Główny Inspektorat
Sanitarny

Wirus MERS-CoV jest wirusem powodującym ciężkie zakażenia dróg oddechowych u ludzi. W przebiegu choroby może dojść do ostrego zespołu niewydolności oddechowej, który może prowadzić do zgonu.

W jakich krajach występuje wirus MERS-CoV?

W okresie ostatnich 3 miesięcy zachorowania rodzime (niezawleczone z innych krajów) wystąpiły w Arabii Saudyjskiej oraz Omanie. W styczniu 2018 r. odnotowano 1 przypadek zakażenia wirusem MERS w Malezji, u mężczyzny który powrócił z pielgrzymki do Arabii Saudyjskiej.

W ocenie WHO ryzyko dla osób odwiedzających Arabię Saudyjską i inne kraje Półwyspu Arabskiego pozostaje niskie i związane  z narażeniem na kontakt z wielbłądami i ich produktami lub ograniczone do osób zatrudnionych lub hospitalizowanych w placówkach ochrony zdrowia. W przypadku zawleczeń wirusa do innych krajów zachorowania miały charakter sporadyczny i w większości przypadków nie prowadziły do dalszego szerzenia się wirusa MERS–CoV. Wyjątkiem było wystąpienie licznych zachorowań wtórnych w Korei Południowej (patrz poniżej).

Jak można zarazić się wirusem MERS-CoV?

Za najbardziej prawdopodobne źródło dla ludzi uważa się wielbłądy. Wirus może znajdować się w wydzielinie dróg oddechowych, kale, moczu oraz w mleku zakażonych zwierząt. Kontakt z tymi wydzielinami może spowodować przeniesienie zakażenia. W określonych warunkach może dojść również do dalszego przeniesienia zakażenia – z człowieka na człowieka – wśród osób mających bliski kontakt z osobami chorymi, włączając w to rodzinę, pracowników służby zdrowia oraz innych pacjentów. Liczne badania wykazały, że specyficzne przeciwciała MERS-CoV są szeroko rozpowszechnione w populacji wielbłądów dromaderów na Bliskim Wschodzie i w Afryce.

Czy mogę zaszczepić się przeciw wirusowi MERS-CoV?

Dotychczas nie udało się opracować szczepionki przeciw MERS-CoV. Nie istnieje również profilaktyka lekowa, ani leczenie przyczynowe dla tej choroby.

Jakie jest ryzyko wystąpienia wirusa MERS-CoV w Europie oraz w Polsce?

Według aktualnego stanowiska WHO oraz ECDC ryzyko związane z zakażeniami MERS-CoV dla krajów UE pozostaje bardzo niskie. W Europie odnotowano jedynie przypadki sporadycznych zawleczeń do takich krajów jak: Austria, Francja, Grecja, Holandia, Niemcy, Włochy, Wielka Brytania i Turcja. Ryzyko zachorowań wtórnych w ww. krajach dotyczyło jedynie osób z bliskiego kontaktu z osobą chorą. Jedyne przypadki zachorowań wtórnych w Europie zanotowano we Francji i Wielkiej Brytanii. Dotyczyły one pracowników ochrony zdrowia, osób odwiedzających chorych w szpitalach oraz innych pacjentów hospitalizowanych na tych samych oddziałach.

WHO nie zaleca wprowadzania żadnych ograniczeń w ruchu pasażerskim ani towarowym, jednakże turyści wybierający się w podróż w rejony stałego występowania wirusa MERS–CoV powinni stosować zalecane środki ostrożności odnoszące się przede wszystkim do unikania kontaktu z wielbłądami i ich wydzielinami.

W celu zmniejszenia ryzyka zakażenia wirusem MERS-CoV należy:

• unikać ekspozycji i kontaktu z osobami chorymi,
• unikać wszelkiego kontaktu ze zwierzętami (domowymi, gospodarskimi, dzikimi) oraz ich odchodami, w szczególności dotyczy to wielbłądów, w tym ich młodych. W przypadku braku takiej możliwości należy zaopatrzyć się w odzież ochronną (fartuch, rękawice, maska na twarz), która po zakończeniu pracy powinna być codziennie zmieniana,
• stosować zasady higieny osobistej, w tym często myć ręce z użyciem wody i mydła,
• zaopatrzyć się w żel do rąk lub zapas jednorazowych chusteczek nasyconych roztworem alkoholu w przypadku podróży, gdyż warunki podróży rzadko zapewniają możliwość częstego mycia rąk,
• unikać dotykania zanieczyszczonymi rękoma oczu, ust, nosa, gdyż tą drogą najczęściej dochodzi do zakażenia,
• przestrzegać zasad higieny oddychania (w czasie kaszlu i kichania należy zakrywać nos i usta chusteczką jednorazową, a w przypadku gdy skończyły się chusteczki – kaszleć i kichać w zgięcie łokciowe),
• przestrzegać zasad higienicznego przyrządzania i spożywania posiłków (dokładnie myć i obierać warzywa i owoce przed ich spożyciem, nie spożywać produktów surowych np. mleka, mięsa, w szczególności mleka i mięsa wielbłądów). Produkty pochodzenia zwierzęcego powinny zostać poddane właściwej obróbce termicznej przed ich spożyciem (pasteryzacja, gotowanie, pieczenie, smażenie).
• skonsultować się z lekarzem przed podjęciem decyzji o wyjeździe w zagrożone rejony w przypadku gdy u danej osoby stwierdza się przewlekle przebiegające choroby takie jak: cukrzyca, choroby płuc, niewydolność nerek, niewydolność krążenia, stany przebiegające z obniżeniem odporności lub ostrą postać innej choroby zakaźnej,
• rozważyć możliwość uzupełnienia szczepień ochronnych przeciwko chorobom, którym można zapobiegać w drodze szczepień ochronnych, w przypadku odbywania podróży zagranicznej do krajów Półwyspu Arabskiego oraz krajów sąsiadujących.
• skontaktować się z lekarzem medycyny podróży lub lekarzem medycyny tropikalnej w celu uzyskania informacji o innych zagrożeniach w ww. rejonach, najlepiej nie później niż 6 – 8 tyg. przed planowaną podróżą. Pozwoli to na przyjęcie zalecanej przez lekarza profilaktyki,
• w razie zachorowania w trakcie pobytu – natychmiast poprosić o pomoc lekarską, zaś w przypadku wystąpienia niepokojących objawów chorobowych w ciągu 14 dni po powrocie z ww. rejonów niezwłocznie zgłosić się do lekarza, informując o przebytej podróży.

Dodatkowe informacje o wirusie MERS-CoV

Wg danych WHO od chwili zidentyfikowania wirusa MERS-CoV w roku 2012 do dnia 26.01.2018 r. ogółem na świecie odnotowano 2143 potwierdzone laboratoryjnie przypadki zakażenia MERS-CoV, w tym co najmniej 750 przypadków śmiertelnych.

1. Tereny stałego (endemicznego) występowania MERS-CoV

Większość przypadków zachorowań odnotowano w Arabii Saudyjskiej. Przypadki zachorowań były zgłaszane głównie z terenów endemicznego występowania wirusa MERS-CoV na Bliskim Wschodzie (Arabia Saudyjska, Zjednoczone Emiraty Arabskie,  Oman, Katar, Iran, Jordania, Kuwejt, Liban, Egipt i Jemen).

2. Zawleczenia do innych krajów

W okresie 2012-2016 odnotowano zawleczenia zachorowań z endemicznych terenów Bliskiego Wschodu do innych krajów w Afryce: Algieria i Tunezja, w Europie: Austria, Francja, Niemcy, Grecja, Włochy, Holandia, Turcja i Wielka Brytania, w Azji: Chiny, Malezja, Filipiny, Tajlandia i Korea Płd. oraz do USA. Zawleczenia te mają charakter sporadyczny i większości przypadków nie prowadziły do dalszego szerzenia się wirusa MERS–CoV na terenie tych krajów. Wyjątkiem było wystąpienie licznych zachorowań wtórnych w Korei Płd.

3. Ognisko wtórne w Korei Południowej w 2015 r.

W maju 2015 r. w Korei Południowej odnotowano 1 przypadek zawleczonego zakażenia wirusem MERS. Wszystkie kolejne zachorowania wtórne (z wyłączeniem jednego przypadku indeksowego) zakwalifikowano do jednego ogniska związanego z zakładami opieki zdrowotnej. Transmisja zakażeń w Republice Korei Płd. miała związek z niezastosowaniem odpowiednich procedur profilaktyki i kontroli zakażeń w zakładach opieki zdrowotnej. Od maja do października 2015 r. w Korei Południowej odnotowano łącznie 186 zachorowań, w tym 36 przypadków śmiertelnych. Ostatni (śmiertelny) przypadek wystąpił 25.10.2015 r. W związku z tym ryzyko dla odwiedzających ten kraj należy jednak obecnie rozpatrywać już jako nieistotne.

---

Więcej informacji dotyczących bezpieczeństwa w czasie podróży znajduje się na stronach Ministerstwa Spraw Zagranicznych „Polak za granicą” oraz Odyseusz.

Informacja opracowana na podstawie materiałów WHO z lutego 2018 r.

---

MERS - ulotka WHO w języku angielskim: