„Polska poddana najtrudniejszej próbie zdała egzamin”

Lista Ładosia to jeszcze jeden dowód na to, że Polska jako państwo, Polska jako wspólnota polityczna, jako społeczeństwo w czasie II wojny światowej - poddana próbie najwyższej rangi, najtrudniejszej próbie - zdała egzamin. Publikacja Listy Ładosia pokazuje też, że polskie państwo potrafi zadbać o prawdę historyczną. To, że mogliśmy dziś zaprezentować tę publikację to zasługa ambasadora RP w Szwajcarii dr. Jakuba Kumocha, ale również państwa polskiego, które po 2015 r. stworzyło takie instytucje jak Instytut Pileckiego – powiedział minister kultury prof. Piotr Gliński. 

Wicepremier podkreślił także naukowy charakter publikacji Instytutu Pileckiego.

To prezentacja już zweryfikowanej naukowo Listy Ładosia; wiedzieliśmy, że taka akcja miała miejsce, mieliśmy wiele dowodów, pokazywaliśmy paszporty i zeznania świadków i zresztą część z nich żyje  - mówił minister kultury, przypominając, że dzięki publikacji znane są także losy ratowanych Żydów; część z nich przeżyła wojnę, inni jednak zginęli, jest także grupa osób, których losy są nieznane. 

W tych kwestiach najważniejsza jest rzetelność naukowa oparta o pracę naszych archiwistów, naukowców i dzisiaj jest pierwszy owoc tej pracy, dowód na to, jak przebiegała ta akcja pomocy dla osób zagrożonych Holokaustem - dodał prof. Piotr Gliński. 

Lista Ładosia jest dostępna na stronie Instytutpileckiego.pl

Lista z nazwiskami 3 262 Żydów, którzy posiadali tak zwane „paszporty Ładosia” (nazwa pochodzi od nazwiska Aleksandra Ładosia, polskiego posła w Szwajcarii w latach 1940 – 1945), została opublikowana przez Instytut Pileckiego po przeprowadzeniu dwuletnich badań we współpracy z Żydowskim Instytutem Historycznym, Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau i Instytutem Pamięci Narodowej. „Listę Ładosia” przygotował czteroosobowy zespół: Jakub Kumoch (redaktor naukowy), Monika Maniewska, Jędrzej Uszyński i Bartłomiej Zygmunt.  

„Lista Ładosia” wykazuje, że 24 – 45% Żydów, posiadających sfałszowane dokumenty z Paragwaju, Hondurasu, Haiti czy Peru, przeżyło Holokaust. Kilkadziesiąt z tych osób żyje do dzisiaj.

Znamy 3 262 nazwiska. Z tej grupy na pewno ocalały dzięki paszportom 796 osoby, natomiast 957 na pewno nie udało się przeżyć wojny. Losy pozostałych są nam nieznane, mimo wnikliwych poszukiwań w wielu bazach danych. Z pewnością liczba uratowanych jest znacznie większa. Szacujemy, że grupa Ładosia przyczyniła się do ocalenia 2 – 3 tys. Żydów – tłumaczy dr Jakub Kumoch, redaktor naukowy publikacji. 

Z przeprowadzonych badań wynika, że grupa Ładosia pomagała Żydom z różnych krajów europejskich, ale większość zidentyfikowanych paszportów wystawiono osobom pochodzącym z terenów okupowanej Polski i Holandii. – Jeśli chodzi o udokumentowaną grupę ocalonych, większość stanowią Żydzi pochodzący z Polski, Holandii i Niemiec – dodaje Monika Maniewska współautorka „Listy Ładosia”, archiwistka z Instytutu Pileckiego.  

Na opublikowanej liście można znaleźć nazwiska znanych uczestników powstania w getcie warszawskim (np. Cywia Lubetkin, czy Icchak Cukierman), jak również liderów oporu żydowskiego ze Słowacji, Francji i Włoch. Jednym z tysięcy ludzi, którzy posiadali paszport Ładosia, był Adam Daniel Rotfeld – późniejszy polski minister spraw zagranicznych. Inną udokumentowaną osobą jest najlepsza przyjaciółka Anne Frank – Hannah „Hanneli” Goslar.