[[jQueryInclude?preset=slides]]

fot. PAP/Darek Delmanowicz

fot. PAP/Darek Delmanowicz

fot. PAP/Darek Delmanowicz

Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej w Przemyślu będzie współprowadzone przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Województwo Podkarpackie. List intencyjny ws. współdziałania na rzecz podjęcia prowadzenia Muzeum jako wspólnej instytucji kultury podpisali 1 września w Przemyślu wicepremier, minister kultury prof. Piotr Gliński, marszałek województwa podkarpackiego Władysław Ortyl oraz członek zarządu województwa podkarpackiego Piotr Pilch. Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej jest jedną z najstarszych instytucji muzealnych w Polsce.

Początki Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej

Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej, które działa w mieście o tysiącletniej historii, jest jedną z najstarszych instytucji muzealnych w Polsce, o bogatych i różnorodnych zbiorach, ogromnym dorobku naukowym i popularyzatorskim. Powstało w 1909 roku z inicjatywy grupy polskiej inteligencji skupionej w Towarzystwie Przyjaciół Nauk, która w gromadzeniu pamiątek narodowych, dzieł sztuki, dokumentów, wszelkiego rodzaju muzealiów, widziała ważny cel, jakim było podtrzymywanie tożsamości narodowej w zniewolonym wówczas kraju.

Muzeum powstało w oparciu o prywatne zbiory działaczy Towarzystwa braci Kazimierza i Tadeusza Osińskich, wzbogacone o liczne dary mieszkańców Przemyśla
i okolicznej ludności, pozyskiwane w następnych latach także poprzez zakupy oraz w trakcie badań i penetracji terenowych. Osińscy zgromadzili zbiory z dziedziny archeologii, etnografii, sztuki, a także historyczne pamiątki i archiwalia. Uroczysta inauguracja działalności muzeum odbyła się 10 kwietnia 1910 r.

Losy muzeum podczas II wojny światowej i po jej zakończeniu

Po agresji Niemiec na Polskę w 1939 r. muzeum podlegało Generalnemu Gubernatorstwu w Krakowie. W okresie okupacji sowieckiej utworzono Przemyskie Historyczno-Etnograficzne muzeum, a po agresji Niemiec na ZSRR 28 czerwca 1941 r. Przemyśl po raz drugi znalazł się pod okupacją niemiecką. Okupanci wywieźli z muzeum wiele cennych zbiorów. W 1944 r. opiekę nad muzeum przejęło miasto. W 1946 r. muzeum liczące wówczas koło 30000 eksponatów, otrzymało swoją siedzibę w byłym pałacu biskupów greckokatolickich.

W 1963 r. placówka otrzymała nowy statut i nazwę: Muzeum Ziemi Przemyskiej w Przemyślu, a w 1975r., po utworzeniu województwa przemyskiego, status Muzeum Okręgowego i pełniło nadzór merytoryczny nad muzeami w Jarosławiu, Lubaczowie i Przeworsku. W 1984 r. na wniosek Wojewody Przemyskiego, Minister Kultury i Sztuki przywrócił placówce historyczną nazwę: Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej. 

Budowa nowej siedziby

Budowa nowoczesnego gmachu rozpoczęła się w październiku 2005 r. na placu Berka Joselewicza 1 w centrum Przemyśla, a jej rozpoczęcie było możliwe m.in. dzięki dofinansowaniu z MKiDN. 16 grudnia 2008 r. Muzuem Narodowe Ziemi Przemyskiej zainaugurowało swoją działalność w nowej siedzibie dwoma wystawami: „Zostawcie to Polakom! Somosierra 1808 – 2008” oraz „Blisko serca. Rysunki Arthura Grottgera i Marcelego Maszkowskiego ze zbiorów Anny i Kaspra Pawlikowskich oraz Muzuem Narodowego Ziemi Przemyskiej”.

Obecnie muzeum jest placówką wielodziałową i posiada zbiory z dziedziny archeologii, etnografii, historii, sztuki i rzemiosła, przyrody. Ze względu na zróżnicowane zbiory placówka posiada działy: archeologii, etnografii, historii, sztuki i rzemiosła. Gromadzą one ponad 80 tysięcy pozycji inwentarzowych. W zbiorach bibliotecznych znajduje się ponad 36000 woluminów książek i czasopism. W ramach struktury organizacyjnej Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej w Przemyślu funkcjonują dwa oddziały: Muzeum Dzwonów i Fajek i Muzeum Historii Miasta Przemyśla.