Pierwszy krok do wpisania Europejskich Młynów Papierniczych na Listę światowego dziedzictwa UNESCO
23.05.2024
Europejskie Młyny Papiernicze z ery przedindustrialnej zostały wpisane na Listę informacyjną UNESCO. Oznacza to, że rozpoczęły się prace nad międzynarodowym wpisem seryjnym Europejskich Młynów Papierniczych na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. Wspólny wniosek złożyło pięć państw: Polska jako lider wpisu oraz Czechy, Hiszpania, Niemcy i Włochy.
Młyny papiernicze powstawały w Europie od średniowiecza do XIX stulecia. Do dziś przetrwało ok. 20 historycznych czerpalni papieru.
Do wpisu na Listę informacyjną UNESCO zostały zgłoszone najcenniejsze historyczne młyny papiernicze, które wskazują na wiodącą rolę Europy w przemyśle papieru czerpanego od XVI wieku. Są to młyny w Dusznikach-Zdroju (Polska), Velkych Losinach (Czechy), Capellades (Hiszpania), Homburgu (Niemcy), Niederzwönitz (Niemcy) i Pescii (Włochy).
Papiernia w Dusznikach-Zdroju
Pierwsze informacje o istnieniu młyna papierniczego w Dusznikach-Zdroju pochodzą z 1562 r. Dawniej budynek mieścił nie tylko manufakturę papieru, lecz był także siedzibą jej właścicieli, którzy posiadali tytuł szlachecki. Stąd unikatowa architektura papierni jest porównywana do szlacheckiego dworku. Po II wojnie światowej w jej wnętrzach odkryto zespół polichromii na drewnie datowanych na XVII i XVIII wiek. Jedno z malowideł przedstawia biblijną scenę kuszenia Józefa przez żonę Putyfara. Do budynku młyna papierniczego przylega drewniana suszarnia wzniesiona ok. 1749 r. oraz reprezentacyjny pawilon wejściowy z XVII wieku, z mostkiem nadwieszonym nad rzeką Bystrzycą Dusznicką.
Od 1968 r. historyczny młyn jest siedzibą Muzeum Papiernictwa – pomysłodawcy koncepcji międzynarodowego wpisu reliktów dawnego europejskiego papiernictwa na listę UNESCO.
Lista informacyjna UNESCO (Tentative List)
Listę informacyjną UNESCO tworzą obiekty proponowane do wpisu na Listę światowego dziedzictwa UNESCO przez konkretne państwo w okresie 10 lat od daty zgłoszenia. Obecnie na Liście informacyjnej UNESCO znajduje się 5 obiektów zlokalizowanych w Polsce:
- Europejskie Młyny Papiernicze (2024);
- Modernistyczne Centrum Gdyni (2019);
- Gdańsk – miasto wolności i pamięci (2005);
- Kanał Augustowski (2006);
- Pienińska dolina Dunajca (2006).
Lista światowego dziedzictwa UNESCO
Polska może pochwalić się 17 obiektami wpisanymi na listę światowego dziedzictwa UNESCO, w tym 15 kulturowymi i 2 przyrodniczymi. Są to: Stare Miasto w Krakowie, Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni, Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady, Puszcza Białowieska, Stare Miasto w Warszawie, Stare Miasto w Zamościu, Średniowieczny zespół miejski Torunia, Zamek krzyżacki w Malborku, Kalwaria Zebrzydowska: manierystyczny zespół architektoniczny i krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy, Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy, Drewniane kościoły południowej Małopolski, Park Mużakowski, Hala Stulecia we Wrocławiu, Drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat, Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku w Tarnowskich Górach oraz system gospodarowania wodami podziemnymi, Krzemionkowski region pradziejowego górnictwa krzemienia pasiastego, Lasy bukowe w Bieszczadzkim Parku Narodowym.
