Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad

W spotkaniu, zorganizowanym w formule hybrydowej, wzięło udział ok. 150 osób. Uczestniczyli w nim prezesi firm wykonawczych, szefowie organizacji branżowych zrzeszających przedsiębiorstwa budowlane, dostawców materiałów i surowców oraz firmy i instytucje z sektora energetycznego, paliwowego, bankowego i ubezpieczeniowego. Na spotkaniu obecny był wiceminister infrastruktury Rafał Weber, Prezes Urzędu Zamówień Publicznych (UZP) Hubert Nowak, Dyrektor Instytutu Badawczego Dróg i Mostów dr Mariusz Urbański, a także przedstawiciele Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej, Prokuratorii Generalnej RP, Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Centrum Unijnych Projektów Transportowych. Obecni byli też członkowie Rady Naukowej przy Generalnym Dyrektorze Dróg Krajowych i Autostrad oraz pracownicy GDDKiA.

Wiceminister infrastruktury, Rafał Weber, zapowiedział, że jeszcze w tym roku Rada Ministrów przyjmie uchwałę w sprawie Rządowego Programu Budowy Dróg Krajowych do 2030 (z perspektywą do 2033 r.). Dzięki temu będziemy mogli ogłosić kolejne przetargi na nowe zadania. Będą to m.in. odcinek drogi ekspresowej S7 Czosnów - Kiełpin (woj. mazowieckie), S10 Szczecin Kijewo - Szczecin Zdunowo i S11 Bobolice - Szczecinek (oba w woj. zachodniopomorskim). Będziemy mogli również ogłosić postępowania na realizację dwóch odcinków S16 od Olsztyna do Biskupca (woj. warmińsko-mazurskie) oraz trzech odcinków drogi ekspresowej S74 w woj. świętokrzyskim (granica woj. łódzkiego i świętokrzyskiego - Przełom/Mniów oraz dwa docinki od Cedzyny do Jałowęsów). 

Europejska gospodarka mierzy się z szeregiem wyzwań, będących skutkiem pandemii COVID-19 oraz trwającej wojny w Ukrainie. Związane z tym trudności nie ominęły też polskiego sektora budowlanego. Najnowsze dane GUS pokazują, że w sierpniu br. wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury w budownictwie kształtował się na poziomie minus 15,3. Firmy zgłaszające bariery w prowadzeniu działalności do najczęstszych z nich zaliczyły wysokie koszty materiałów oraz płac, a także brak pewności, co do ogólnej sytuacji rynkowej.

Obszary, które w obecnych realiach gospodarczych są kluczowe dla sprawnej realizacji inwestycji drogowych, to przede wszystkim finansowanie oraz ceny i dostępność materiałów. Uczestnicy spotkania wskazali także m.in. na kwestię dostępności pracowników na budowach (praca jest ciężka, wymaga specjalistycznych umiejętności, często dochodzi też do kumulacji kilku realizowanych inwestycji w jednym województwie), rosnące koszty energii, certyfikację wykonawców i logistykę dostaw. Uczestnicy zwrócili również uwagę na pogarszającą się dostępność taboru kolejowego i niską przepustowość sieci kolejowej, m.in. dla przewozu kruszyw, które niezbędne są do realizacji każdej inwestycji drogowej. Zaapelowali też o pilne działania w tym obszarze. 

Odpowiedzią na wzrosty cen jest m.in. mechanizm waloryzacji. Wprowadzony przez GDDKiA w styczniu 2019 r. system bierze pod uwagę szereg kluczowych dla robót drogowych wskaźników publikowanych przez GUS i to na ich podstawie wyliczany jest wskaźnik korygujący (waloryzujący) cenę. Regularnie publikujemy dane dotyczące waloryzacji w kontekście zmian cen na rynku (ostatnio w komunikacie z 8 września br.). 

Obecnie w umowach GDDKiA stosowany jest 10-procentowy limit waloryzacyjny. Obejmuje on umowy zawierane na wszystkich etapach prac nad inwestycją drogową, tj. od opracowania dokumentacji przygotowawczej, poprzez projekt, aż po roboty budowlane i nadzór nad realizacją kontraktu. Taki limit waloryzacyjny obejmie też długookresowe prace związane z utrzymaniem istniejących dróg. Mechanizm waloryzacyjny zakłada, że ryzyko wzrostu (ale również spadku cen) dzielone jest pół na pół między inwestora i wykonawcę, a waloryzacja może przybierać wartości zarówno dodatnie, jak i ujemne, tj. +/- 10 proc.  

24 maja br. Rada Ministrów podjęła decyzję o zwiększeniu limitu finansowego Programu Budowy Dróg Krajowych o 2,6 mld zł oraz Programu budowy 100 obwodnic o 115 mln zł. Decyzja obejmuje też podniesienie do 10 proc. limitu waloryzacji dla kontraktów, dla których dotąd był on na niższym poziomie. Pisaliśmy o tym na naszej stronie internetowej.  

5 lipca br., przy udziale przedstawicieli Prokuratorii Generalnej Rzeczpospolitej Polskiej oraz Ministerstwa Infrastruktury, odbyło się spotkanie z organizacjami branżowymi. Dotyczyło ono treści planowanych do zawarcia aneksów do umów na roboty budowlane, zwiększających limit poziomu waloryzacji do 10 proc. Zaakceptowanej Kwoty Kontraktowej. Uzgodniliśmy ostateczną treść aneksów. 

Pierwsze aneksy waloryzacyjne dotyczące kontraktów na realizację inwestycji drogowych podpisaliśmy w lipcu (50 aneksów z 18 wykonawcami). W sierpniu i na początku września 2022 r. podpisaliśmy kolejne 42 aneksy z 24 wykonawcami. Podniesienie limitu waloryzacji będzie miało zastosowanie także do tych wykonawców, którzy podpisali umowy w ostatnim czasie, jak również składali oferty w latach 2021-2022 (przed wybuchem wojny) i oczekują na wybór oferty najkorzystniejszej lub podpisanie umowy. 

9 września br. odbyło się spotkanie GDDKiA z wykonawcami z sektora utrzymaniowego. Omówione zostały na nim zasady waloryzowania zawartych wcześniej kontraktów na tego typu prace. Warto w tym miejscu przypomnieć, że niebawem przyjęty przez Radę Ministrów zostanie Program Wzmocnienia Krajowej Sieci Drogowej do 2030 roku. Jego celem jest zapewnienie stabilnego finansowania dla utrzymania spójnej, nowoczesnej i bezpiecznej sieci dróg krajowych w zarządzie GDDKiA. 

W lipcu i sierpniu br. przeznaczyliśmy na inwestycje niemal 2,7 mld zł. Jest to ok. 4,5 proc. więcej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Wydatki inwestycyjne od początku tego roku do końca sierpnia wyniosły ponad 8 mld zł. Jest to najlepszy wynik w ostatnich kilku latach. W sierpniu br. na realizację inwestycji GDDKiA trafiło prawie 1,5 mld zł. Jest to ok. 8,9 proc. więcej niż w tym samym miesiącu ubiegłego roku. Jak wynika z danych GUS, wzrost w przypadku naszych inwestycji był również znacząco większy niż średni wzrost dla produkcji budowlano-montażowej zrealizowanej na terenie Polski. 

Według stanu na ostatni dzień sierpnia br., wartość zabezpieczeń w gwarancjach bankowych i ubezpieczeniowych wyniosła niemal 8,5 mld zł. Z tego ok. 7,9 mld zł dotyczyło gwarancji należytego wykonania, a ponad 590 mln zł gwarancji spłaty zaliczki. 

Od początku 2022 r. podpisaliśmy 17 umów na inwestycje o łącznej długości prawie 218 km i wartości przekraczającej 7,3 mld zł (przy szacunku GDDKiA na poziomie ponad 9,1 mld zł). Pokazuje to, że wykonawcy podtrzymują swoje oferty złożone jeszcze przed wybuchem wojny. Analizując ryzyka, biorą też pod uwagę, że kontrakty te wejdą w etap prac budowlanych dopiero w 2024 r., kiedy sytuacja na rynku powinna być już ustabilizowana. Do końca 2022 r. planujemy podpisać kolejnych 10 umów na inwestycje o łącznej długości ok. 152 km. 

W toku jest obecnie 18 przetargów na realizację zadań o łącznej długości 231,6 km. 6 postępowań jest na etapie przed otwarciem ofert. Z pozostałych 12 postępowań, w 9 nastąpił wybór najkorzystniejszej oferty, przy czym w większości przypadków są to już wybory prawomocne i ostatnim etapem przez zawarciem umów są trwające kontrole Prezesa UZP. Do końca 2022 r. planujemy ogłosić jeszcze 4 przetargi na inwestycje o łącznej długości ponad 47 km. Gotowi jesteśmy jednak na więcej. Po przyjęciu przez Radę Ministrów nowego Rządowego Programu Budowy Dróg Krajowych i Autostrad do 2030 r. (z perspektywą do 2033 r.) będziemy mogli ogłosić kolejne przetargi na nowe zadania jeszcze w tym roku kalendarzowym.  

W 17 przetargach, w których oferty składane były w tym roku, najtańsze oferty wahały się pomiędzy 73 a 126 proc. szacunków GDDKiA. Średnia wartość najtańszej oferty wyniosła 99 proc. naszych założeń. Średnia ze wszystkich ofert mieściła się w przedziale między 86 a 147 proc. szacunków zamawiającego. 17 przetargów od początku roku nie jest wynikiem rekordowym, ale musieliśmy uwzględnić wybuch wojny w Ukrainie. Podjęliśmy odpowiedzialne i świadome decyzje. Uwzględniając postulaty branży, przesuwaliśmy terminy składania ofert, aby wykonawcy zyskali czas na właściwe ich przygotowanie. Drastyczne wzrosty cen w tamtym okresie wymagały więcej czasu na przeanalizowanie ryzyk przez oferentów. 

Podczas spotkania głos zabrali przedstawiciele szeregu firm i organizacji, które biorą udział w procesie realizacji inwestycji drogowych.  

Adam Ciołkowski z Rafinerii Gdańskiej przedstawił bieżącą sytuację na rynku asfaltów drogowych. Zapewnił, że asfalt jest dostępny, ale zaznaczył też, że jego sprzedaż jest obecnie niższa niż zakładano. Iwona Dybał, Prezes Zarządu Polskiej Unii Dystrybutorów Stali, mówiła o rynku stali w Polsce i Unii Europejskiej. Podkreśliła, że ostatnie dwa lata były dla tej branży okresem nieustannych turbulencji i przedstawiła potencjalne zagrożenia związane z wygaszaniem części pieców hutniczych w Europie. Ewelina Karp-Kręglicka, Członek Zarządu Polskiego Stowarzyszenia Wykonawców Nawierzchni Asfaltowych, przedstawiła ceny materiałów strategicznych dla budowy infrastruktury drogowej w Polsce. Wyzwania i zagrożenia dla polskiego przemysłu cementowego omówił Zbigniew Pilch ze Stowarzyszenia Producentów Cementu, a aktualną sytuację na rynku betonu zaprezentował Michał Grys, Prezes Zarządu Stowarzyszenia Producentów Betonu Towarowego. Mariusz Wiśniewski z Polskiego Związku Producentów Kruszyw przedstawił natomiast kwestię dostępności kruszyw na budowach. 

Sytuację branży budowlanej z perspektywy sektora finansowego przedstawili: Adrian Pieńkowski i Arkadiusz Lewicki ze Związku Banków Polskich (ZBP), Mateusz Walewski - Główny ekonomista Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK) oraz Andrzej Maciążek, Wiceprezes Polskiej Izby Ubezpieczeń. Przedstawiciele ZBP mówili m.in. o konieczności utworzenia specjalnego instrumentu regwarancyjnego. Dedykowany byłby komercyjnym gwarancjom bankowym należytego wykonania kontraktu, finansowanego ze środków publicznych. Środki mogłyby pochodzić np. z Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS). Uczestnicy spotkania podkreślili, że stabilność finansowania jest sprawą kluczową dla sprawnej realizacji inwestycji drogowych oraz zwrócili uwagę, że sektor ten rozwija się lepiej niż średnia dla całego budownictwa. 

Prezes Zarządu Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa, Jan Styliński, mówił m.in. o czynnikach zewnętrznych, wpływających na efektywność wykonawczą w branży budowlanej. Prezes Zarządu Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Drogownictwa, Barbara Dzieciuchowicz, przedstawiła bieżące wyzwania rynkowe i pozytywnie oceniła proces podpisywania aneksów waloryzacyjnych na realizację inwestycji.