Ekspozycja, zorganizowana z okazji 50-lecia pracy twórczej artysty, objęta honorowym patronatem Ambasadora Republiki Litewskiej w Polsce Eduardasa Borisovasa, prezentuje zarówno najstarsze, jak i najnowsze prace artysty. Będzie dostępna dla zwiedzających do 11 kwietnia.

Minister kultury i dziedzictwa narodowego podkreślił wyjątkowość stylu Stasysa.

Jego sztuka realizuje się poprzez różne techniki, formy, dyscypliny, od plakatu poprzez malarstwo, grafikę, ilustracje czy instalacje – zaznaczył. – Mimo różnorodności styl Stasysa jest jeden. Jest to świat, który artysta stworzył przed laty i stale go rozwija. Jest także znakiem rozpoznawalnym dla mojego pokolenia. Statys, w pewnym sensie, poprzez swoją estetykę i wrażliwość wychował pokolenie polskiej inteligencji. Znamy Jego twórczość z gazet, ilustracji książkowych czy plakatów.

Wicepremier Gliński zwrócił również uwagę na wagę tematów, które artysta podejmuje w swoich pracach.

To jest sztuka poważna. Jego prace dotykają spraw bliskich, głównie poprzez twarze, poprzez rozpoznawalną formę trochę surrealistyczną, trochę groteskową czy ironiczną. A jednak bardzo ważne poprzez treść jaką niosą – wskazał szef resortu kultury.

Dziękując obecnemu na wernisażu artyście, minister kultury wyraził nadzieję, że przez wiele kolejnych lat publiczność będzie mogła podziwiać nie tylko dotychczasowe, ale także nowe prace.

---

O wystawie

Wystawa „!Reakcje” nie jest retrospektywą, ale wyznacza linię łączącą najstarsze i najnowsze prace artysty, obejmując 50 lat jego praktyki twórczej. Tytuł ekspozycji – z wykrzyknikiem na początku – to wskazanie, że nie można być obojętnym wobec tego, co aktualnie dzieje się na świecie.

Ekspozycję otwierają najwcześniejsze prace artysty: miniatury z lat 1974–1979, które są świadectwem jego precyzji, wrażliwości na magię świata baśni, umiejętności tworzenia przesyconej tajemnicą metafory. Stanowią one tło i kontekst dla najnowszej instalacji, prezentowanej jako pomost i dialog z ostatnimi pracami Stasysa, pełnymi współczesnych odniesień.

Najbardziej wstrząsające prace Stasysa Eidrigevičiusa, które odnoszą się do największych ludzkich tragedii i istoty zła, są prezentowane w wydzielonej ciemnej sali. To m.in. plakat do sztuki, która była wystawiana w Starym Teatrze „Teresin – droga do śmierci”, instalacja „Charlie Hebdo”, przedstawiająca 12 łusek od nabojów umocowanych na białej desce, symbolizujących 12 pracowników francuskiego tygodnika, którzy zginęli podczas zamachu na redakcję. Jest też rzeźba – sylwetka człowieka rozpiętego, niczym na krzyżu, pomiędzy dwoma czarnymi słupami symbolizującymi World Trade Center.

Nastrój ekspozycji zmienia się w sali, w której prezentowane są pastele. Prace malowane pastelami powstały w 2022 r. Wyznaczają one nowy etap w twórczości artysty: twarz ludzka – centralny motyw jego sztuki – staje się płynna, rozmyta, uchwycona w procesie dekonstrukcji. Obok linii pojawiają się punkty, tworząc nowe iluzje i nowe możliwe światy. Stasys podkreśla, że technika pasteli łączy w sobie: kolor i rysunek, ale też rysunek i malarstwo. Na wystawie można zobaczyć także pastele pochodzące z przełomu lat 80. i 90.

Błyskotliwa sztuka Stasysa jest łatwo rozpoznawalna w jego kolażach, które tworzą dialog z innymi dziełami sztuki i klasycznymi motywami. Seria fotografii „Przy oknie” (2001) jawi się jako przepowiednia przyszłości: maska w kształcie dzioba, łącząca w sposób współczesny ikonograficzny motyw doktora plagi i człowieka o długim nosie, biały fartuch i rękawiczki – przywodzą na myśl rzeczywistość, której doświadczyliśmy – pandemię COVID-19.

Na ekspozycji nie brakuje także reakcji na teraźniejszość, w której żyjemy: wojnę, duchy totalitaryzmu, wieczny pęd do podporządkowania sobie drugiego człowieka, szukanie równowagi w obliczu toczących się walk. To swoiste zwieńczenie wystawy, niepozwalające zapomnieć o tym, co nadal boli i niepokoi.

Stasys Eidrigevičius

Stasys Eidrigevičius jest litewskim artystą wizualnym. Urodził w 1949 roku na Litwie, w 1973 roku ukończył Wileński Instytut Sztuk Pięknych, a od 1980 roku mieszka w Polsce. Tworzy plakaty, ilustracje do książek (szczególnie bajek dziecięcych), ekslibrisy, miniatury, projekty scenografii, instalacje i kompozycje przestrzenne, maski, akcje parateatralne. Posługuje się różnymi technikami: gwasz, olej, pastele, wykorzystuje również rozmaite techniki graficzne.

Jest laureatem międzynarodowych nagród i wyróżnień, m.in. Grand Prix Międzynarodowego Konkursu Ilustratorskiego w Barcelonie (1986), Gold Hugon na Międzynarodowym Festiwalu Plakatu w Chicago (1987), Srebrnego Medalu II Międzynarodowej Wystawy Grafiki w Nowym Jorku (1988), Grand Prix I Międzynarodowego Biennale Ilustracji w Belgradzie (1990) i w Bratysławie (1991), Złotego Medalu Stowarzyszenia Ilustratorów w Nowym Jorku i Grand Prix na Międzynarodowym Salonie Plakatu w Paryżu (1993), Złotego Medalu IV Międzynarodowego Triennale Plakatu w Toyamie (Japonia, 1994) i Polskiego Biennale Plakatu w Katowicach (1999) oraz narodowych odznaczeń i nagród litewskich (Order Giedymina, 2000; Nagroda Państwowa w dziedzinie sztuki, 2001, Uhonorowany przez Akademię Sztuk Pięknych w Wilnie tytułem Doktora Honoris Causa, 2009).

W 2010 roku został odznaczony Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, a w 2019 roku uhonorowany Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczpospolitej Polskiej.

Stasys Eidrigevičius jest niezwykle oryginalnym twórcą o wyrazistym i łatwo rozpoznawalnym stylu. Jego sztukę cechuje atmosfera surrealizmu z akcentami ironii i groteski. Swoje prace wystawiał m.in. w Stanach Zjednoczonych, Szwajcarii, Japonii, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Francji czy Niemczech.