień dla szpitali poza miastem i stref uzdrowiskowych „A”,
• 56 dB w nocy dla szkół, szpitali w miastach i domów opieki, zabudowy jednorodzinnej, mieszkaniowej wielorodzinnej, zagrodowej oraz terenów rekreacyjno-wypoczynkowych,
• 61 dB w dzień dla zabudowy jednorodzinnej, szkół, szpitali w miastach i domów opieki,
• 65 dB w dzień dla zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, zagrodowej oraz terenów rekreacyjno-wypoczynkowych.

Ekrany akustyczne przy drogach zarządzanych przez GDDKiA mają powierzchnię ponad 6 mln m². Trwałość ekranu wynosi od pięciu do nawet ponad 15 lat i uzależniona jest m.in. od użytego materiału oraz lokalizacji. Średni koszt 1 m² ekranu uzależniony jest od wysokości całej konstrukcji i użytego materiału i wynosi od 1 do 2 tys. zł. Z kolei roczny koszt utrzymania ekranów zlokalizowanych na naszej sieci dróg znacząco przekracza milion złotych. W ramach prac utrzymaniowych wykonywane były remonty ekranów i ich konserwacja (np. czyszczenie, malowanie), a także wymieniane były elementy samych ekranów.