Obchody 20-lecia Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
03.07.2023
„Dotychczasowe działania podejmowane na rzecz ochrony zabytków to trud wielu pokoleń konserwatorów zabytków, pracowników urzędów konserwatorskich, naukowców, samorządowców, instytucji kultury i społecznych opiekunów zabytków. (…) Dziękuję za to poświęcenie i zaangażowanie w ochronę naszego dziedzictwa. Dzięki Państwa oddaniu udało się przywrócić świetność, a często i ochronić przed całkowitym zniszczeniem ogromną liczbę zabytków, które są żywym świadectwem naszej historii” – powiedział wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego dr Jarosław Sellin podczas otwarcia konferencji pn. „20 lat Ustawy o ochronie o zabytków i opiece nad zabytkami”, która w dniach 3-4 lipca odbywa się w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.
W czasie wydarzenia Generalny Konserwator Zabytków uhonorował osoby zasłużone w obszarze ochrony zabytków Złotymi, Srebrnymi i Brązowymi Medalami „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” oraz odznakami „Zasłużony dla Kultury Polskiej”, przyznanymi przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotra Glińskiego.
Wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego zwrócił uwagę, że Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wprowadziła szereg istotnych zmian w podejściu do ochrony zabytków.
Od 2003 roku ochrona zabytków nie jest już wyłącznie kompetencją administracji rządowej, ale także jednostek samorządu terytorialnego wszystkich szczebli. Dzięki temu obecnie obowiązująca ustawa przewiduje szerszy krąg form ochrony zabytków obejmujących ustanowienie parku kulturowego oraz objęcie danego zabytku ochroną w ramach miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Znacznie zmienił się status ewidencji zabytków, która szerzej ujmuje pojęcie zabytku chronionego, obejmując zbiór zabytków zarówno wpisanych, jak i niewpisanych do rejestru – zauważył Jarosław Sellin.
Wiceszef resortu kultury wskazał, że ustawa rozszerzyła zapisy dotyczące Pomników Historii. „Ta forma ochrony, funkcjonująca w praktyce od 1994 r., stała się kluczowym „projektem dziedzictwa” w obszarze promocji i nobilitacji, najważniejszych dla polskiej kultury obiektów i zespołów zabytkowych” – zaznaczył.
Podkreślił również znaczenie nowelizacji ustawy z 2018 roku, dzięki której uregulowane zostały wykroczenia, przestępstwa przeciw zabytkom, a także delikty administracyjne obciążone karami finansowymi. „Wprowadzone zmiany zwiększyły efektywność w działaniu w zakresie ochrony zabytków, a także, otworzyły furtkę do utworzenia funduszu celowego, który wspiera najpilniejsze działania niezbędne dla ratowania zagrożonych zabytków” – zauważył.
Wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego przypomniał o zwiększeniu nakładów na ochronę zabytków w Polsce w ostatnich latach.
W ramach Polskiego Ładu uruchomiono Rządowy Program Ochrony Zabytków, którego budżet wynosi 3 mld zł. W 2022 roku przewidzieliśmy także wsparcie dla właścicieli lub współwłaścicieli nieruchomości zabytkowych wprowadzając tzw. ulgę zabytkową PIT, która polegała na odliczeniu od podstawy opodatkowania: 50% kwoty poniesionych wydatków na wpłaty na fundusz remontowy oraz na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane dotyczące zabytku – dodał Jarosław Sellin.
Wiceszef resortu kultury podkreślił także, że Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami po raz pierwszy nakazywała wprowadzenie Krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, który jest opracowywany co cztery lata. Poinformował, że głównym celem tego dokumentu na lata 2023-2026 jest „Zwiększenie odporności zasobu zabytkowego w Polsce”.
Dziękuję Departamentowi Ochrony Zabytków oraz Narodowemu Instytutowi Konserwacji Zabytków za wielkie zaangażowanie i profesjonalizm, które pozwoliły na realizację tej szczególnej konferencji jubileuszowej. Życząc owocnych dyskusji i niezapomnianych spotkań składam podziękowania za trud wkładany zarówno w ochronę, jak i opiekę nad zabytkami – podsumował Jarosław Sellin.
O konferencji
Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, uchwalona w 2003 roku, jest najważniejszym aktem prawnym regulującym kwestie dziedzictwa, który zintegrował działania renowacyjne i rewitalizacyjne na terenie całego kraju, przyczyniając się do zachowania wielu ważnych obiektów historycznych. Odbywająca się w dniach 3-4 lipca w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku konferencja ma na calu podsumowanie działań podjętych w ciągu 20 lat obowiązywania aktu, jak również wskazanie nowych celów w obszarze ochrony zabytków.
Podczas ośmiu paneli dyskusyjnych z udziałem przedstawicieli instytucji kultury, wojewódzkich urzędów konserwacji zabytków oraz organizacji pozarządowych, omówione zostaną takie tematy jak m.in. system ochrony zabytków, rola służb konserwatorskich w kontekście polskim i międzynarodowym, kwestia zachowania krajobrazu kulturowego czy zastosowań najnowocześniejszych technologii.
Organizatorami konferencji są Departament Ochrony Zabytków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków
