W Europie toczy się wojna wywołana przez Rosję. Ukraina bohatersko broni nie tylko swojej niepodległości, ale także niepodległości Europy. Broni europejskich wartości. Podstawową siłą, która broni dziś Europę jest więc gotowość Ukraińców do poświęcenia swojego życia w obronie ojczyzny. Ta gotowość wynika z patriotyzmu, czyli miłości do ojczyzny - podkreślił na posiedzeniu Rady UE wicepremier Gliński.

Szef resortu kultury wskazał, że Ukraina przypomina Europie, co jest podstawowym kanonem jej wartości, o czym Europa przez lata zapominała.

Są nimi miłość do ojczyzny i chrześcijańska miłość do drugiego człowieka. Jest nim także europejski, wywodzący się jeszcze ze średniowiecza etos rycerski, gotowość do poświęcenia swojego życia w obronie słabszych: swojej rodziny i wspólnoty. Jeśli Europa tego nie zrozumie – zginie. Podstawowym zadaniem jest więc zrozumienie, że bez patriotyzmów narodowych i gotowości do najwyższych poświęceń w obronie suwerenności europejskich narodów nie obronimy naszej europejskiej cywilizacji. (…) To, co widzieliśmy w Buczy, co stało się przed chwilą, w XXI wieku, w Europie, może stać się przyszłością Europy – zaznaczył minister kultury.

Ocenił, że konieczna jest także debata i rewizja podstaw kulturowych współczesnej Europy, aby zapobiec przyzwyczajeniu się do obecnej sytuacji. Przypomniał, że Polska wystąpiła z propozycją wspólnego stanowiska Ministrów Kultury UE dotyczącego nałożenia realnych sankcji na Rosję w obszarze kultury. Stanowisko to poparło dotychczas siedem krajów.

W stanowisku tym wyrażamy gotowość do zawieszenia finansowanych przez państwo stosunków kulturalnych z Federacją Rosyjską. Wskazujemy, że Federacja Rosyjska powinna zostać zawieszona w prawach członka organizacji międzynarodowych i pozarządowych o zasięgu światowym, działających w dziedzinie kultury, w tym UNESCO. Podkreślamy, że Federacja Rosyjska nie powinna organizować i przewodniczyć 45. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO. Opowiadamy się za uniemożliwieniem wykorzystywania platform cyfrowych przez rosyjskie media zaangażowane w kampanie dezinformacyjne przeciwko Ukrainie, a także za zakazem dystrybucji rosyjskich i białoruskich kanałów kontrolowanych przez państwo i zastąpieniem ich ukraińskimi kanałami narodowymi – przekazał minister kultury i dziedzictwa narodowego.

Wicepremier Piotr Gliński zwrócił uwagę, że w hotelu, w którym zatrzymał się w Luksemburgu, wciąż są dostępne dwa kanały rosyjskich mediów. Wyraził nadzieję, że do stanowiska Polski przyłączą się inne kraje, że „przyłączy się do niego cała Europa”.

Minister kultury na posiedzeniu Rady UE ds. Edukacji, Młodzieży, Kultury i Sportu (EYCS) w Luksemburgu przekazał, że od momentu rozpoczęcia agresji na Ukrainę w ciągu miesiąca i 10 dni do Polski przybyło prawie 2,5 miliona uchodźców – wśród nich także ludzie kultury. „To największa liczba uchodźców z Ukrainy w całej UE” - wskazał.

Szef MKiDN zaznaczył, że Polska angażuje się w pomoc na wszelkie możliwe sposoby, mierząc się z wieloma trudnościami.

W opinii Polski, potrzeba wzmożonych działań i środków finansowych KE i wszystkich krajów członkowskich, aby zapewnić uchodźcom z Ukrainy godne warunki życia i pracy. Mając na uwadze ogrom potrzeb, Unia Europejska powinna wesprzeć państwa członkowskie poprzez powołanie swoich specjalnych funduszów KE na rzecz ratowania ukraińskiego dziedzictwa kulturowego oraz wsparcia ukraińskich ludzi kultury - mówił na posiedzeniu Rady UE wicepremier Piotr Gliński.

Wicepremier wskazał, że przygotowanie narzędzi dystrybucji tych środków na poziomie europejskim byłoby czasochłonne, a pomoc potrzebna jest natychmiast. W związku z tym, w opinii Polski, środki z funduszy powinny być kierowane bezpośrednio do państw członkowskich, które udzielają wsparcia i które zajęłyby się ich dystrybucją. Przygotowanie na poziomie KE platformy czy strony internetowej umożliwiającej dostęp do wszystkich informacji jest dobrą inicjatywą, ale przede wszystkim należy zapewnić źródła finansowania, które pozwolą uchodźcom na godne warunki życia i kontytuowanie pracy twórczej.

Minister kultury i dziedzictwa narodowego przypomniał, że Polska podjęła szereg działań, aby wspomóc ludzi kultury z Ukrainy.

Po pierwsze, uruchomiliśmy rezydencje, programy stypendialne i dotacyjne. Adresujemy je do ukraińskich twórców i ich rodzin. Przykładowo, dotyczy to współpracy ze 100 polskimi instytucjami, które gotowe są przyjmować Ukraińców, a chęć skorzystania z rezydencji w tej chwili wyraziło już 340 artystów ukraińskich. Na ten cel przeznaczyliśmy ponad 1 mln euro. Także Polski Instytut Sztuki Filmowej przygotowuje specjalny program dotacyjny poświęcony polsko-ukraińskim inicjatywom filmowym na kwotę 1 mln euro. Tworzymy także orkiestrę symfoniczną, złożoną z ukraińskich uchodźców, artystów, i planujemy tournée tej orkiestry po Europie i świecie - przekazał wicepremier Piotr Gliński.

Szef resortu kultury dodał, że Polska wspiera także ochronę dziedzictwa Ukrainy.

Od początku wojny istnieje zespół, obecnie Centrum Pomocy dla Kultury na Ukrainie, którego głównym zadaniem jest odpowiedź na konkretne potrzeby zgłaszane przez instytucje z Ukrainy. Centrum nawiązało współpracę z ponad 50 instytucjami, dostarcza specjalistyczny sprzęt i materiały do profesjonalnego zabezpieczania budynków i zbiorów, jak również pomoc materialną pozwalającą na codzienne funkcjonowanie – poinformował minister kultury.

Wicepremier Piotr Gliński przekazał, że Polska wysłała na Ukrainę już 19 transportów materiałów na kwotę ponad 1 mln euro. Zaznaczył, że kwestia ewentualnej ewakuacji ukraińskich dóbr kultury zależy wyłącznie od decyzji rządu Ukrainy. Mówiąc o działaniach prowadzonych przez Polskę na rzecz Ukrainy poinformował, że wiele instytucji kultury w Polsce kieruje swoją ofertę do Ukraińców w ich narodowym języku.

Dotyczy to zarówno istniejącej oferty, jak i nowych inicjatyw, takich jak utworzenie Portalu Ukraińskojęzycznego, na którym publikowane są najważniejsze informacje. Polskie Radio już 27 lutego, 3 dni po rozpoczęciu wojny, udostępniło w swoim internetowym odtwarzaczu radiowym sygnał publicznego Ukraińskiego Radia. Wiele stacji radiowych nadaje serwisy informacyjne w języku ukraińskim. Na multipleksie naziemnej telewizji cyfrowej od początku marca jest dostępny pierwszy kanał ukraińskiej telewizji publicznej. Telewizja Polska uruchomiła także specjalne pasma z ofertą dla małych uchodźców, dla dzieci – podkreślił wicepremier Piotr Gliński.

Informując o różnych formach pomocy, szef MKiDN dodał, że instytucje kultury oferują bieżącą pomoc dla ukraińskich artystów.

Uruchamiane są punkty kontaktowe, zbierane są informacje na temat potrzeb materialnych, organizowane są cały czas zbiórki, oferowana jest pomoc tłumaczy, prawników oraz psychologów w języku ukraińskim. (…) Wierzę, że wspólnie uda nam się zatrzymać tę bestialską wojnę, a jednocześnie zapewnić uciekającym ludziom kultury godne warunki życia i kontynuowania pracy – zakończył swoje przemówienie wicepremier Gliński. 

Po zakończeniu posiedzenia Rady UE ds. kultury wicepremier Piotr Gliński w wypowiedzi dla mediów poinformował, że uczestnicy obrad wysłuchali także ukraińskiego ministra kultury, który wygłosił wstrząsające przemówienie, przedstawiając sytuację w Buczy i informując o rosyjskich zbrodniach wojennych.

Szef MKiDN przekazał również, że podczas posiedzenia została przedstawiona nota informacyjna państw bałtyckich, dotycząca pełnej blokady propagandowych mediów rosyjskich. Nota nie spotkała się z poparciem wszystkich przedstawicieli państw UE.

Ze zdumieniem przyjąłem głos minister kultury Niemiec, która nie zgodziła się z propozycją blokady informacyjnej, używając argumentu o wolności mediów. Przyznam, jest to dla mnie niezrozumiałe. Czy Putin pod przykrywką wolności mediów, zdaniem niemieckiej minister kultury, ma mieć prawo do szerzenia swojej propagandy? To pokazuje, jak trudno jest prowadzić Europie wspólną politykę sankcji.

Wicepremier Piotr Gliński podkreślił, że w czasie wojny kultura rosyjska, która jest wykorzystywana w celach propagandowych, powinna zniknąć z przestrzeni publicznej. Uzasadniając swoje stanowisko w tej sprawie, przywołał ponownie wystąpienie ukraińskiego ministra kultury i polityki informacyjnej Ołeksandra Tkaczenki, który powiedział, że „to zbrodnie wojenne ukazują prawdzie oblicze Rosji i Putina, a nie rosyjski balet”. Wicepremier Gliński wskazał, że w zaistniałej sytuacji kultura rosyjska jest także ofiarą decyzji przywódców Federacji Rosyjskiej.

Podsumowując obrady, szef MKiDN poinformował, że Komisja Europejska nie jest  gotowa sprostać obecnym wyzwaniom.

Mamy wojnę na Ukrainie, gdzie dochodzi do brutalnych zbrodni, ale nie widzimy realnej pomocy UE. Unijna komisarz ds. kultury poinformowała, że na ten moment nie są przewidziane dodatkowe fundusze np. na kulturę – przekazał wicepremier Piotr Gliński.