Bardzo się cieszę, że wspólnie z Narodowym Instytutem Kultury i Dziedzictwa Wsi możemy dziś zapowiedzieć Festiwal Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem. Ten Festiwal jest instytucją o bardzo długiej tradycji, której zadaniem jest propagowanie tego, co najbardziej wartościowe. Dbałość o profesjonalizm w szczególny sposób widoczna jest w składzie jury, który tworzą osoby specjalizujące się w folklorze – zaznaczył minister kultury.

Wicepremier Piotr Gliński podkreślił, że Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wspólnie z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi od lat wspierają polski folklor.

Od pewnego czasu do Warszawy zapraszani są przedstawiciele kultury ludowej, polskiego folkloru, a także gospodarze miejsc, w których odbywają się najbardziej prestiżowe wydarzenia związane z folklorem. Chcemy z wyprzedzeniem informować opinię publiczną o tych wydarzeniach, a także gościć w stolicy tych, którzy na co dzień dbają o polski folklor, o instytucje, które kojarzą się z tym folklorem i tego typu kulturą. W całej Polsce odbywają się festiwale, przeglądy czy konkursy, które stanowią swego rodzaju selekcję do udziału w 53. Międzynarodowym Festiwal Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem – mówił podczas wydarzenia prof. Piotr Gliński.

Minister kultury i dziedzictwa narodowego wskazał, że w czasie festiwalu odbywa się wiele wydarzeń inspirowanych folklorem, a jego zasadniczą cechą jest dbałość o wzorce i zasady tego wyjątkowego rodzaju kultury. Zaznaczył, że resort kultury od wielu lat wspiera najważniejsze instytucje i wydarzenia, propagujące folklor. Do tego typu działań należy m.in. realizacja programu „Kultura ludowa i tradycyjna” oraz programu „Etno Polska”, które są ściśle związane ze wsparciem podobnych festiwali.

Wielkie podziękowania dla organizatorów, dla samorządu Miasta Zakopane, dla tych wszystkich, którzy dbają o kulturę w Zakopanem. Cieszymy się bardzo, że taka instytucja, jak Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Gorskich, funkcjonuje. Zapraszamy wszystkich od 19 do 26 sierpnia do Zakopanego – zakończył wicepremier.

O Festiwalu

Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich jest prestiżową imprezą folklorystyczną. Przez minione 50 lat uczestniczyło w nim blisko 600 zespołów zagranicznych z kilkudziesięciu krajów oraz ponad 200 grup polskich. Formuła konkursu, oparta na rywalizacji w trzech równorzędnych kategoriach: autentycznej, artystycznie opracowanej oraz stylizowanej, przetrwała próbę czasu i do dziś przyciąga zespoły z różnych krajów i kontynentów, pragnące stanąć do rywalizacji o najważniejsze trofeum „Złotą Ciupagę”.

Działania związane z wydarzeniem skupiają się na ochronie, wspieraniu i popularyzacji niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz prezentacji żywych zjawisk tradycyjnej kultury ludowej występującej na Podhalu i w innych regionach górskich w Polsce, Europie, jak również na świecie. Festiwal jest ważnym wydarzeniem dla górali podhalańskich, którzy dzięki niemu mogą umacniać swą wspólnotową więź, regionalną tożsamość, a także przywoływać najbardziej wartościowe elementy swej kultury.

Zasadniczą częścią Festiwalu są prezentacje konkursowe, w których biorą udział zespoły folklorystyczne. Przygotowują one specjalne programy artystyczne oparte na tradycjach swojego regionu, często dokonując rekonstrukcji zapomnianych zwyczajów i obrzędów. Niezwykle cennym elementem Festiwalu jest Międzynarodowy Konkurs Kapel, Śpiewaków i Instrumentalistów Ludowych im. Władysława Trebuni Tutki, w którym od 2011 roku przyznawana jest nagroda specjalna dla najlepszego instrumentalisty za wierność tradycji w zakresie stylu gry, instrumentarium i prezentowanego repertuaru o nazwie - „Sabałowe gęśle”.

Tegoroczna 53. edycja Międzynarodowego Festiwalu Folkloru Ziem Górskich odbędzie się w Zakopanem w dniach 19-26 sierpnia. Organizatorami wydarzenia są: Burmistrz Miasta Zakopane oraz Zakopiańskie Centrum Kultury, zaś jego partnerem – Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi. Festiwal co roku jest finansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Kultura ludowa i tradycyjna”.

Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich – rys historyczny

Dzieje Międzynarodowego Festiwalu Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem sięgają czasów II Rzeczpospolitej. Jego rodowód można połączyć z koncepcją „Związku Ziem” wyrosłą na gruncie podhalańskiego regionalizmu, skonkretyzowaną w latach 20. XX w. przez Władysława Orkana. Zakładała ona zjednoczenie wszystkich grup zamieszkujących polskie Karpaty – od Huculszczyzny aż po Beskid Śląski – oraz stworzenie wspólnego programu rozwoju. Podobne cele przyświecały twórcom „Święta Gór”, które po raz pierwszy odbyło się w 4 sierpnia 1935 r. w Zakopanem. Przez cały tydzień górale żywieccy, sądeccy, beskidzcy, Huculi, Łemkowie, Bojkowie prezentowali dorobek twórczy swych ziem.

Po II wojnie światowej idea góralskiego święta odżyła ponownie w nieco zmienionej formie pod nazwą „Jesieni Tatrzańskiej”, która miała na celu przedłużenie letniego sezonu turystycznego pod Giewontem. We wrześniu 1965 r. na scenie kina „Giewont” wystąpiły cztery miejscowe zespoły, które wzbudziły zachwyt widzów, sygnalizując jednocześnie, że folklor widowiskowy może być największą atrakcją zakopiańskiego święta. W 1968 r. oprócz polskich zespołów zaproszono grupy z zagranicy, dzięki czemu zorganizowano pierwszy międzynarodowy festiwal.

Początkowo wszystkie zespoły rywalizowały w jednej kategorii, a do zdobycia była tylko jedna główna nagroda „Złota Ciupaga”. Jurorzy, dostrzegając ogromne różnice pomiędzy zespołami, już po pierwszym konkursie zgłosili potrzebę przeformułowania jego zasad. Nowy regulamin, opracowany pod kierunkiem znanego etnografa Romana Reinfussa, wyodrębniał trzy kategorie zespołów, prezentujących folklor w formie autentycznej – kat. I, artystycznie opracowanej – kat. II oraz w formie stylizowanej – kat. III. W 1975 r. wprowadzono jeszcze czwartą kategorię zespołów prezentujących folklor rekonstruowany, czyli odtworzony na podstawie literatury i zapisów archiwalnych. Modyfikacja regulaminu przyczyniła się do podniesienia rangi zespołów wiejskich, a także do popularyzacji folkloru w jak najbardziej autentycznej formie, połączonej z obrzędem lub zwyczajem.