Konkurs „Wydarzenie Historyczne Roku” ma na celu uhonorowanie organizatorów, twórców oraz inicjatorów najciekawszych przedsięwzięć historycznych minionego roku, promujących historię i kulturę Polski w kraju oraz za granicą. W gali finałowej plebiscytu w Muzeum Historii Polski wzięła udział Marta Cienkowska, ministra kultury i dziedzictwa narodowego, która wręczyła nagrodę w kategorii „Wystawa”.

Ten plebiscyt to coś więcej niż tylko konkurs. To święto polskiej pamięci, dialog między przeszłością a teraźniejszością, a także świadectwo naszego wspólnego wysiłku w pielęgnowaniu dziedzictwa historycznego. Dzięki niemu odkrywamy, jak żywa i inspirująca potrafi być historia – kiedy staje się przedmiotem pasji, refleksji i nowoczesnych form przekazu. Dziękuję wszystkim twórcom, instytucjom, pasjonatom, którzy wzięli udział w tegorocznej edycji, bo to państwo przez swoją pracę, przez swoją wyobraźnię i determinację sprawiacie, że historia nie jest zamknięta tym rozdziałem. Lecz taką opowieścią, która którą stale dopisujemy – mówiła Marta Cienkowska, ministra kultury i dziedzictwa narodowego. – Dzisiejsze spotkanie odbywa się w szczególnym momencie, dlatego że równolegle trwają prace nad sprawą polityki historycznej państwa – dokumentem, który w sposób systemowy ma uporządkować, wzmocnić i rozwinąć nasze działania w tym obszarze. Naszym celem jest stworzenie wspólnej wizji, ale takiej, która nie będzie narzucać jednej narracji, tylko otwierać przestrzeń do dialogu, do różnorodnych interpretacji i też do budowania nowoczesnej kultury pamięci. Dzięki takim dokumentom, ale dzięki tej również tej pracy, dzięki państwa pracy, dzięki zaangażowaniu możemy tworzyć wspólnotę świadomą, świadomą swoich korzeni, ale także otwartą na wyzwania nowoczesności – dodała.

W tegorocznej edycji do konkursu zgłosiło się 135 projektów z Polski i zagranicy. 15 finalistów wyłoniło jury w składzie: prof. Jolanta Choińska-Mika (UW, członek Rady Muzeum Historii Polski) - przewodnicząca, Wojciech Duch (historia.org.pl), Mariusz Cieślik (dziennikarz, prozaik, scenarzysta), dr Marek Mutor (Zakład Narodowy im. Ossolińskich), Rafał Rogulski (dyrektor Europejskiej Sieci „Pamięć i Solidarność”) oraz Gabriela Sierocińska-Dec (zastępca dyrektora ds. Edukacji i Komunikacji w Muzeum Historii Polski).

Zwycięzcy w trzech głównych kategoriach – „Wydarzenie”, „Wystawa” i „Edukacja” – zostali wybrani w głosowaniu internetowym, które trwało do 25 sierpnia 2025 roku.

Poznaj zwycięzców

Kategoria „Wydarzenie” – projekt „Barwy Historii” w Muzeum Zamku Opalińskich w Sierakowie

Celem projektu było upamiętnienie postaci Piotra Opalińskiego w 400. rocznicę śmierci oraz zrekonstruowanie sarmackiej Pompy Funebris. Wydarzenie rozpoczęło się w „Barokową Noc RPG”, podczas której uczestnicy mogli przenieść się w czasy Opalińskiego, grając w gry fabularne oparte na źródłach historycznych. W ramach wydarzenia odbył się wernisaż wystawy historycznej, wykłady poświęcone husarii, piknik historyczny, pokazy rzemieślnicze i inscenizacja pogrzebu sarmackiego z rekonstrukcją Castrum Doloris w kościele pobernardyńskim. Zwieńczeniem projektu był koncert Jacka Kowalskiego.

Kategoria „Wystawa” – wystawa „Ostatnie lato” w Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi

To opowieść o czasie wolnym w latach 30. XX wieku z perspektywy fikcyjnej łódzkiej rodziny, która spędza lato 1939 roku w Rudzie Pabianickiej. Wystawa pozwala zwiedzającym nie tylko oglądać eksponaty, ale także z nich korzystać: czytać na werandzie, grać w brydża, słuchać muzyki z gramofonu, malować czy bawić się zabawkami. Wiele obiektów można dotykać – część z nich to repliki i rekonstrukcje. Wystawa ukazuje rozwój turystyki w Polsce i atmosferę ostatniego lata przed wybuchem II wojny światowej.

Kategoria „Edukacja” – projekt „Królewski zwierzyniec” w Muzeum Łazienki Królewskie

Projekt wykorzystał potencjał Łazienek jako dawnego zwierzyńca, by przybliżyć uczestnikom florę i faunę – dawną i współczesną. W jego ramach zrealizowano ponad 200 wydarzeń, w tym spacery sensoryczne, warsztaty przyrodnicze, rękodzielnicze, artystyczne i wykłady. Projekt miał wymiar integracyjny – angażował osoby w kryzysie psychicznym, z niepełnosprawnościami oraz przedstawicieli różnych pokoleń. Przygotowano także broszury edukacyjne w kilku językach, w tym w wersji ETR (łatwej do czytania i rozumienia).

Nagroda Specjalna Muzeum Historii Polski – projekt „Młody Duch Tańca” Fundacji Duch Tańca Wiesława Dudka

Polsko-japoński projekt taneczny z udziałem młodzieży ze szkół baletowych, łączący edukację i wymianę kulturalną. W 2024 roku zaprezentowano spektakle „COPERNIC 550” oraz „Historia Dzieci Syberyjskich”, które poruszały temat emigracji i solidarności między Polską a Japonią.

Nagroda Jury – wystawa „Niech żyje król! Koronacje Sasów na Wawelu” na Zamku Królewskim na Wawelu

Wystawa ukazała bogaty ceremoniał koronacyjny Augusta II i Augusta III. Zwiedzający mogli zobaczyć m.in. insygnia królewskie, srebra z kolekcji Grünes Gewölbe oraz barokowe kostiumy i dekoracje. Ekspozycja wzbogacona została o elementy dostępności, takie jak łatwe do czytania teksty, audiodeskrypcje i tyflografiki.

„Wydarzenie Historyczne Roku”

Plebiscyt jest wspólnym świętem polskiej historii, które z roku na rok gromadzi coraz więcej uczestników i sympatyków. Od początku istnienia zgłosiło się do niego ponad 2 000 projektów, na które zagłosowało 50 tys. internautów.

Do konkursu zgłaszane są wydarzenia związane z szeroko rozumianą historią Polski: wystawy, portale internetowe, odkrycia archeologiczne, konferencje i sympozja, filmy, gry, książki, audiobooki, konkursy, innowacyjne przedsięwzięcia edukacyjne czy nowe placówki działające na rzecz historii i kultury.

Konkurs składa się z dwóch etapów. W I etapie osoby prywatne i instytucje mają prawo do zgłoszenia maksymalnie trzech wydarzeń (po jednym z każdej kategorii) za pomocą formularza internetowego. Następnie Jury, złożone z przedstawicieli organizatorów oraz ludzi nauki i kultury, wybiera po pięć projektów w każdej z trzech głównych kategorii „Wydarzenie”, „Wystawa” i „Edukacja”. Ostateczną decyzję, które projekty wygrywają, podejmują w II etapie konkursu internauci w drodze ogólnodostępnego głosowania.

W 2025 roku plebiscyt zorganizowało Muzeum Historii Polski we współpracy z portalem historia.org.pl oraz Narodowym Instytutem Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą „Polonika”. Patronat honorowy nad plebiscytem objęła Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Autorem statuetek jest Maciej Zychowicz, a plakat tegorocznej edycji zaprojektował Ryszard Kajzer (Zerkaj Studio).

» Dowiedz się więcej o plebiscycie „Wydarzenie Historyczne Roku”: https://whr.muzhp.pl/#home