Najlepsze idee powstają w dialogu. Dziś rozpoczynamy nowy rozdział w historii rezydencji królewskich w Polsce. Rozdział oparty na współpracy, na budowaniu długofalowej relacji instytucjonalnej, na wymianie zamiast rywalizacji, na wzajemnym uzupełnianiu oferty kulturalnej i wspólnych badaniach naukowych. Ta „Królewska wymiana” dowodzi, że kultura jest wspólna i jest przykładem nowoczesnego myślenia o codziennej pracy z bogatym dziedzictwem kulturowym polskich rezydencji królewskich – mówiła Hanna Wróblewska, ministra kultury i dziedzictwa narodowego.

Krakowskie eksponaty w Warszawie

W ramach „Królewskiej wymiany” do Zamku Królewskiego w Warszawie trafiły dwa niezwykle cenne eksponaty z Wawelu:

• popiersie króla Jana III Sobieskiego - wyrzeźbione w 1777 roku przez Giacomo Monaldiego, nadwornego rzeźbiarza Stanisława Augusta, wykonane z marmuru karraryjskiego. Stanowi jedno z czterech rzeźbiarskich portretów zamówionych u Monaldiego przez Stanisława Augusta do nowo urządzanej Sali Audiencjonalnej Starej w Zamku Królewskim w Warszawie. Król Jan III przedstawiony jest w antycznej zbroi, z widocznym prawym naramiennikiem w formie maski. Na głowie ma wieniec laurowy – symbol triumfu, a jego pierś zdobi łańcuch Orderu Świętego Ducha. Nadany Janowi III przez króla Francji Ludwika XIV order był najwyższym orderem królestwa Francji.
  W 1819 roku popiersie zostało wystawione na aukcji obiektów pochodzących z dawnej kolekcji Stanisława Augusta. Nabył je Karol Filip Mniszech, a następnie zabrał do zamku w Wiśniowcu na Wołyniu. W XX w. znajdowało się w z zbiorach Potockich w Antoninach, a w 1934 roku zostało zakupione do zbiorów wawelskich od Romana Potockiego.
• gobelin „Bitwa Aleksandra Wielkiego” - arcydzieło utkane z wełny i jedwabiu w brukselskim warsztacie w połowie XVII w. Przedstawia bitwę pod Arbelą, decydujące starcie między wojskami macedońskimi Aleksandra Wielkiego, a armią króla Dariusza III, które przypieczętowało upadek perskiej monarchii. W centrum dramatycznej sceny ukazany jest Aleksander Wielki na białym koniu triumfalnie tratujący swych wrogów. Kompozycja tapiserii jest prawdopodobnie oparta na namalowanym ok. 1635 r. obrazie „Bitwa pod Arbelą” włoskiego malarza Pietra da Cortony, znajdującym się w Pinakotece Kapitolińskiej w Rzymie.

Warszawskie zbiory na Wawelu

W Zamku Królewskim na Wawelu zwiedzający będą mieli wyjątkową zobaczyć wyjątkowe dzieła z kolekcji Zamku Królewskiego w Warszawie:

• arras pt. „Upadek moralny ludzkości przed potopem” - pochodzący ze słynnej kolekcji Zygmunta Augusta, należy do biblijnej serii „Dzieje pierwszych rodziców”. Powstał ok. 1550 roku według kartonu Michiela I Coxciena z wełny, jedwabiu, nici srebrnych i złoconych. Kompozycja jest dynamiczna, przedstawia scenę przemocy i gwałtu, które były bezpośrednią przyczyną potopu. Arras pierwotnie był użyty do dekoracji wawelskiej komnaty z okazji ślubu Zygmunta Augusta z Katarzyną Mantuańską. Po śmierci króla w 1572 roku, jego siostra Anna wysłała 30 arrasów do królowej szwedzkiej Katarzyny do Sztokholmu. W 1669 roku arras został osobno zastawiony przez króla Jana Kazimierza u burmistrza Gdańska Gabriela Szumana, a następnie wykupiony przez Skarb Rzeczypospolitej. Po rozbiorach 125 arrasów wywieziono do Rosji. W 1924 roku „Upadek moralny ludzkości” przekazano do Zbrojowni Kremlowskiej (Orużejnej Pałaty). W latach 1921-1928 z Rosji rewindykowano niemal cały zbiór poza jednym, który został przesłany do Warszawy w lipcu 1977 roku jako „dar” Związku Radzieckiego dla odbudowanego warszawskiego Zamku Królewskiego.
• 6 popiersi cesarzy XVII-wiecznego rzymskiego rzeźbiarza Alessandra Rondoniego, przedstawiających znamienitych rzymskich władców, m.in. Oktawiana Augusta, Hadriana, Marka Aureliusza i Septymiusza Sewera. Tworząc popiersia Rondoni inspirował się dawnymi wizerunkami cesarzy. W każdej z rzeźb zaznaczony został jednak także jego indywidualny styl artystyczny. Cenne popiersia staną się doskonałym dopełnieniem wawelskiej kolekcji rzeźb, otwierając kolejny rozdział w opowieści o tradycji antyku.