„Cisza na planie? Głos kobiet w kinie” - I Kongres Kobiet Filmu - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

„Cisza na planie? Głos kobiet w kinie” - I Kongres Kobiet Filmu

27.11.2025

„Cisza na planie? Głos kobiet w kinie” to hasło I Kongresu Kobiet Filmu, zorganizowanego przez Polski Instytut Sztuki Filmowej we współpracy z ruchem Kobiety Filmu. Pierwsze ogólnopolskie wydarzenie poświęcone roli i sytuacji kobiet w polskiej branży filmowej odbywa się w dniach 26-27 listopada. Biorą w nim udział twórczynie, producentki, reżyserki, aktorki, operatorki, montażystki, a także przedstawicielki instytucji kultury i życia publicznego.

I Kongres Kobiet Filmu – rozmawiamy o równości w kinematografii, fot. Danuta Matloch/MKiDN

Drugi dzień obrad w Kinomuzeum w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie otworzyły: Marta Cienkowska, ministra kultury i dziedzictwa narodowego, Kamila Dorbach, dyrektorka Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, Renata Czarnkowska-Listoś, pomysłodawczyni ruchu Kobiety Filmu oraz Joanna Mytkowska, dyrektorka Muzeum Sztuki Nowoczesnej.

Mówiąc o „kinie kobiet”, myślimy o reżyserkach, scenarzystkach, producentkach, montażystkach, operatorkach, krytyczkach, dyrektorkach festiwali – kobietach, które wciąż muszą zdobywać swoją przestrzeń, ale już nigdy nie dadzą jej sobie odebrać. Kultura nie jest pełna, jeśli nie oferuje równych szans twórcom i twórczyniom, niezależnie od płci, wieku, miejsca pochodzenia czy sytuacji życiowej – mówiła Marta Cienkowska, ministra kultury i dziedzictwa narodowego. – Nasza polityka kulturalna powinna odpowiadać rzeczywistym potrzebom sektora, zapewniać równe szanse, bezpieczeństwo i godne warunki dla wszystkich twórców i twórczyń. Musimy reagować na zjawiska takie jak: mobbing, molestowanie i zastraszanie, które zbyt długo pozostawały w milczeniu. Dlatego realizujemy cykl warsztatów „Równość w filmie”, obejmujących szkolenia antydyskryminacyjne i antymobbingowe w pięciu miastach: Wrocławiu, Krakowie, Katowicach, Gdyni i Łodzi. Współfinansujemy też filmy jak „Każda z nas”, opowiadający historię kobiet pomordowanych w obozie Ravensbrück. Wierzę, że polskie kino dzięki kobietom nie tylko zmieni swoją narrację, lecz także zasady gry, a ta nowa opowieść będzie odważna, różnorodna i pełna sprawczości – dodała.

Platforma debaty i planowania realnych zmian

Kongres Kobiet Filmu powstał jako odpowiedź na wieloletnią „ciszę” dotyczącą doświadczeń kobiet pracujących w sektorze audiowizualnym. Jego hasło – „Cisza na planie? Głos kobiet w kinie” – podkreśla zarówno historyczne przemilczenia, jak i potrzebę realnej zmiany.

Punktem wyjścia do dyskusji są pionierskie badania prowadzone przez dr hab. Monikę Talarczyk, historyczkę kina i badaczkę kina kobiet, m.in. we współpracy z Krytyką Polityczną i z udziałem PISF. Badania te ujawniły, że w latach 2006-2017 kobiety reżyserowały 14% pełnometrażowych filmów fabularnych. W kolejnych latach, 2018–2024, odsetek ten wzrósł zaledwie do 18%.

Celem kongresu jest przede wszystkim otwarcie przestrzeni do rozmowy o równości płci w kinematografii, barierach strukturalnych pojawiających się na różnych etapach kariery filmowej oraz wykluczeniach, z jakimi kobiety mierzyły się przez lata. Ważnym elementem są także tematy związane z bezpieczeństwem pracy: przeciwdziałanie przemocy, mobbingowi, nadużyciom władzy i braku transparentności w procesach produkcyjnych. Kongres ma tworzyć środowisko sprzyjające wymianie doświadczeń, formułowaniu postulatów i projektowaniu rozwiązań, które mogą wprowadzić trwałe zmiany w funkcjonowaniu polskiego kina.

Co obejmuje program Kongresu?

Obrady pierwszego dnia Kongresu (26 listopada) odbyły się w Kinie Atlantic. Ich program objął m.in. warsztat „Na planie i poza nim. Komunikacja bez przemocy” oraz pokaz filmu dokumentalnego „Długa droga do fotela reżyserki” (reż. Vibeke Løkkeberg, 2025), połączony z dyskusją z zaproszonymi gośćmi.

Drugi dzień Kongresu (27 listopada) odbywa się w Kinomuzeum w Muzeum Sztuki Nowoczesnej. W temat kongresu wprowadziło uczestników w humorystyczny sposób wystąpienie Agnieszki Matan „Performatywny alfabet kobiet filmu”. Następnie w panelu „Kobiety filmu się liczą!” badaczki kina – dr Małgorzata Świderska, dr Hanna Margolis i dr Sylwia Szostak – pod kierunkiem dr hab. Moniki Talarczyk przedstawią najnowsze dane dotyczące pozycji kobiet w filmie i telewizji w Polsce i na świecie. W bloku „Pełnym głosem!”, moderowanym przez Beatę Chmiel, dr Hanna Machińska omówi kwestie praw kobiet i grup wykluczonych. Następnie odbędzie się rozmowa z udziałem Agnieszki Holland, Barbary Kurdej-Szatan, Anny Paligi, Agnieszki Przepiórskiej oraz Agnieszki Smoczyńskiej-Konopki. Ostatni panel „Głosy niewysłuchanych”, poprowadzi Agnieszka Wiśniewska, a wezmą w nim udział: Weronika Adamowska, Ewa Brodzka, Agnieszka Kokowska i Agnieszka Olejnik.

Dyskusja zamykająca, pod kierunkiem Izabeli Kiszki, obejmie prezentację kodeksu dobrych praktyk z propozycjami standardów i mechanizmów, które mogą poprawić sytuację kobiet w branży filmowej wraz z otwartą dyskusją.