Minister kultury i dziedzictwa narodowego przywołał słowa ukraińskiego prezydenta Wołodymyra Zełenskiego, który przed kilkoma dniami powiedział, że Rosja celowo i systematycznie niszczy dziedzictwo kulturowe Ukrainy.

Wśród obiektów, które uległy uszkodzeniu, zniszczeniu lub ograbieniu, są muzea, archiwa, biblioteki i kościoły, które przetrwały II wojnę światową, ale nie oparły się rosyjskiej agresji – zwrócił uwagę prof. Piotr Gliński.

Wicepremier wskazał, że Polacy wciąż pamiętają o doświadczeniach II wojny światowej. Przypomniał, że stały się one m.in. podstawą do przyjęcia przez UNESCO w 2018 r. tzw. Rekomendacji Warszawskiej w zakresie rekonstrukcji i odbudowy dziedzictwa kulturowego.

Solidaryzując się z Ukrainą, pod koniec lutego powołaliśmy w Polsce Centrum Pomocy dla Kultury na Ukrainie jako główny ośrodek koordynacji rządowej pomocy dla sektora kultury na Ukrainie. Centrum działa w strukturze Narodowego Instytutu Dziedzictwa, który w tym roku obchodzi 60-lecie istnienia. Jego podstawowym zadaniem jest wsparcie działań mających na celu ochronę ukraińskiego dziedzictwa kulturowego zagrożonego działaniami wojennymi – wskazał minister kultury i dziedzictwa narodowego.

Szef resortu kultury zapewnił, że w obliczu skali strat, jakie ponosi ukraińska kultura, Polacy są gotowi, by w każdym wymiarze podzielić się ze swoimi sąsiadami wiedzą i zasobami niezbędnymi do zabezpieczenia i odbudowy ukraińskiego dziedzictwa kulturowego.

Podczas dzisiejszej konferencji polscy specjaliści będą mogli przedstawić nasze doświadczenia, dotyczące chociażby nowych technologii, pomocnych w pracach przy zabytkach. Wierzę, że dzisiejsze obrady ekspertów i specjalistów w dziedzinie ochrony dziedzictwa stworzą płaszczyznę trwałej i długofalowej współpracy konserwatorskiej Polski i Ukrainy, która wpisze się w proces odbudowy silnej i wolnej Ukrainy – podkreślił wicepremier.

O konferencji

Uczestnicy konferencji, zorganizowanej w ramach obchodów jubileuszu 60 lat misji Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Krakowie, wzięli udział w dwóch panelach dyskusyjnych – pierwszy z nich dotyczył zachowania dziedzictwa kulturowego w objętej wojną Ukrainie, drugi został poświęcony kwestiom związanym z ochroną zabytków w obliczu zmian klimatycznych.

Panel pt. „Zachowanie dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń w objętej wojną Ukrainie: potencjał istniejących metod, instrumentów i technologii” obejmował dyskusję nad „Rekomendacją Warszawską w sprawie odbudowy i rekonstrukcji dziedzictwa kulturowego”. Została ona opracowana na konferencji The Challanges of World Heritage Recovery w Warszawie w maju 2018 roku, w której wzięli udział przedstawiciele wszystkich regionów UNESCO oraz organizacji doradczych ICCROM, a także Europejskich Komitetów Narodowych ICOMOS. Rekomendacja, precyzująca znaczenie odbudowy jako procesu społecznego, powiązanego z problematyką konieczności ochrony dziedzictwa i kultury, a także rozwojem przestrzenno-ekonomicznym i potrzebą zachowania spuścizny narodowej dla przyszłych pokoleń, stała się oficjalnym dokumentem rekomendowanym przez UNESCO.

W czasie panelu poruszona została tematyka ochrony dziedzictwa niematerialnego oraz znaczenie digitalizacji będącej formą wykorzystania nowych technologii do zabezpieczana spuścizny narodowej na przykładzie zniszczeń, jakie nastąpiły w wyniku rosyjskiego ataku na Ukrainie.

W ramach drugiego panelu pt. „Ochrona zabytków w obliczu zmian klimatycznych. Między tradycją a nowymi wyzwaniami ochrony zabytków” odbyła się dyskusja dotycząca zapobieganiu negatywnego wpływu zmian klimatycznych w odniesieniu do dotychczasowych polskich i zagranicznych doświadczeń, ze szczególnym uwzględnieniem problemów Małopolski. W przypadku dziedzictwa jest to adaptowanie obiektów zabytkowych do wymogów energooszczędności, minimalizowania kosztów użytkowania, ale także ochrona samych obiektów przed negatywnymi zjawiskami - wzmożoną insolacją, opadami czy zmianami uwarunkowań hydrologicznych.

„Przyszłym pokoleniom” – wystawa w ramach obchodów jubileuszu 60 lat misji NID

W związku z jubileuszem Narodowego Instytutu Dziedzictwa w 15 miastach Polski – oddziałach terenowych NID - prezentowana jest specjalna wystawa pt. „Przyszłym pokoleniom. 60 lat misji Narodowego Instytutu Dziedzictwa”. W Krakowie jest prezentowana na Placu Szczepańskim, gdzie można ją oglądać do 30 czerwca.

Zwiedzający wystawę mają okazję zapoznać się z misją Narodowego Instytutu Dziedzictwa, a w szczególności z regionalną działalnością jego oddziałów terenowych, które podejmują liczne inicjatywy zachęcające lokalną społeczność do angażowania się w codzienną dbałość o zabytki i kulturę niematerialną. Ekspozycja to też szansa na poznanie pracowników NID, przykładów kulturowego dziedzictwa niematerialnego, zabytków, jak również wykorzystania technologii w digitalizacji zasobów czy wykorzystania skanera 3D do przestrzennego odwzorowania zabytkowych budowli.

Terenowy oddział Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Krakowie

Oddział NID w Krakowie funkcjonuje od 1991 r. jako jeden z Regionalnych Ośrodków Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego. Na początku istnienia obszar jego działania obejmował historyczne granice Małopolski (województwa: krakowskie, nowosądeckie, tarnowskie i krośnieńskie oraz części bielskobialskiego, śląskiego, kieleckiego). Zmiana podziału administracyjnego kraju, do której doszło 1 stycznia 1999 roku, spowodowała dopasowanie zasięgu działań jednostki do nowych granic województwa. Ideą powołania placówki stała się potrzeba dokumentowania dziedzictwa w kontekście historycznym i regionalnym. Obecnie w zasobach krakowskiego oddziału terenowego NID znajdują się unikatowe i stale uzupełnianie dane oraz dokumentacje.

Krakowski zespół tworzą specjaliści różnych dziedzin, m.in. archeologii, historii, historii sztuki, etnografii czy architektury krajobrazu. Dzięki zaangażowaniu oddziału w opracowanie dokumentacji wniosków o wpis na Listę UNESCO, znalazły się na niej drewniane kościoły z terenów Małopolski i Podkarpacia oraz cerkwie drewniane usytuowane na terenie Polski i Ukrainy.