Uroczystość przekazania obrazu do zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu odbyła się 24 października. W wydarzeniu uczestniczyła Marta Cienkowska, ministra kultury i dziedzictwa narodowego.

Dziś wraca do nas obraz „Lato” Berty Wegmann, duńskiej malarki z przełomu XIX i XX wieku – kolejne odzyskane dzieło, które będzie można podziwiać w Muzeum Narodowym we Wrocławiu. Ministerstwo Kultury coraz skuteczniej odzyskuje dobra kultury skradzione podczas II wojny światowej. Już ponad 800 obiektów wróciło do Polski dzięki pracy zespołu z Wydziału Restytucji Dóbr Kultury, ale także zaangażowaniu i współpracy naszych instytucji kultury. Obecnie prowadzimy kilkadziesiąt spraw w 18 krajach na całym świecie i mam nadzieję, że już wkrótce kolejne odzyskane dobra kultury powrócą do Polski – mówiła Marta Cienkowska, ministra kultury i dziedzictwa narodowego. – Dziękuję wszystkim zaangażowanym w ten proces restytucji – pracownikom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Szczególnie podziękowania składam również rodzinie dotychczasowych posiadaczy obrazu, dzięki której uprzejmości i zrozumieniu obraz „Lato” dziś do nas wrócił – dodała.

Poznaj historię obrazu

Obraz „Lato” został namalowany przez duńską malarkę Berthę Wegmann, najprawdopodobniej podczas jej pobytu na Dolnym Śląsku. W 1906 r. obraz kupiło Śląskie Towarzystwo Artystyczne, które przekazało go do zbiorów wrocławskiego Śląskiego Muzeum Sztuk Pięknych.

Przed 1939 r. obraz został wypożyczony do Średniej Szkoły dla Dziewcząt we Wrocławiu. Najprawdopodobniej umieszczono go tam jako element polityki społecznej III Rzeszy, skupiającej się na takich tematach jak macierzyństwo w życiu młodych Niemek.

Po wybuchu II wojny światowej podjęto działania mające na celu zabezpieczenie zbiorów Śląskiego Muzeum Sztuk Pięknych. Nie zachowały się informacje, jaki los spotkał obraz „Lato” Berthy Wegmann – mógł jednak pozostać w budynku szkoły przez całą wojnę.

W 1945 r. budynek wraz z wyposażeniem został przejęty przez polskie władze i zaczął funkcjonować jako pierwsze państwowe gimnazjum i liceum we Wrocławiu (obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. Danuty Siedzikówny „Inki”). 4 marca 1947 r. dyrektor szkoły wydał ogłoszenie o zaginięciu 4 obrazów ze szkolnego korytarza. Być może wśród tych obrazów znajdowało się „Lato” Berthy Wegmann.

Jak odzyskaliśmy obraz „Lato”?

Obraz , który nielegalnie opuścił Polskę, pojawiał się na rynku dzieł sztuki w Wielkiej Brytanii, a w latach 2000. – w Izraelu i Danii. Przez cały ten czas pozostał nierozpoznany, ponieważ nie zachowała się fotografia obrazu. Na szczęście zachował się dość dokładny opis dzieła w przedwojennym katalogu wrocławskiego muzeum, który został wpisany do karty obiektu w bazie strat wojennych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

W styczniu 2024 r. Art Loss Register – wiodący dostawca usług due diligence na rynku sztuki, prowadzący największą na świecie prywatną bazę danych skradzionych dzieł sztuki i od lat współpracujący z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego – przesłał do weryfikacji do Wydziału Restytucji Dóbr Kultury obraz, który na odwrocie posiadał nalepkę w języku polskim.

Obraz autorstwa Berthy Wegmann był planowany do sprzedaży przez dom aukcyjny Bruun Rasmussen w Kopenhadze pod tytułem „A young woman breastfeeding her twin infants in a cornfield”.

W wyniku badań przeprowadzonych przez pracowników Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Muzeum Narodowego we Wrocławiu udało się ustalić, że obraz został nielegalnie wywieziony z Polski niedługo po zakończeniu II wojny światowej. A polska nalepka zachowana na odwrocie najprawdopodobniej świadczyła o wykonaniu konserwacji przez dolnośląskiego konserwatora zabytków po II wojnie światowej.

Dom aukcyjny, po otrzymaniu dokumentacji potwierdzającej proweniencję, wycofał obiekt ze sprzedaży i skontaktował pracowników Ministerstwa z posiadaczami dzieła – duńskim rodzeństwem, które niedawno obraz odziedziczyło i nie miało  świadomości jego wcześniejszych losów. Po przedstawieniu im historii obrazu podjęli decyzję o zwrocie obrazu do Wrocławia, która zasługuje na szczególne uznanie i docenienie.

Działania restytucyjne resortu kultury

W 2025 r. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zakończyło 20 postępowań restytucyjnych, w wyniku których odzyskane zostały 23 dobra kultury. Obecnie prowadzimy prawie 200 spraw restytucyjnych w 18 krajach.

Od 2008 r. odzyskanych zostało łącznie 805 pojedynczych dóbr kultury.