O losach dzieł sztuki zgromadzonych w budynku Muzeum Narodowego w Warszawie podczas powstania warszawskiego dowiadujemy się z pamiętników dyrektora placówki prof. Stanisława Lorentza. Spustoszenie, jakiego w sierpniu i we września 1944 r. dokonali Niemcy, prof. Lorentz opisuje następująco: „Niezwłocznie po wkroczeniu Niemców do Muzeum w dn. 3 sierpnia rozpoczął się rabunek zbiorów. Żołnierze wyłamali karabinami i kilofami drzwi do sal muzealnych, rozbijali skrzynie i tłukli szyby w szafach i gablotach. Ofiarą grabieży padły najpierw wspaniałe zbiory Gołuchowskie. Gobelinów i zabytkowych tkanin używano na podściółki żołnierskich legowisk, do zaciemniania okien i na pokrycia stołów. Okna zasłaniano obrazami. Ulubioną zabawą oficerów i żołnierzy było przebieranie się w zabytkowe stroje, paradowanie z antyczną bronią, rozbijanie instrumentów muzycznych. Emalii, ceramiki, szkła i wyrobów metalowych używano do posiłków, a gdy woda zalała korytarze - ułożono przejścia z tek grafiki i starodruków”.

Martwa natura z owocami i butelką wina, Anne Vallayer-Coster, XVII w., olej, 46,4 x 58 cm

Obraz Martwa natura z owocami i butelką wina został namalowany przez francuską artystkę okresu klasycyzmu Anne Vallayer-Coster, której martwe natury uważano za jedne z najlepszych w osiemnastowiecznej Francji. Dzieło należało do kolekcji Piotra Fiorentiniego, polskiego oficera, urzędnika i kolekcjonera. Swój zbiór, liczący 200 obrazów, w 1858 r. zapisał Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie. Następnie dzieła zostały przekazane w 1879 r. do Muzeum Sztuk Pięknych. Od tego momentu, mimo zmian nazwy muzeum, Martwa natura z owocami i butelką wina nieprzerwalnie należała do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie.

Obraz do wybuchu powstania warszawskiego pozostał w budynku muzeum. Według relacji prof. Stanisława Lorentza 27 września 1944 r. podporucznik Negel, dowódca oddziału stacjonującego w muzeum od 22 sierpnia, wybrał sobie „na pamiątkę” dwa obrazy Anne Vallayer-Coster przedstawiające martwą naturę. Obrazy zostały przez niego zdjęte z blejtramów i zwinięte, po czym polecił dyrektorowi napisać zaświadczenie, że oba obrazy otrzymał „w darze”.

Do dziś dzięki staraniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego do kraju powróciło wiele cennych obiektów. Odzyskanie większości z nich było możliwe dzięki informacjom przekazywanym przez muzealników, kolekcjonerów i pasjonatów sztuki. Jeśli więc opisany obiekt zostanie przez Państwa rozpoznany jako ocalały z  czasów wojny, prosimy o kontakt z Wydziałem ds. Restytucji Dóbr Kultury w Departamencie Dziedzictwa Kulturowego kolekcje@mkidn.gov.pl. Zapraszamy także do zapoznania się innymi obiektami zamieszczonymi w serwisie http://www.dzielautracone.gov.pl/