Wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego przypomniał, że niemiecka inwazja na Polskę w 1939 r. przyniosła ogromne cierpienie i zniszczenie, a Pomorze stało się miejscem wojennego horroru i represji.

Głównym celem niemieckiego okupanta było odpolszczenie. To straszne pojęcie zostało zapisane na tej tablicy. Jednym z pierwszych narzędzi do realizacji tego celu było ludobójstwo. Zbrodnia pomorska była przede wszystkim eksterminacją dziesiątek tysięcy przedstawicieli polskiej ludności cywilnej, rozstrzelanych w ramach Intelligenzaktion, w tym obywateli pochodzenia żydowskiego. Spośród ok. 16 tys. osób rozstrzelanych w całej okupowanej Polsce, tylko we wrześniu 1939 r., aż 11 tys. osób straciło życie na Pomorzu – mówił Jarosław Sellin.

Przypomniał, że w starogardzkim więzieniu od 6 września 1939 r. mieścił się główny punkt aresztowań oraz przesiedleń Polaków i Żydów z tej części Pomorza.

Według szacunków od połowy września do grudnia 1939 r. do więzienia w Starogardzie Gdańskim kierowano ok. 40 osób dziennie. Tu, w bestialski sposób znęcano się nad zatrzymanymi, co niekiedy kończyło się śmiercią – podkreślił dr. Jarosław Sellin.

Zaapelował, aby odsłonięta tablica nie była jedynie symbolem upamiętnienia.

Niech stanowi dowód naszego zobowiązania zarówno wobec tysięcy ofiar zbrodni pomorskiej, a także wobec ich dzieci wnuków i prawnuków, żeby taka tragedia nigdy się już tutaj nie powtórzyła, aby nikt nie ginął dlatego, że jest Polakiem, Żydem czy osobą niepełnosprawną – bo i te osoby były systemowo mordowane – wskazał Jarosław Sellin.

Wiceszef resortu kultury przypomniał, że w ubiegłym miesiącu zostało otwarte Muzeum Piaśnickie w Wejherowie. Poinformował, że Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zobowiązuje się do zbudowania Muzeum Zbrodni Szpęgawskiej, które będzie drugą filią Muzeum Stutthof w Sztutowie. Instytucja ta będzie opowiadać o zbrodni szpęgawskiej poprzez wystawy stałe i czasowe oraz konferencje, publikacje i filmy dokumentalne.

Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckiej Zbrodni Pomorskiej 1939 r.

Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckiej Zbrodni Pomorskiej 1939 r. został ustanowiony 13 stycznia 2023 roku przez Sejm RP. Jego celem jest podkreślenie skali oraz ludobójczego charakteru zbrodni niemieckich na obszarze Pomorza. Spośród ok. 16 tys. osób zamordowanych we wrześniu 1939 r. w całej okupowanej Polsce 11 tys. ofiar pochodziło właśnie z Pomorza. Do końca 1939 r. liczba ofiar terroru na Pomorzu wzrosła do ok. 30 tys. osób. Dzień ma na celu także podniesienie świadomości społecznej o zaplanowanej przez Niemców eksterminacji ludności Pomorza, zmierzającej do jej wyniszczenia i wynarodowienia.

Najważniejszymi miejscami kaźni na Pomorzu były: Piaśnica koło Wejherowa, Lasy Szpęgawskie koło Starogardu Gdańskiego, Lasy Kaliskie obok Kartuz, Skarszewy, Mniszek koło Świecia nad Wisłą, igielska Dolina Śmierci w Chojnicach, Rudzki Most koło Tucholi, Karolewo i Radzim koło Sępólna Krajeńskiego, Paterek koło Nakła nad Notecią, Tryszczyn i fordońska Dolina Śmierci koło Bydgoszczy, Barbarka koło Torunia, Klamry koło Chełmna, Łopatki koło Wąbrzeźna oraz Skrwilno koło Rypina.