Odsłonięcie pomnika polskich legionistów w Krasławiu w stulecie Kampanii Łatgalskiej
03.01.2020
Obchody 100. rocznicy pokonania oddziałów Armii Czerwonej i wyzwolenia Łatgalii przez połączone wojska polsko-łotewskie odbyły się w Daugavpils (d. Dyneburgu) na Łotwie. Jednym z punktów obchodów było uroczyste odsłonięcie pomnika poświęconego poległym żołnierzom Legionów Polskich na cmentarzu w Krasławiu (ok. 40 km od Daugavpils), odnowionego w 2019 r. dzięki funduszom MKiDN.
Groby polskich legionistów na terenie Łatgalii są odnawiane w ramach Programu Ministra MKiDN „Miejsca Pamięci Narodowej za Granicą”. W 2018 roku, po ekshumacji szczątków 9 żołnierzy odszukanych w Katymiołce i przeniesieniu ich na kwaterę wojenną w Ławkiesach, przebudowana została cała kwatera. W 2019 r. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego sfinansowało odnowienie pomnika na cmentarzu w Krasławiu, gdzie pochowanych zostało 45 znanych oraz 42 nieznanych polskich legionistów, poległych w walkach o te ziemie.
Cmentarze polskich żołnierzy w Łatgalii
Największym polskim cmentarzem wojennym na Łotwie był cmentarz na Słobódce w Dyneburgu, który został doszczętnie zniszczony w czasach władzy sowieckiej. Obecnie w tym miejscu stoi pomnik w formie 13-metrowego krzyża. U jego stóp znajdują się tablice z nazwiskami 145 żołnierzy oraz informacją o 28 żołnierzach nieznanych, którzy spoczywali na tym cmentarzu. W Dyneburgu jest też kwatera 20 polskich żołnierzy na cmentarzu katolickim.
Na cmentarzu w Ławkiesach spoczywa obecnie (po przeniesieniu szczątków 9 żołnierzy z Katymiołki) 74 żołnierzy, w kwaterze w Wyszkach - 42 żołnierzy, na cmentarzu w Łocikach w grobie zbiorowym spoczywa 6 żołnierzy, a w Bukmujży na miejscowym cmentarzu znajdują się groby 3 żołnierzy.
Przez b. Radę OPWiM zostały też upamiętnione pomnikami w formie krzyża legionowego mogiły polskich żołnierzy w Pieskach, Derwaniszkach, Putramiszkach, Warnowicach, Józefowie (Naujene) i Jankiszkach.
Trwają dalsze poszukiwania mogił przeprowadzane z wykorzystaniem źródeł archiwalnych.
Kampania Łatgalska
3 stycznia 1920 roku wojska polskie i łotewskie pod dowództwem gen. Edwarda Rydza-Śmigłego stanęły do walki z Armią Czerwoną, rozpoczynając akcję bojową o kryptonimie „Zima”, znaną także pod nazwą Kampania Łatgalska. Ofensywa połączonych sił polskich i łotewskich doprowadziła do wyzwolenia całej Łatgalii wraz z Dyneburgiem.
W ciągu dwóch miesięcy wojska bolszewickie zostały wyparte, co pozwoliło na zachowanie niepodległości państwa łotewskiego oraz zjednoczenie jego ziem. Łącznie w Kampanii Łatgalskiej zginęło około 600 polskich żołnierzy.
