Podczas uroczystości 24 stycznia br. minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński wraz z prezesem Ośrodek KARTA Zbigniewem Gluzą podpisali umowę o powołaniu i wspólnym prowadzeniu nowej instytucji kultury - Centrum Archiwistyki Społecznej. Na stanowisko p.o. dyrektora CAS została powołana Katarzyna Ziętal, która kierowała działaniami Obserwatorium Archiwistyki Społecznej w ramach Fundacji Ośrodka Karta.

Ta instytucja jest zaadresowana do ważnej kwestii społecznej, jaką są archiwa społeczne, archiwa tworzone oddolnie, archiwa rodzinne, personalne, lokalne, grup zawodowych, najróżniejsze archiwa tworzone przez różne grupy obywateli - mówił wicepremier Gliński.

Profesor Piotr Gliński wskazał, że „głównym celem nowej instytucji jest wsparcie dla wysiłków, które m.in. Ośrodek KARTA czyni od dawna, ale także instytucje państwowe, archiwa państwowe, aby wesprzeć te oddolne działania i aby zachować tę dokumentację, to wielkie dziedzictwo, które w tych archiwach się znajduje, wyraża”.

Centrum Archiwistyki Społecznej jest instytucją wspólną - Ośrodka KARTA i MKiDN.

Polskie państwo powinno wspierać wartościowe inicjatywy, działania i działalności. Liczę, że Centrum wzmocni aktywność tysięcy osób w całej Polsce” – podsumował minister kultury. Dodał, że „zaległości inwestycyjne w obszarze archiwów to jest rzecz szalenie wstydliwa dla III RP, dlatego przygotowujemy wieloletni plan inwestycyjny, ponieważ nie może być tak dalej, żeby polskie archiwa często działały nam poziomie instytucjonalnym i lokalowym w tak trudnych warunkach, jak to w tej chwili ma miejsce i to też będziemy przełamywać - zapowiedział szef resortu kultury. Poinformował także, że budżet Centrum będzie wynosił ok. 2,5 do 2,8 mln zł.

Prezes Ośrodka KARTA Zbigniew Gluza podkreślił, że dla Ośrodka to „znaczący dzień”.

Myśmy to poszukiwanie formy relacji między tym ruchem oddolnym, pozarządowym a państwem, przeżywali przez 18 lat i mieliśmy poczucie, że bez pomocy państwa dla tej dziedziny ona sobie nie poradzi, mimo że jest oddolna, nie jest z nadania państwowego, ale jest z czasem na tyle rozrośnięta, że sama nie da rady. Do tego potrzeba prawdziwego zaplecza i dzięki temu, że resort kultury wsparł nasz wniosek, teraz jest szansa na to, żeby Centrum Archiwistyki Społecznej było miejscem koordynacji całego tego ruchu - wyjaśnił prezes Gluza.

Do najważniejszych zadań Centrum Archiwistyki Społecznej należeć będzie trwałe zapisywanie historii społecznej Polski, historii społeczności lokalnych oraz środowisk i ruchów obywatelskich; rozwijanie portalu osa.archiwa.org jako ogólnopolskiego centrum informacji o zbiorach archiwów społecznych; wyłonienie liderów w regionach i zbudowanie w oparciu o nich ogólnopolskiej sieci; powołanie przestrzeni edukacyjnej służącej wymianie doświadczeń między archiwistami społecznymi; wspieranie AS-ów w ich bieżącej pracy; wprowadzenie archiwistyki społecznej do dydaktyki uniwersyteckiej; zbudowanie koalicji lokalnych na tej we współpracy ze środowiskami regionalnymi, organizacjami pozarządowymi, placówkami samorządowymi oraz archiwami państwowymi i instytucjami kultury.

Centrum Archiwistyki Społecznej wyrasta z doświadczenia KARTY, która w ciągu 38 lat stworzyła największe w Polsce archiwum społeczne, a od 2002 roku Ośrodek podejmuje działania na rzecz całej dziedziny – archiwistyki społecznej. Siedem lat temu rozpoczął systemowe wspieranie AS-ów oraz rozwijanie ich sieci. Działania te doprowadziły do zbudowania systemu informacji o polskich archiwach społecznych, wytworzenia narzędzi wspierających ich pracę oraz do stopniowej profesjonalizacji dziedziny, a także do ugruntowania pojęcia w środowiskach lokalnych, wśród naukowców, edukatorów, ludzi kultury.

---

Ośrodek KARTA to niezależna organizacja pozarządowa, prowadząca największe w Polsce archiwum społeczne XX i XXI wieku. Odkrywa, chroni i upowszechnia historię widzianą z perspektywy jednostki. Robi to w taki sposób, że przeszłość staje się źródłem zrozumienia, buduje wspólnotę obywatelską, wspiera pojednanie. 

Ośrodek KARTA jest rzecznikiem środowiska polskich archiwów społecznych. Integruje, promuje i wzmacnia organizacje w Polsce, które zajmują się niezależną, oddolną archiwistyką. Dostarcza też archiwistom bezpłatne narzędzia i wiedzę. W Ośrodku stworzono program do opracowywania i prezentacji zbiorów społecznych w internecie – Otwarty System Archiwizacji.

---

Katarzyna Ziętal

Twórczyni działu Obserwatorium Archiwistyki Społecznej w Ośrodku KARTA i od siedmiu lat jego kierowniczka; odpowiedzialna za stworzenie i realizację koncepcji rozwoju dziedziny od początku jej koordynowania w Ośrodku. Koordynatorka merytoryczna i finansowa kilkunastu projektów, z czego największy o skali 1,5 mln zł.

Odpowiedzialna za przygotowywanie strategicznych programów funkcjonowania działu, bieżące prowadzenie projektów, rekrutację pracowników, koordynację prac

zespołu, tworzenie planów finansowych działu, sporządzanie sprawozdań. Obecnie pełnomocniczka Zarządu Fundacji Ośrodka KARTA ds. powołania Centrum Archiwistyki Społecznej, koordynująca przygotowania w wymiarze organizacyjnym, merytorycznym i prawnym.

Absolwentka kierunku Historia o specjalizacji Archiwistyka w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego (studia w latach 2003-2008). Praca magisterska na temat Federacji Młodzieży Walczącej opublikowana w zbiorze wydanym przez Instytut Pamięci Narodowej pt. Opozycja i opór społeczny w Polsce po 1956 roku , Warszawa 2011.