Zaginione w czasie II wojny światowej rysunki wracają z USA do Polski
03.11.2021
Dwa zaginione w wyniku II wojny światowej dziewiętnastowieczne rysunki autorstwa Adolfa Kozarskiego wracają do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie dzięki staraniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz amerykańskiej fundacji The Monuments Men. Dziś w Konsulacie Generalnym RP w Nowym Jorku odbyła się uroczystość przekazania odzyskanych obiektów. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Konsulatu Generalnego RP w Nowym Jorku, Muzeum Narodowego w Warszawie oraz fundacji The Monuments Men. Rysunki w najbliższych dniach powrócą do kraju.
Rysunki Adolfa Kozarskiego (1836–ok. 1911), „Widok części Zagórowa od północy” i „Uliczka żydowska w Lipnie”, zostały zakupione do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie w 1925 roku od Stanisława Dybowskiego jako część zespołu 21 rysunków. W muzeum zachowała się archiwalna dokumentacja poświadczająca zakup i ewidencję tych prac. W czasie II wojny światowej trzy z tych rysunków zaginęły. W 2019 roku fundacja The Monuments Men odnalazła dwa rysunki Kozarskiego na terenie Stanów Zjednoczonych. Znajdowały się one w posiadaniu rodziny zmarłego oficera armii amerykańskiej, który przywiózł je do domu jako pamiątkę wojennych doświadczeń i służby wojskowej w Europie. Odnalezione rysunki zostały zidentyfikowane przez pracowników Muzeum Narodowego w Warszawie jako straty wojenne tej instytucji.
Uroczystość w Muzeum Narodowym – już 8 listopada
8 listopada, podczas uroczystości w Muzeum Narodowym w Warszawie, w obecności m.in. wicepremiera Piotra Glińskiego, przedstawicieli Ambasady Stanów Zjednoczonych w Polsce, Roberta M. Edsela z fundacji The Monuments Men, rysunki Adolfa Kozarskiego zostaną oficjalnie przekazane do macierzystych zbiorów. Odzyskane rysunki zaprezentowane zostaną obok wybranych prac Adolfa Kozarskiego z kolekcji muzeum.
Muzeum Narodowe w Warszawie posiada obecnie w swoich zbiorach około 30 prac Adolfa Kozarskiego, większość przechowywana jest w Gabinecie Rycin i Rysunków. Są to głównie widoki miast i pejzaże.
W prywatnych amerykańskich kolekcjach wciąż odnajdują się dzieła sztuki, które po zakończeniu II wojny światowej przywozili do Stanów Zjednoczonych wracający z wojny żołnierze, traktując je jako swoiste pamiątki. Dzięki współpracy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej z amerykańskimi służbami śledczymi FBI i HSI udało się w ostatnich latach odzyskać takie dzieła sztuki jak: „Portret damy” Melchiora Geldorpa, „Uliczkę z ruinami zamku” Roberta Śliwińskiego, miniaturę „Portet damy” Lizinki de Mirbel i „Portret młodego mężczyzny” Krzysztofa Lubienieckiego.
