W tym miejscu odczuwam ogromne poczucie wstydu, wstydu za to wszystko, do czego zdolna była ludzkość. Przez obóz w Dachau przeszło ponad 200 tys. osób, z czego ponad 40 tys. stanowili Polacy. Przebywało tu około 2 tys. polskich księży i duchownych, połowa z nich straciła tu życie (…) Trudno zrozumieć dlaczego ludzkość była zdolna do takich czynów. Najlepiej przemawia tutaj cisza i symbolika – zwrócił uwagę prof. Piotr Gliński.

Minister kultury i dziedzictwa narodowego podkreślił, że w trakcie trwającej na Ukrainie wojny odwiedza już drugie ważne miejsce pamięci.

Niedawno byłem w obozie jenieckim w Łambinowicach, którego ofiarami byli przedstawiciele wielu państw. (…) To jedne z wielu miejsc pamięci - w Niemczech, w Polsce, ale także w innych państwach na świecie, które mają przypominać, żeby zło nigdy się nie powtórzyło. Obecnie widzimy jednak, że stało się inaczej – mówił wicepremier.

Szef resortu kultury wskazał, że Ukraińcy walczą w interesie nie tylko Europy, lecz za cały cywilizowany świat. Podkreślił, że wsparcie tej walki powinno być bardziej zdecydowane.

Budowanie muzeów i mówienie o dokonanych zbrodniach to dziś za mało. W tym miejscu oddajemy szacunek ofiarom, ale obowiązuje nas także pewne działanie w imię przyszłości, w imię kolejnych pokoleń i cywilizacji. (…) Wojna na Ukrainie przewartościowuje moralne podstawy współczesnego świata, a tym samym pokazuje, że los narodów zależy od gotowości do ostatecznych poświęceń, których świat współczesny do tej pory nie chciał uznawać i akceptować – zaznaczył minister kultury i dziedzictwa narodowego.

Muzeum – Miejsce Pamięci Dachau

Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny Dachau powstał 22 marca 1933 r. na terenie zamkniętej fabryki prochu i amunicji. Liczba więźniów i ofiar obozu nie jest dokładnie znana. Według dokumentacji obozowej w okresie 1933-1945 przez obóz przeszło 206 206 więźniów, z czego 31 591 zginęło. Niektóre dane szacują ogólną liczbę więźniów nawet na ok. 250 tys. osób. Podczas wojny najliczniejszą grupę więźniów stanowili Polacy, następnie Rosjanie, Francuzi, Jugosłowianie, Żydzi oraz Czesi. Dotychczas ustalona liczba więźniów z Polski to 40 173, z których zginęło 8332.

Dachau był głównym obozem, w którym prześladowano duchownych z terenu całej Europy. W większości byli to księża katoliccy. Więziono tam 2720 duchownych z 20 krajów, wśród nich było 1780 z Polski (zmarło 868 osób).Obóz został wyzwolony 29 kwietnia 1945 r.

Dzięki inicjatywie byłych więźniów (Międzynarodowy Komitet Dachau z siedzibą w Paryżu), dawny obóz koncentracyjny został przekształcony w Muzeum – Miejsce Pamięci Dachau, które otwarto 9 maja 1965 r. Wystawa muzeum ukazuje historię obozu koncentracyjnego Dachau, a jej motywem przewodnim jest „Droga więźniów". Ekspozycjaprzedstawia historię obozu przed wybuchem wojny, zawiera najważniejsze informacje o więźniach narodowości polskiej, w tym polskich duchownych, orazprezentuje wybrane biografie. Miejscem upamiętnienia polskich księży jest kaplica Śmiertelnego Lęku Chrystusa, na ścianie której znajduje się tablica z napisem: „Tu, w Dachau, co trzeci zamęczony był Polakiem, co drugi z uwięzionych tu księży polskich złożył ofiarę z życia. Ich świętą pamięć czczą księża polscy współwięźniowie”.

Centralnym upamiętnieniem więźniów na terenie Miejsca Pamięci jest Pomnik Narodów z napisem „Nigdy więcej” w pięciu językach.

Groby więźniów obozu Dachau zlokalizowane sąna terenie Miejsca Pamięci na obszarze krematorium oraz na dwóch cmentarzach ofiar w Waldfriedhofi na wzgórzu Leitenberg.

Miejsca pamięci narodowej w Bawarii

Na terenie Bawarii, największego niemieckiego kraju związkowego, znajdują się groby wojenne ponad 166 tys. ofiar obu wojen światowych, z czego największa grupa ponad 90 tys. to więźniowie bardzo rozwiniętych systemów obozów koncentracyjnych KL Dachau i KL Flossenbürg. Tuż po zakończeniu II wojny światowej w 1945 roku rozpoczęto trwający ponad dwa dziesięciolecia proces przenoszenia grobów wojennych z cmentarzy i prowizorycznych miejsc pochówku na centralne duże cmentarze ofiar wojny. W ten sposób powstało 26 dużych cmentarzy i kwater grobów wojennych dla niemieckich i zagranicznych ofiar wojny. Na większości z nich spoczywają także polscy obywatele zamordowani w obozach, zmarli podczas deportacji i pracy przymusowej, bombardowań a także jako uchodźcy w latach powojennych.

Nad miejscami pamięci związanymi z obozami koncentracyjnymi opiekę sprawuje Fundacja Bawarskie Miejsca Pamięci. Od 2013 roku przejęła ona od Bawarskiego Ministerstwa Kultury opiekę nad 75 miejscami, gdzie znajdują się groby i cmentarze więźniów obozów koncentracyjnych. Na podstawie projektu dokumentacyjnego „Polskie Miejsca Pamięci i Groby Wojenne w Niemczech” - realizowanego w ramach programu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Miejsca Pamięci Narodowej za Granicą” dokumentacją, inwentaryzacją i opracowywaniem danych o polskich ofiarach zajmuje się Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie.