Odnalezienie cmentarza pokazuje, że – mimo upływu 80 lat od zakończenia II wojny światowej – możliwe jest odnajdywanie miejsc pochówków polskich obywateli, którzy wciąż żyją w zbiorowej pamięci i historii.

Polski cmentarz w Kirgistanie – pamięć o polskich uchodźcach z 1942 roku powraca po ponad 80 latach

Na odnalezionym cmentarzu w Błagowieszczance spoczywa 11 Polaków – 3 żołnierzy i 8 cywilów, w tym m.in. siostra zakonna ze zgromadzenia nazaretanek. Dzięki archiwalnym dokumentom udało się ustalić nazwiska 10 pochowanych i przypisać je do konkretnych mogił. Na miejscu zachowały się pozostałości po grobach w formie fragmentów betonowych krzyży.

Poszukiwania poprzedziły badania archiwalne. Ważnym źródłem informacji był szkic lokalizacyjny, odnaleziony w zbiorach Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii. Po przeanalizowaniu map i zdjęć satelitarnych udało się zawęzić miejsce poszukiwań. Wsparcia udzieliły lokalne władze i mieszkańcy. Dzięki ich pomocy ustalono m.in. położenie pobliskiego cmentarza prawosławnego, obok którego dokonywano pochówków polskich obywateli.

Odkrycie cmentarza daje możliwość godnego upamiętnienia polskich uchodźców z 1942 roku z uwzględnieniem historii miejsca i lokalnego kontekstu.

Opieka MKiDN nad polskimi cmentarzami w Azji

W Uzbekistanie, Kazachstanie i Kirgistanie znajdują się 22 polskie cmentarze wojenne, na których spoczywają żołnierze Armii gen. Andersa oraz cywile zmarli w 1942 roku. W latach 2001-2010 cmentarze te zostały odbudowane przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. W 2016 roku opiekę nad miejscami pamięci narodowej za granicą, w tym nad grobami i cmentarzami wojennymi, przejęło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Cmentarz w Błagowieszczance będzie 23. nekropolią wojenną w Azji Centralnej, objętą stałą opieką resortu kultury.