Wicepremier podkreślił, że brak odpowiedniego finasowania w poprzednich latach skutkował kryzysem wielu instytucji kultury i generalnym kryzysem polskiej kultury.

W związku z tym nasze działania w ciągu ostatnich 7 lat charakteryzowały się m.in. tym, że wzmacnialiśmy regionalne i lokalne instytucje kultury na wielu poziomach – przede wszystkim poprzez system współprowadzeń, w tym także poprzez współpracę z marszałkami województw i innymi jednostkami samorządów terytorialnych – dodał szef resortu kultury.

Profesor Gliński przypomniał także, że w 2015 roku było 30 współprowadzonych przez MKiDN instytucji kultury, czyli instytucji artystycznych i muzeów, a w 2022 roku jest ich 62.

Liczba współprowadzeń wzrosła o ponad 100 %. Kryteria brane pod uwagę przy decyzji o współprowadzeniu to oczywiście ponadregionalna ranga i znaczenie instytucji, ale także kwestia pewnych zróżnicowań. W niektórych województwach współprowadzenia były bardzo rozpowszechnione, w innych miastach czy województwach – mniej. Na przykład w Łodzi do 2015 roku ze szczebla centralnego współprowadzona była tylko jedna instytucja – w drugim wówczas pod względem wielkości polskim mieście! W tej chwili takich instytucji jest 5 – pod koniec 2015 roku przybyła jedna niewielka instytucja, później trzy następne – w jednym przypadku z miastem, w dwóch – z marszałkiem. To jest przykład wprowadzanych zmian.

Szef resortu kultury poinformował o wielkości wsparcia dla projektów samorządowych w ramach Programów Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Prowadzona przez nas polityka wsparcia dla kultury jest jednoznaczna. Dotyczy to także innych narzędzi – przede wszystkim Programów Ministra, które zostały bardzo rozwinięte, zarówno jeśli chodzi o ich liczbę, jak i moc finansową. Mniej więcej 25% projektów realizowanych w ramach programów, to jest w skali roku 3,5 tysiąca projektów, to projekty samorządowe – dodał wicepremier.

Minister kultury poinformował, że w nowej perspektywie budżetowej pula środków w ramach „Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa” została zwiększona dwukrotnie. Na Program prowadzony wraz z samorządami przeznaczono 1,1 mld zł, z czego 400 mln zł to środki samorządowe. Wicepremier dodał, że w ramach tego działania w ciągu pięciu ostatnich lat powstało 200 nowych bibliotek.

Szef resortu kultury przypomniał, że na wieloletni program „Niepodległa”, powołany z okazji 100. rocznicy odzyskania niepodległości i którego realizacja kończy się w tym roku, resort przeznaczył ponad 200 mln zł. Zapowiedział także uruchomienie jego kontynuacji. Będzie nią program „Tożsamość”, który ma być realizowany głównie poprzez muzea. Dodał, że w ostatnich latach liczba nowych i współprowadzonych muzeów także zwiększyła się o 100%.

Program „Tożsamość” odwołuje się do tradycji I Rzeczpospolitej. I tu warto podkreślić, że w kwestii aksjologicznej nasza polityka kulturalna prowadzona przez ostatnie siedem lat jest związana z budowaniem, wzmacnianiem polskiej tożsamości i siły wspólnoty. Wydarzenia na Ukrainie jednoznacznie wskazały, że współczesne wspólnoty polityczne muszą być odpowiedzialne za budowanie siły swojej tożsamości i siły swojej wspólnoty. To też jest uwaga, która koresponduje z tym, co słyszeliśmy w wystąpieniu Pani Dyrektor [Dyrektor Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej z Komisji Europejskiej Emma Toledano Laredo]. Ponieważ z jednej strony mamy Ukrainę i zdolność obrony tego kraju przed agresją zła, bo tak należy tę wojnę Putina i Federacji Rosyjskiej interpretować, a z drugiej strony – kryzys aksjologiczny kultury zachodniej, kultury globalnej, w tym także kryzys moralny niektórych przywódców zachodniej Europy i ich zatrważającą postawę wobec tego zła, które się dzieje na Ukrainie. To tym bardziej utwierdza nas w przekonaniu, że wybór tożsamościowo-wspólnotowy jest podstawą dla przetrwania narodów współczesnych, przetrwania wspólnot, aby móc obronić się przed złem, a jednocześnie aby budować wspólnotę, która jest dobra dla jej członków, jej obywateli. Stąd też program „Tożsamość”, który odwołuje się do kwestii tożsamościowych, budowania polskiej kultury i tożsamości w czasach I Rzeczpospolitej. To bardzo ciekawa moim zdaniem refleksja – powrót do korzeni, bo o tych korzeniach często się zapomina i buduje się wspólnoty i instytucje, które są puste aksjologicznie –zaznaczył prof. Piotr Gliński.

Wicepremier wspomniał również o innym obszarze współpracy z samorządami, jakim są działania z wykorzystaniem środków europejskich. W obszarze kultury są to głównie projekty realizowane w ramach POIiŚ.

Dostaliśmy dodatkowe środki z uwagi na fakt, że bardzo sprawnie, właśnie we współpracy z samorządami, alokowaliśmy te środki. Łącznie zrealizowaliśmy 146 projektów. W tym roku wszystkie zostaną zakończone. Łączna kwota to ponad 3 mld zł, z czego ok. 2 mld zł to środki europejskie, a pozostałe – dofinansowanie programów europejskich z budżetu centralnego we współpracy z samorządami. Jednym z przykładów takiej inwestycji jest Muzeum na Polach Grunwaldu prowadzone w 100% przez Marszałka, ale którego budowa jest praktycznie w 100% realizowana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego ze środków europejskich i środków budżetowych – podkreślił minister kultury.

Szef resortu kultury poinformował również o efektach współpracy z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska przy wykorzystaniu środków europejskich w programie termomodernizacji szkół artystycznych.

Udało nam się przenieść w XXI wiek mniej więcej 1/3 polskich szkół artystycznych. Termomodernizacja w wielu wypadkach oznaczała remonty generalne, które przynoszą efekt ekologiczny, ekonomiczny i znacznie poprawiły warunki nauki i pracy. Łącznie zmodernizowanych zostało 187 budynków, często zabytkowych, w niewielkich miejscowościach w całej Polsce. To też odbywało się we współpracy z regionami – dodał wicepremier.

O Konwencie

II posiedzenie Konwentu Marszałków Województw RP pod prezydencją marszałka województwa świętokrzyskiego odbyło się w Zamku Królewskim w Sandomierzu. Obrady dotyczyły środków unijnych w nowej perspektywie finansowej, współpracy w obszarze kultury, sposobów rozwiązania problemu braku kadr medycznych w podmiotach leczniczych czy też możliwości wykorzystywania systemów informacji przestrzennej do planowania i utrzymania tras rowerowych.