Minister kultury i dziedzictwa narodowego podkreślił, że do najważniejszych zadań Narodowego Instytutu Dziedzictwa należą praca ekspercka, która pozwala na gromadzenie wiedzy szczególnie potrzebnej np. jako wiedza doradcza, ale także praca edukacyjna oraz popularyzatorska.

Instytut działa na terenie całego kraju, przejmując doświadczenia poprzednich jednostek, które zajmowały się dziedzictwem i opieką nad zabytkami. Prowadzi wspaniały portal zabytek.pl, który wzbogaca wiedzę na temat polskiego dziedzictwa. Obejmuje on już milion zdigitalizowanych obiektów, a więc wielki dorobek, bez którego np. praca ekspercka nie byłaby możliwa. Bezcenne jest też uczestnictwo w programach europejskich, związanych z dziedzictwem np. organizacja Europejskich Dni Dziedzictwa, które uświadamia społeczeństwu jak ważna ze względu na tożsamość i racjonalny rozwój jest praca z zabytkami – powiedział prof. Piotr Gliński.

Wicepremier zwrócił uwagę, że Narodowy Instytut Dziedzictwa jest także zasłużony w obszarze dziedzictwa niematerialnego. Wskazał, że tworzy on podstawy do tego, aby można było prowadzić Krajową Listę Dziedzictwa Niematerialnego, na której znajduje się już 60 wpisów. Przypomniał, że instytucja współpracuje także przy polskich wnioskach do Listy Dziedzictwa Niematerialnego UNESCO, gdzie aktualnie znajdują się 4 polskie wpisy: szopki krakowskie, sokolnictwo, bartnictwo i dywany kwietne.

Warto wspomnieć o obszarze, który jest szczególnie bliski społeczeństwu, a więc działalności eksperckiej w przygotowywaniu i weryfikacji wniosków na listę Pomników Historii. W ciągu ostatnich 6 lat Pomniki Historii o prawie 100% zwiększyły swoją liczbę. Jest ich już 115 w całej Polsce. To świadczy o tym, że jest to lista niezwykle prestiżowa i wiele społeczności lokalnych, wiele instytucji do niej aspiruje – podkreślił minister kultury i dziedzictwa narodowego.

Szef resortu kultury przypomniał, że NID przygotowuje także nasze wnioski o wpis na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, na której mamy obecnie 17 wpisów, w tym 15 z obszaru kulturowego i 2 z obszaru naturalnego.

Wicepremier wskazał również, że Instytut kontynuuje tradycje myśli konserwatorskiej prof. Zachwatowicza oraz wielu słynnych polskich profesorów, którzy formowali zasady konserwatorskie jeszcze przed wojną, a później w okresie powojennym. Zauważył, że sukcesem Instytutu jest nie tylko ostatnia sesja UNESCO w Polsce, której był organizatorem, ale także Rekomendacja Warszawska, która okazuje się wciąż aktualna.

Tuż po jej podpisaniu mieliśmy wojnę w Syrii, gdzie za pomocą bombardowania zabytków i całych zurbanizowanych przestrzeni mieliśmy do czynienia z realizowaniem czyichś celów politycznych. Teraz ten sam ktoś, czyli Putin, niszczy kulturę Ukrainy i jej zabytki. I znowu, niestety, Rekomendacja Warszawska jest aktualna – wyjaśnił prof. Piotr Gliński.

Wicepremier przypomniał także, że po wybuchu wojny w NID zostało zorganizowane Centrum Pomocy dla Kultury na Ukrainie, które jest bardzo ważne i potrzebne.

Naszym obowiązkiem jest przypominać Europie, że na Ukrainie toczy się wojna, że tam są mordowani ludzie, tam są popełniane zbrodnie wojenne, także na kulturze. Ta wojna toczy się o kulturę i jest wygrywana przez Ukrainę dzięki kulturze właśnie - bez kultury, bez poczucia tożsamości, bez poczucia przynależności do wspólnoty Ukraina nie miałaby szans na obronę - podkreślił prof. Piotr Gliński.

Trzecia odsłona wystawy w ramach obchodów jubileuszu 60 lat misji NID

W związku z jubileuszem Narodowego Instytutu Dziedzictwa w 15 miastach Polski, w których prowadzą działalność terenowe jednostki, prezentowana jest specjalna wystawa pt. „Przyszłym pokoleniom. 60 lat misji Narodowego Instytutu Dziedzictwa”. Wernisaż w Łodzi jest trzecią odsłoną ekspozycji, którą będzie dostępna dla publiczności na terenie Małego Rynku Manufaktury do 30 czerwca.

Zwiedzający wystawę mają okazję zapoznać się z misją Narodowego Instytutu Dziedzictwa, a w szczególności z regionalną działalnością jego oddziałów terenowych, które podejmują liczne inicjatywy zachęcające lokalną społeczność do angażowania się w codzienną dbałość o zabytki i kulturę niematerialną. Ekspozycja to też szansa na poznanie pracowników NID, przykładów kulturowego dziedzictwa niematerialnego, zabytków, jak również wykorzystania technologii w digitalizacji zasobów czy wykorzystania skanera 3D do przestrzennego odwzorowania zabytkowych budowli.

Otwarciu wystawy w Łodzi towarzyszyła konferencja pt. „Co jest zabytkiem? Badania w procesie rozpoznania dziedzictwa kulturowego” w Muzeum Sztuki ms2. Podczas wydarzenia zaprezentowane zostały prelekcje na temat wieloaspektowego rozpoznania dziedzictwa kulturowego w studium ochrony wartości kulturowych, problematyka badań i ochrony drewnianego dziedzictwa sakralnego, a także wartości i wiedzy na temat zabytków, wynikających z badań zasobów archiwalnych. Ponadto pracownicy z Pracowni Terenowej NID w Łodzi przybliżyli uczestnikom swoje dokonania w zakresie ochrony zabytków i dziedzictwa kulturalnego oraz przedstawili plany na przyszłość.

Pracownia Terenowa Narodowego Instytut Dziedzictwa w Łodzi

Pracownia Terenowa NID w Łodzi powstała w 1991 roku jako Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego (ROSiOŚK). Stanowiła jeden z dwunastu samodzielnych organizacyjnie oddziałów Ośrodka Dokumentacji Zabytków w Warszawie, których obszar działalności wynikał z historycznych podziałów kraju.

ROSiOŚK tworzył zespół złożony z architektów, archeologów, urbanistów, historyków sztuki i fotografów, wspierający merytorycznie służby ochrony zabytków, prowadząc przy tym samodzielne badania nad dziedzictwem kulturowym. Z racji na przemiany społeczno-polityczne i ekonomiczne, Pracownia Terenowa w Łodzi skupiała swoją uwagę na dokumentowaniu i analizie dziedzictwa przemysłowego, a także monitorowaniu dziedzictwa kulturowego miast i wsi z regionu łódzkiego.

ROSiOŚK został przekształcony w Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków (ROBiDZ), działający pod zwierzchnictwem Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków. Od 2011 roku działa pod nazwą Pracowni Terenowej Narodowego Instytutu Dziedzictwa.

Pracowania Terenowa NID w Łodzi wspiera gminy w realizacji ich ustawowych obowiązków, związanych z ochroną zabytków i opieką nad nimi. Przygotowane zostały Programy Opieki nad Zabytkami m.in. dla gmin: Brójce, Brzeziny, Burzenin, Koluszki i Krośniewice. Wśród działań znalazło się również opracowanie i uzupełnienie Gminnej Ewidencji Zabytków dla Ksawerowa, Piątku i Strykowa. Łódzki oddział NID aktywnie włącza się także w doradztwo dla gmin w zakresie przygotowania programów rewitalizacji.

W Łodzi prowadzono również badania, udokumentowane specjalistycznymi wnioskami konserwatorskimi do opracowań planistycznych, wśród których wyróżnić można Studium Historyczno-Urbanistyczne gminy Wolbórz, Studia Ochrony Wartości Kulturowych Łęczycy oraz Zespołu Arkadia-Nieborów czy opracowania związanego z terenami pod budowę obwodnic Pabianic i Bełchatowa, będących wsparciem dla Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. Pracownicy łódzkiego zespołu prowadzili również specjalistyczne badania architektoniczne kościołów o średniowiecznym rodowodzie w Żarnowie, Krzyworzece, Strońsku oraz podominikańskim klasztorze, a w późniejszym okresie więzieniu w Łęczycy.