Główny Inspektorat
Sanitarny

• „Ptasia grypa” jest potocznie używanym terminem w odniesieniu do wielu rodzajów wirusów grypy, które zwykle zarażają wyłącznie ptaki)w tym drób), z możliwością zakażenia innych zwierząt, także człowieka.
• Grypa u ptaków jest dość powszechna. Większość szczepów grypy ptaków jest stosunkowo nieszkodliwa dla swoich naturalnych ptasich żywicieli i nie zaraża ludzi, wirusy te nazywane są nisko zjadliwymi wirusami ptasiej grypy (LPAIV).
• LPAIV może mutować do wysoce zjadliwego wirusa ptasiej grypy (HPAIV), który jest niezwykle zakaźną chorobą ogólnoustrojową, która powoduje wysoką śmiertelność u ptactwa.
• HPAIV powodują wybuchy epidemii w fermach drobiu w z wysokimi wskaźnikami zachorowalności i śmiertelności u chorego drobiu. Przykładami są A(H5N1), A(H5N8), A(H7N7).
• HPAI, a szczególnie A(H5N1), są szeroko rozpowszechnione wśród ptactwa dzikiego w Europie.
• HPAI krążą wśród ptactwa na kontynentach europejskim, azjatyckim, amerykański oraz afrykańskim
• W ostatnich latach narasta problem identyfikacji zakażeń A(H5N1) u dzikich ssaków.
• Niektóre HPAIV (np. A(H5N1), A(H5N6), A(H7N9) powodują poważną chorobę u ludzi.

Wirusy grypy ptaków stanowią dwa rodzaje zagrożeń dla ludzi:

• ryzyko, że wirus może przenieść się z ptaków na ludzi i spowodować ciężką chorobę. Ryzyko przeniesienia jest wyższe na obszarach, gdzie ludzie i ptaki domowe przebywają blisko siebie lub w zawodach narażonych na kontakt z zarażonymi ptakami, np. podczas operacji uboju, lekarze weterynarii,
• fakt, że wirusy grypy ewoluują, w związku z czymmogą zwiększać ryzyko przeniesienia na człowieka poprzez nabywanie mutacji w genomie (lub poprzez wymianę segmentów genomu między różnymi podtypami wirusów również z różnych gatunków (reasortacja)), które sprzyjają adaptacji do ssaków,

Istnieją zatem dwie formy ryzyka dla zdrowia ludzi spowodowane przez wirusy grypy ptaków: infekcja rodzimą postacią wirusa oraz możliwość pojawienia się nowych szczepów pandemicznych bezpośrednio z wirusów ptasich albo z ich rekombinacji z ludźmi lub innymi wirusami zwierzęcymi. Na chwilę obecną brak jest zmian genetycznych umożliwiających przeskok międzygatunkowy wirusów grypy ptaków w sekwencji ptaki-ssaki-człowiek, ale rosnąca liczba przypadków A(H5N1) wśród ssaków - biologicznie bliżej ludzi niż ptaki - budzi obawy, że niektóre ssaki staną się dogodnymi gospodarzami dla reasortacji zmiennych genetycznie odzwierzęcych wirusów grypy, co może prowadzić do powstawania nowych wariantów o potencjalne epidemicznym i pandemicznym.

• Wirusy grypy ptaków mogą być przenoszone bezpośrednio z dzikiego ptactwa na drób domowy lub pośrednio, np. przez skażony materiał. Wirus przenosi się bezpośrednio z ptaka na ptaka drogą powietrzną lub pośrednio, poprzez zanieczyszczenie materiału, piór lub paszy kałem. Duże ilości wirusa są wydzielane w ptasich odchodach. Zanieczyszczony sprzęt, pojazdy, pasza, klatki lub odzież – zwłaszcza buty – mogą przenosić wirusa między gospodarstwami. Stwierdzono także możliwość rozprzestrzeniania się skażonych cząstek pyłu za pośrednictwem wiatru z jednej farmy na drugą, w bliskiej odległości.

• Wirus może być również przenoszony mechanicznie przez inne zwierzęta, takie jak gryzonie. W Azji tak zwane „mokre” targi lub targi żywych ptaków, na których sprzedaje się żywe ptaki, mogą być kolejnym źródłem rozprzestrzeniania się i mieszania różnych wirusów między gatunkami ptaków.
• Ludzie zakażają się przez bliski kontakt z zarażonymi ptakami, ich płynami ustrojowymi. Ptaki wydalają wirus grypy z kałem i dlatego kontakt z ptasimi odchodami jest również możliwą drogą transmisji.

• Większość wirusów grypy ptaków nie powoduje chorób u ludzi lub powoduje jedynie łagodne choroby, takie jak gorączka lub zapalenie spojówek.
• Wiadomo, że kilka wirusów grypy ptaków, w szczególności: A(H5N1), A(H5N6) i A(H7N9), powoduje ciężką chorobę ze śmiertelnością u ludzi, do 50%.

Informacje są dostępne na stronach:

• Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).
• Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC),
• Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Żywności (EFSA).

• Zakażenia u ludzi nadal są bardzo rzadkie, w wyniku  bezpośredniego kontaktu z martwym/chorym ptactwem/albo zanieczyszczonym środowiskiem.
• Nie odnotowano przypadków zakażeń grypą ptaków na terenie UE/EOG.
• Jak dotąd nie odnotowano transmisji wtórnej z człowieka na człowieka.
• Ryzyko zakażenia dla populacji ogólnej ocenia się jako niskie.
• Ryzyko zakażenia dla osób zawodowo czy w inny  sposób mających kontakt ze zwierzętami (drobiem, dzikim ptactwem) ocenia się jako niskie do umiarkowanego.

WHO oraz ECDC rekomendują regularne szczepienie się przeciwko grypie sezonowej (optymalnie w okresie od września do grudnia) co może przynieść korzyści i zmniejszyć ryzyko reasortacji i powstawania nowych wariantów wszelkich, w tym odzwierzęcych, wirusów grypy w organizmie człowieka, a takżemoże uchronić przed ciężkim przebiegiem zakażenia.

W celu zmniejszenia ryzyka zakażenia zaleca się:

• unikanie kontaktu ze zwierzętami, w tym z martwymi i potencjalnie zarażonymi dzikimi ptakami lub drobiem,
• unikanie wizyt na targach żywych ptaków i podobnych miejscach o dużej koncentracji ptaków, zwłaszcza na obszarach dotkniętych chorobą,
• przestrzeganie zasad higieny osobistej, szczególnie mycie rąk ciepłą wodą z mydłem przed spożywaniem pokarmów, po wyjściu z toalety, po kichaniu, po kontakcie ze zwierzętami itp.,
• unikanie bliskiego kontaktu z osobami chorymi,
• przestrzeganie higieny kaszlu i kichania, - w czasie kaszlu lub kichania zakrywanie ust i nosa chusteczką oraz natychmiastowe wyrzucenie zużytej chusteczki bezpośrednio po użyciu (gdy nie jest to możliwe należy kasłać lub kichać w zgięcie łokcia)
• spożywanie tylko żywności poddanej właściwej obróbce termicznej (gotowanej, pieczonej, duszonej, dobrze wysmażonej);
• stosowanie się do zaleceń miejscowych służb sanitarnych oraz lekarzy,
• w przypadku narażenia zawodowego należy stosować środki ochrony osobistej, aby zminimalizować bezpośrednie narażenie.

Informacji należy szukać na stronach internetowych organizacji: 

• Głównego Inspektoratu Sanitarnego (link wraz z zakładkami: GRYPA PTAKÓW - Główny Inspektorat Sanitarny - Portal Gov.pl)
• Światowa Organizacja Zdrowia,
• Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC),
• Centers for Disease Control and Prevention USA (CDC USA). 

Informacje dotyczące bezpieczeństwa w czasie podróży znajdują się na stronie Ministerstwa Spraw Zagranicznych „Odyseusz” oraz „Informacja dla podróżujących”, a także w aplikacji mObywatel.

Informacja opracowana na podstawie aktualnych serwisów WHO – do podlinkowania: https://www.who.int/health-topics/influenza-avian-and-other-zoonotic i ECDC – do podlinkowania: Avian influenza lub usunięcia w związku z podlinkowaniem wyżej wiarygodnych źródeł.