Akwarele Zygmunta Vogla (1764 – 1826) „Widok cmentarza przy kościele Panny Marii” oraz „Widok kościoła Karmelitów w Warszawie”

Przed wybuchem II wojny  światowej  dzieła wchodziły w skład warszawskiej kolekcji hr. Edwarda Raczyńskiego i stanowiły część obszernego zbioru kilkudziesięciu przedstawień stolicy autorstwa tego słynnego weducisty.  W 1939 r.  akwarele wraz z innymi dziełami sztuki, w tym obrazami, militariami oraz wyrobami ze szkła i ceramiki zostały zdeponowane w Muzeum Narodowym w Warszawie. Miało to uchronić je przed nadciągającą grabieżą. Tak się jednak nie stało i los obu zabytków przez kilkadziesiąt lat pozostawał nieznany.

W latach 2000 akwarele trafiły do prywatnej kolekcji na terenie Stanów Zjednoczonych skąd zostały zwrócone 15 września br. na mocy porozumienia pomiędzy dotychczasowym posiadaczem a Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Intencją kolekcjonera i miłośnika poloników, który nabył prace Zygmunta Vogla na wiedeńskim rynku dzieł sztuki, było ich przekazanie do Polski, tak aby mogły uzupełnić ocalałą część historycznej kolekcji hr. Edwarda Raczyńskiego.

Po wielu dziesięcioleciach od zaginięcia, dzięki decyzji dotychczasowego posiadacza, obie akwarele Zygmunta Vogla trafią w najbliższym czasie ponownie do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie. W sprawę powrotu akwarel zaangażowana była również nowojorska Fundacja Kościuszkowska, która wspierała działania na rzecz powrotu obiektów do Polski.

Rysunek Melchiora Steidla (1657-1727) „Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny” z 1704 r.

Rysunek został odzyskany dzięki bezpośredniej współpracy resortu kultury z Federalnym Biurem Śledczym. To kolejny przykład dzieła sztuki, które wraca do Polski dzięki bliskiej współpracy MKiDN z FBI.

Rysunek Melchiora Steidla został skradziony w 2005 r. z warszawskiej kolekcji prywatnej. Rejestracja utraconego dzieła sztuki w krajowym wykazie zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem, pozwoliła na jego odnalezienie na terenie USA. O tym fakcie pracownicy resortu kultury poinformowali partnerów z FBI.

Kluczowe było potwierdzenie tożsamości oraz proweniencji rysunku. Zaangażowane w sprawę krajowe organy ścigania ustaliły, że niedługo po kradzieży rysunek prawdopodobnie został wywieziony na terytorium Niemiec. Następnie trafił na międzynarodowy rynek dzieł sztuki i został zakupiony do zbiorów National Gallery of Art w Waszyngtonie. Dokumentacja dostarczona przez MKiDN przyczyniła się do podjęcia przez National Gallery of Art decyzji o zwrocie dzieła. Już niebawem rysunek powróci do Polski i zostanie przekazany właścicielce.

W prywatnych kolekcjach wciąż odnajdują się dzieła sztuki, które zostały utracone w wyniku II wojny światowej lub współcześnie. Dzięki współpracy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z amerykańskimi służbami śledczymi FBI i HSI udało się w ostatnich latach odzyskać takie dzieła sztuki jak: 5 XIX-wiecznych rysunków łódzkiej synagogi autorstwa Adolfa Zeligsona, „Portret damy” Melchiora Geldorpa, „Uliczkę z ruinami zamku” Roberta Śliwińskiego, miniaturę „Portet damy” Lizinki de Mirbel, czy „Portret młodego mężczyzny” Krzysztofa Lubienieckiego.

Uroczysta prezentacja odzyskanych prac będzie miała miejsce 1 października 2023 r. w Konsulacie Generalnym RP w Nowym Jorku z udziałem ministra kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotra Glińskiego.