Główny Inspektorat
Sanitarny

Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) to organ referencyjny w zakresie oceny ryzyka związanego z żywnością i paszą w Unii Europejskiej. 

EFSA dostarcza naukowych podstaw dla przepisów i regulacji chroniących europejskich konsumentów przed zagrożeniami związanymi z żywnością – „od pola do stołu”. Innymi słowy, dzięki pracy naukowej EFSA wprowadzane są przepisy i zalecenia, które pozwalają konsumentom w Europie mieć pewność, że dostępna na rynku żywność jest bezpieczna.  

Czym jest łańcuch żywnościowy? To droga, którą pokonuje żywność, zanim trafi do naszego domu.  

Elementy łańcucha żywnościowego 

Zdrowie roślin 

EFSA prowadzi doradztwo naukowe w zakresie zdrowia roślin, produktów roślinnych i bioróżnorodności w Unii Europejskiej.  

Z tego powodu obszarem zainteresowania urzędu jest rozpowszechnianie i pojawianie się nowych szkodników roślin, m.in. wirusów, grzybów, bakterii czy owadów. Mogą one stanowić zagrożenie dla roślin spożywczych, krajobrazowych i roślinności naturalnej.  

Pestycydy 

Pestycydy, czyli środki ochrony roślin, muszą zawierać co najmniej jedną substancję czynną, np. chemikalia czy mikroorganizmy.  

W swojej działalności EFSA doradza w sprawie zagrożeń, jakie mogą się pojawić, kiedy w żywności i paszy znajdują się pozostałości pestycydów. Oprócz tego urząd opracowuje naukowe metody oceniania ryzyka związanego ze środkami ochrony roślin.  

Organizmy zmodyfikowane genetycznie (GMO) 

Od czasów, gdy ludzie zaczęli uprawiać rośliny i hodować zwierzęta w celu produkcji żywności, zawsze wybierali gatunki, które miały cechy korzystne do hodowli. Dzisiaj, dzięki rozwojowi nowoczesnej technologii, możliwe jest modyfikowanie materiału genetycznego, co pozwala na stworzenie nowych cech organizmów.  

EFSA ocenia związane z GMO potencjalne zagrożenia dla ludzi, zwierząt i środowiska. Na podstawie tych ocen urząd udziela porad naukowych decydentom i podmiotom odpowiedzialnym za zarządzanie ryzykiem w Europie.  

Pasza 

Dodatki paszowe są stosowane w żywieniu zwierząt, m.in. dla poprawy smaku, dostarczenia określonych składników odżywczych, czy zwiększenia wydajności zwierząt w dobrym zdrowiu.  

EFSA prowadzi doradztwo naukowe na temat bezpieczeństwa i skuteczności dodatków i produktów, które są stosowane w paszach dla zwierząt, oceniając ich wpływ oraz skuteczność na gatunek, który je spożywa, konsumenta i środowisko naturalne.  

Zdrowie i dobrostan zwierząt 

Bezpieczeństwo żywności rozpoczyna się w gospodarstwie, a zdrowie i dobrostan zwierząt są podstawą jego zapewnienia. Dbanie o zdrowie zwierząt ma wpływ na ochronę zdrowia publicznego, produkcję zwierzęcą, dostępność żywności, rozwój gospodarki wiejskiej oraz ochronę środowiska.  

EFSA prowadzi poradnictwo naukowe w zakresie chorób zwierząt i ich dobrostanu, koncentrując się szczególnie na zwierzętach, od których lub z których pozyskuje się żywność, w tym również na rybach.  

Zagrożenia biologiczne 

Choroby odzwierzęce to zakażenia i choroby, które mogą być przenoszone między zwierzętami a ludźmi, zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio. Mogą być przenoszone np. przez kontakt z zakażonymi zwierzętami czy przez skażoną żywność.  

EFSA, na podstawie analizy danych z państw członkowskich, udziela naukowych porad w zakresie zagrożeń biologicznych, które są związane z bezpieczeństwem żywności i chorobami przenoszonymi przez żywność. Celem tych działań jest ochrona konsumentów.  

Zanieczyszczenia chemiczne 

Zanieczyszczenia chemiczne to substancje, które w sposób niezamierzony dostają się do żywności i paszy w trakcie jej produkcji, przetwarzania oraz transportu, a także wskutek zanieczyszczenia środowiska. 

EFSA gromadzi dane i udziela porad naukowych na temat zanieczyszczeń łańcucha żywnościowego, które mogą potencjalnie być szkodliwe dla ludzi i zwierząt. To m.in. mikotoksyny, naturalne substancje toksyczne czy pozostałości niedozwolonych substancji.   

Enzymy spożywcze 

Są to białka, które pomagają przyspieszyć reakcje biochemiczne. Od wieków stosujemy je w produkcji żywności, np. przy produkcji serów czy warzeniu piwa. Enzymy mogą być ekstrahowane z roślin, zwierząt lub mikroorganizmów.  

EFSA prowadzi doradztwo naukowe, by możliwe było zapewnienie bezpieczeństwa stosowanych w żywności enzymów spożywczych.  

Opakowania na żywność 

Opakowania i pojemniki, w jakich dostarczana jest żywność, to tzw. materiały do kontaktu z żywnością. Do tej grupy wliczają się także m.in. sztućce, naczynia czy przybory kuchenne.  

EFSA udziela naukowych porad dotyczących substancji chemicznych, jakie są stosowane w opakowaniach do żywności oraz związanych z nimi procesów, takich jak recykling tworzyw sztucznych stosowanych w materiałach do kontaktu z żywnością.  

Dodatki do żywności 

To substancje, które celowo są dodawane do żywności, aby spełniły pewne funkcje technologiczne, np. barwiły, słodziły czy wspomagały konserwowanie żywności.  

EFSA prowadzi poradnictwo naukowe w zakresie bezpieczeństwa nowych dodatków do żywności, nowych zastosowań dodatków, które zostały już dopuszczone do użycia, oraz narażenia na nie konsumentów. Na wniosek instytucji zarządzającym ryzykiem w Unii Europejskiej urząd dokonuje także ponownej oceny dozwolonych dodatków do żywności. 

Odżywianie 

Dzięki kompleksowym strategiom i przepisom obowiązującym w Unii Europejskiej obywatele mają dostęp do żywności, która jest bezpieczna i bogata w składniki odżywcze.  

EFSA wspiera instytucje zarządzające ryzykiem w osiąganiu tego celu. Urząd udostępnia naukowe opracowania dotyczące: odżywiania, źródeł składników odżywczych, nowej żywności, oświadczeń zdrowotnych zamieszczanych na produktach żywnościowych, alergii pokarmowych, referencyjnych wartości żywieniowych czy żywności przeznaczonej dla określonych grup, np. dla niemowląt.  

Źródło: https://www.efsa.europa.eu/pl/multimedia/efsa-at-a-glance#future-challenges