Poznaliśmy laureatów ogólnopolskiego konkursu „Samorząd dla Dziedzictwa”
22.11.2021
Ełk oraz Cedry Wielkie zostały laureatami konkursu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Generalnego Konserwatora Zabytków „Samorząd Dla Dziedzictwa”. Laureaci i wyróżnieni w tegorocznej edycji to samorządy, które podjęły się realizacji projektów łączących działania renowacyjne z wnikliwą analizą zasobu dziedzictwa kulturowego istniejącego na ich terenie. W ogłoszeniu wyników konkursu wzięła dziś udział podsekretarz stanu w MKiDN, Generalny Konserwator Zabytków Magdalena Gawin.
Konkurs „Samorząd dla Dziedzictwa” składa się z 3 kategorii: duże i średnie gminy miejskie, małe gminy miejskie, a także gminy miejsko-wiejskie i wiejskie. Spośród nadesłanych zgłoszeń jury zdecydowało się wyłonić 2 laureatów i przyznać 4 wyróżnienia. Zwycięzcy konkursu i wyróżnione gminy otrzymali dyplomy i tablice pamiątkowe. Ponadto Narodowy Instytut Dziedzictwa przygotował dla laureatów nagrodę specjalną – filmy promujące ich dziedzictwo kulturowe.
Kategoria duże i średnie gminy miejskie
Laureatem w kategorii duże i średnie gminy miejskie zostało miasto Ełk, które według jury wnikliwie przeanalizowało zasób swojego dziedzictwa kulturowego wzorowo wypełniając ustawowy obowiązek opieki nad zabytkami. Miasto skutecznie wykorzystało potencjał zasobu dla rozwoju społecznego, ekonomicznego oraz tożsamościowego miasta. Dzięki konsekwentnie realizowanym zadaniom miastu i jego mieszkańcom przywrócono unikalne zabytkowe przestrzenie, jak np. zaadaptowana na potrzeby muzeum stacja kolei wąskotorowej. Ważnym aspektem działań podjętych przez Ełk było włączenie do zrealizowania założeń społeczności miasta. Dzięki temu stała się ona nie tylko odbiorcom, ale także inicjatorem licznych imprez nawiązujących do lokalnej tradycji. Jury szczególnie doceniło fakt, że samorząd dostrzegł potrzebę stworzenia miejskiego systemu ochrony dziedzictwa, który zakłada podejmowanie długofalowych i kompleksowych działań rewitalizacyjnych.
Wyróżnionymi w tej kategorii zostały miasta Głogów i Rzeszów. Jurorzy stwierdzili, że miasto Głogów umiejętnie radzi sobie z wyzwaniami, budowania lokalnej tożsamości oraz odtwarzania zniszczonych zabytków takich jak ruiny, obiekty forteczne czy teren nadrzeczny. Dbałość o nie połączona została z kreatywnym poszukiwaniem ich nowych funkcji.
Kategoria średnie gminy miejskie
Jury zdecydowało o tym, aby nie przyznawać nagrody głównej w kategorii średnie gminy miejskie. Wyróżnione zostało jednak miasto Kołobrzeg. Jury wyraziło uznanie sposobu, w jakim wdrażane były wieloletnie działania nakierowane na ochronę dziedzictwa kulturowego miasta. Podjęto działania mające na celu promocję jego dziedzictwa, przyczyniając się tym samym do rozwoju tożsamości mieszkańców. Dzięki temu dało się dokonać rewitalizacji unikatowego zabytku fortecznego.
Kategoria gminy miejsko-wiejskie i wiejskie
Laureatem w tej kategorii zostały Cedry Wielkie, gmina wiejska położona na terenie Żuław. Nagrodzona została ona za skuteczną realizację ambitnego i pionierskiego programu ochrony zabytków, łączącego działania konserwatorskie, organizacyjne oraz promocyjne. Kapituła uznała, że podejmowane przez gminę prace chroniące oraz odkrywające miejscowe dziedzictwo kulturowe stanowią wzór do naśladowania dla innych samorządów lokalnych.
Właściwa ocena stanu zachowania obiektów stworzona na potrzeby Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami umożliwiła zdiagnozowanie szans i zagrożeń, jakim podlegają miejscowe zabytki. Dzięki temu konserwacji oraz rewitalizacji poddane zostały zabytkowe kościoły i unikatowe domy podcieniowe w miejscowościach Koszwały, Trutnowy i Miłocin, adaptując jeden z budynków do celów wystawienniczych i edukacyjnych. Podjęte działania podniosły walory turystyczne gminy i zapewniły impuls do dalszych działań.
Wyróżnienie otrzymała gmina Markowa. Szczególną uwagę jury zwrócił przemyślany charakter Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami oparty na kreatywnych działaniach realizowanych przez lokalną społeczność. Podejmowane inicjatywy koncentrowały się głównie wokół dziedzictwa niematerialnego. Doceniono umiejętne wykorzystanie potencjału tkwiącego w spuściźnie dziejowej dla integracji społecznej. Z aprobatą jurorów spotkało się także podejmowanie przez gminę współpracy z wieloma podmiotami i interesariuszami.