Komenda Wojewódzka
Państwowej Straży Pożarnej
w Warszawie

Informacje dla sygnalisty

Zgłoszenia należy dokonać na formularzu „zgłoszenia zewnętrznego”

Dane kontaktowe umożliwiające dokonanie zgłoszenia zewnętrznego:

• Zgłoszenie zewnętrzne o naruszeniu prawa możesz przekazać pisemnie w postaci papierowej – w kopercie oznaczonej „Zgłoszenie zewnętrzne – nie otwierać”,
  na adres: Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Warszawie,
  ul. Domaniewska 40, 02-672 Warszawa.
• w formie elektronicznej, plik – formularz zgłoszenia zewnętrznego (załączony jako załącznik do e-maila) możesz wysłać na adres poczty elektronicznej: sygnalista@mazowsze.straz.pl

UWAGA ! Zgłoszenia zewnętrzne niezawierające imienia i nazwiska oraz adresu do kontaktu (zgłoszenia anonimowe) pozostawia się bez rozpoznania

Warunki objęcia sygnalisty ochroną

Kto to jest sygnalista?

Sygnalista – osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa w kontekście związanym z pracą. Ustawa o ochronie sygnalistów w art. 4 ust. 1 i 2 określa przykładowe kategorie zawodowe, których dotyczy kontekst związany z pracą. Należą do nich w szczególności:

• pracownik (były pracownik)
• osoba świadcząca pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej
• stażysta, wolontariusz, praktykant
• kandydat do pracy
• funkcjonariusz, żołnierz
• usługodawca

Co to jest naruszenie prawa?

Naruszenie prawa – działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem lub mające na celu obejście prawa.

Informacja o naruszeniu prawa

• uzasadnione podejrzenie naruszenia prawa 
• próba ukrycia naruszenia prawa 
• zaistniałe lub potencjalne naruszenie prawa
• naruszenie prawa, do którego doszło lub prawdopodobnie dojdzie 

Ustawa o ochronie sygnalistów w art. 3 ust. 1 zawiera zamknięty katalog obszarów, których może dotyczyć naruszenie prawa, należą do nich m.in.: korupcja, zamówienia publiczne, przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowanie terroryzmu, zdrowie publiczne, ochrona prywatności i danych osobowych, bezpieczeństwo sieci i systemów teleinformatycznych, interesy finansowe Skarbu Państwa RP, konstytucyjne wolności i prawa człowieka i obywatela.

Procedura zgłoszeń zewnętrznych, obejmuje zakres przedmiotowy i podmiotowy zgłoszeń zewnętrznych określony odpowiednio art. 3 ust. 1 i art. 4 ustawy o ochronie sygnalistów.

Wyłączenia 

Ustawa nie ma zastosowania do informacji objętych: 

• przepisami o ochronie informacji niejawnych oraz innych informacji, które nie podlegają ujawnieniu z mocy przepisów prawa powszechnie obowiązującego ze względów bezpieczeństwa publicznego
• tajemnicą zawodową zawodów medycznych oraz prawniczych
• tajemnicą narady sędziowskiej
• postępowaniem karnym – w zakresie tajemnicy postępowania przygotowawczego oraz tajemnicy rozprawy sądowej prowadzonej z wyłączeniem jawności

Kiedy sygnalista jest objęty ochroną?

Zgodnie z art. 6 ustawy z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów sygnalista podlega ochronie określonej w przepisach rozdziału 2 od chwili dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego, pod warunkiem że miał uzasadnione podstawy sądzić, że informacja będąca przedmiotem zgłoszenia lub ujawnienia publicznego jest prawdziwa w momencie dokonywania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego i że stanowi informację o naruszeniu prawa.    

Warunki ochrony sygnalisty

• naruszenie prawa w dziedzinach objętych ustawą
• dobra wiara
• kontekst związany z pracą
• tryb zgłoszenia zewnętrznego

Naruszenie prawa w dziedzinach objętych ustawą – to co może być przedmiotem zgłoszenia określa ustawa o ochronie sygnalistów w art. 3.

Dobra wiara – stanowi domniemanie, że osoba dokonująca zgłoszenia lub ujawnienia publicznego jest  przekonana o prawdziwości przekazywanych treści  w momencie dokonywania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego i że przekazane treści stanowią informację o naruszeniu prawa w chwili dokonywania zgłoszenia.

Kontekst związany z pracą – przeszłe, obecne lub przyszłe działania związane z wykonywaniem pracy na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego stanowiącego podstawę świadczenia pracy lub usług lub pełnienia funkcji w podmiocie prawnym lub na rzecz tego podmiotu, lub pełnienia służby w podmiocie prawnym, w ramach których uzyskano informację o naruszeniu prawa oraz istnieje możliwość doświadczenia działań odwetowych.

Tryb zgłoszenia zewnętrznego – zgłoszenie powinno nastąpić w trybie określonym w ustawie o ochronie sygnalistów.

Uwaga:  Należy mieć na uwadze, że w KW PSP w Warszawie będą rozpatrywane – po wstępnej weryfikacji zgłoszenia zewnętrznego – tylko te zgłoszenia, które są informacją o naruszeniu prawa i dotyczą spraw pozostających w zakresie właściwości MKW PSP.

Przed czym sygnalista jest chroniony?

Formy ochrony

Ochrona tożsamości – dane osobowe sygnalisty nie podlegają ujawnieniu nieupoważnionym osobom.

Działanie odwetowe – bezpośrednie lub pośrednie działanie lub zaniechanie w kontekście związanym z pracą, które jest spowodowane zgłoszeniem lub ujawnieniem publicznym i które narusza lub może naruszyć prawa sygnalisty lub wyrządza lub może wyrządzić nieuzasadnioną szkodę sygnaliście, w tym bezpodstawne inicjowanie postępowań przeciwko sygnaliście. Ustawa o ochronie sygnalistów w art. 12 wymienia przykładowe działania odwetowe, które nie mogą być podejmowane wobec sygnalisty i należą do nich między innymi: odmowa nawiązania stosunku pracy, wypowiedzenie lub rozwiązanie bez wypowiedzenia stosunku pracy, obniżenie wysokości wynagrodzenia, przeniesienie na niższe stanowisko pracy, mobbing, czy dyskryminacja.

Obowiązuje w tym zakresie odwrócony ciężar dowodu (to na pracodawcy spoczywa ciężar dowodu, że podjęte działanie, nie jest działaniem odwetowym).

Tryb postępowania mający zastosowanie w przypadku zgłoszenia zewnętrznego

Jak wygląda procedura postępowania ze zgłoszeniem?

Po przyjęciu zgłoszenia zewnętrznego dokonuje się wstępnej weryfikacji, polegającej na ustaleniu, czy zgłoszenie dotyczy informacji o naruszeniu prawa oraz na ustaleniu, czy zgłoszenie dotyczy naruszenia prawa dotyczącego spraw pozostających w zakresie właściwości Mazowieckiego Komendanta Wojewódzkiego PSP.

W przypadku gdy zgłoszenie zewnętrzne jest informacją o naruszeniu prawa i dotyczy spraw pozostających w zakresie właściwości Mazowieckiego Komendanta Wojewódzkiego PSP, zgłoszenie to podlega zarejestrowaniu i rozpatrzeniu.

W przypadku gdy zgłoszenie zewnętrzne jest informacją o naruszeniu prawa, która nie dotyczy spraw pozostających w zakresie właściwości Mazowieckiego Komendanta Wojewódzkiego PSP, zgłoszenie to przekazuje się nie później niż w terminie 14 dni od dnia dokonania zgłoszenia, do organu publicznego właściwego do podjęcia działań następczych, oraz informuje się o tym sygnalistę. W uzasadnionych przypadkach przekazanie zgłoszenia zewnętrznego następuje nie później niż w terminie 30 dni od dnia dokonania tego zgłoszenia.

Jeżeli zgłoszenie zewnętrzne nie jest informacją o naruszeniu prawa, informuje się o tym sygnalistę w terminie 7 dni od dnia dokonania zgłoszenia zewnętrznego podając ustalenia ze wstępnej weryfikacji.

Informację o przejęciu zgłoszenia zewnętrznego przekazuje się sygnaliście w terminie 7 dni od dnia otrzymania zgłoszenia zewnętrznego, chyba że sygnalista nie podał adresu do kontaktu, na który należy przekazać informacje.

W przypadku zgłoszenia zewnętrznego przyjętego do rozpatrzenia, podejmuje się działania następcze. W ramach działań następczych wszczyna się postępowanie wyjaśniające, którego celem jest ustalenie stanu faktycznego i ocena prawdziwości informacji zawartych w zgłoszeniu zewnętrznym. 

Postępowanie wyjaśniające prowadzone jest przez osoby upoważnione, z zachowaniem zasad bezstronności, należytej staranności i poufności tożsamości sygnalisty, osoby, której dotyczy zgłoszenie zewnętrzne oraz osoby trzeciej wskazanej w tym zgłoszeniu. 

W celu przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego osoby upoważnione mogą występować do sygnalisty o udzielenie wyjaśnień lub dodatkowych informacji; mogą również występować do komórek organizacyjnych KW PSP w Warszawie oraz jednostek organizacyjnych podległych i nadzorowanych przez MKW PSP celem uzyskania informacji lub zapoznania się z wszelkimi dokumentami niezbędnymi do wyjaśnienia sprawy i ochrony sygnalisty. 

Nie podejmuje się działań następczych w przypadku, gdy w zgłoszeniu zewnętrznym, dotyczącym sprawy będącej już przedmiotem wcześniejszego zgłoszenia zewnętrznego dokonanego przez tego samego sygnalistę lub innego sygnalistę, nie zawarto istotnych nowych informacji o naruszeniu prawa w porównaniu z wcześniejszym zgłoszeniem zewnętrznym. W takim przypadku informuje się sygnalistę o niepodjęciu działań następczych, podając uzasadnienie. Przekazanie informacji następuje w terminie 7 dni od dnia otrzymania zgłoszenia zewnętrznego, chyba że sygnalista nie podał adresu do kontaktu, na który należy przekazać informacje. W razie kolejnego zgłoszenia - pozostawia się je bez rozpoznania i nie informuje o tym sygnalisty.

Więcej informacji dotyczących trybu postępowania w KW PSP w Warszawie – mającego zastosowanie w przypadku zgłoszenia zewnętrznego – patrz Zarządzenie nr 48/2025 MKW PSP z dnia 3 listopada 2025 r. w sprawie wprowadzenia procedury przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych oraz podejmowania działań następczych w KW PSP w Warszawie.

Termin przekazania informacji zwrotnej oraz rodzaj i zawartość takiej informacji

Zgodnie z art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów w przypadku informacji zwrotnej – należy przez to rozumieć przekazaną sygnaliście informację na temat planowanych lub podjętych działań następczych i powodów takich działań.

Informację zwrotną  przekazuje się sygnaliście w terminie nieprzekraczającym 3 miesięcy od dnia przyjęcia zgłoszenia zewnętrznego a w uzasadnionych przypadkach w terminie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia przyjęcia zgłoszenia, po poinformowaniu o tym sygnalisty przed upływem terminu 3 miesięcy.

Zasady poufności mające zastosowanie do zgłoszeń zewnętrznych

Przy procedowaniu zgłoszeń zewnętrznych podejmowane są środki:
1)    uniemożliwiające uzyskanie dostępu do informacji objętej zgłoszeniem zewnętrznym nieupoważnionym osobom;
2)    zapewniające ochronę poufności tożsamości sygnalisty, osoby, której dotyczy zgłoszenie zewnętrzne oraz osoby trzeciej wskazanej w tym zgłoszeniu.

Ochrona poufności, obejmuje informacje, na podstawie których można bezpośrednio lub pośrednio zidentyfikować tożsamość takiej osoby.

Należy mieć na uwadze, że zadania dotyczące realizacji zadań w przedmiotowym zakresie realizowane są przez bardzo wąski krąg upoważnionych osób, zobowiązanych do zachowania tajemnicy informacji i danych osobowych, także po ustaniu stosunku pracy lub innego stosunku prawnego, w ramach którego wykonywali pracę w KW PSP w Warszawie.

Zasady przetwarzania danych osobowych

Po uzyskaniu zgłoszenia dane osobowe przetwarza się zgodnie z zasadami ochrony danych osobowych, o których mowa w art. 8 ustawy z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów (Dz. U. poz. 928), a także zasadach przetwarzania danych osobowych oraz informacji podawanych w przypadku zbierania danych od osoby, której dane dotyczą, uregulowanych odpowiednio w art. 5 i art. 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. Urz. UE L 119 z 04.05.2016, str. 1, z późn. zm.) (zwanego dalej w skrócie RODO). W szczególności zgodnie z zasadą zgodności z prawem, rzetelności i przejrzystości (art. 5 ust. 1 lit. a RODO) oraz zasady minimalizacji (art. 5 ust. 1 lit. c RODO), w zakresie niezbędnym do weryfikacji zgłoszenia i podjęcia ewentualnych działań następczych.

Środkami zapewniającymi poufność i ochronę danych osobowych są w szczególności środki organizacyjne i techniczne, o których mowa w art. 32 RODO, zapewniające ochronę danych sygnalisty, osoby, której dotyczy zgłoszenie, osoby trzeciej wskazanej w zgłoszeniu, w oparciu o zasady wynikające z Polityki Ochrony Danych Osobowych obowiązującej w KW PSP w Warszawie.

Dostęp do danych osobowych zawartych w zgłoszeniu, o ile zostaną ujawnione, następuje wyłącznie osobom pisemnie upoważnionym do przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych i podejmowania działań następczych. Osoby te zostały także zobowiązane do zachowania w tajemnicy informacji i danych osobowych uzyskanych w ramach powierzonych zadań związanych z obsługą zgłoszeń zewnętrznych, tj. przyjmowania, weryfikacji zgłoszeń, podejmowania działań następczych.

Dane osobowe sygnalisty są poufne 

Dane osobowe sygnalisty mogą być ujawnione wyłącznie podmiotom uprawnionym do ich przetwarzania na podstawie przepisów prawa.

Po upływie okresu przechowywania dane osobowe będą usuwane, a dokumenty związane ze zgłoszeniem – niszczone, z zastrzeżeniem określonym w art. 8 ust. 10 ustawy o ochronie sygnalistów.

Charakter działań następczych podejmowanych w związku ze zgłoszeniem zewnętrznym

Zgodnie z art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów działanie następcze – to działanie podjęte przez podmiot prawny lub organ publiczny w celu oceny prawdziwości informacji zawartych w zgłoszeniu oraz w celu przeciwdziałania naruszeniu prawa będącemu przedmiotem zgłoszenia, w szczególności przez postępowanie wyjaśniające, wszczęcie kontroli lub postępowania administracyjnego, wniesienie oskarżenia, działanie podjęte w celu odzyskania środków finansowych lub zamknięcie procedury realizowanej w ramach wewnętrznej procedury dokonywania zgłoszeń naruszeń prawa i podejmowania działań następczych lub procedury przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych i podejmowania działań następczych.

Sposób przeprowadzania działań następczych w KW PSP w Warszawie został określony w § 6 procedury pn. Podejmowanie działań następczych.

W przypadku zgłoszenia zewnętrznego przyjętego do rozpatrzenia, podejmuje się działania następcze.

W ramach działań następczych wszczyna się postępowanie wyjaśniające, którego celem jest ustalenie stanu faktycznego i ocena prawdziwości informacji zawartych w zgłoszeniu zewnętrznym.

Postępowanie wyjaśniające prowadzone jest z zachowaniem zasad bezstronności, należytej staranności i poufności tożsamości sygnalisty, osoby, której dotyczy zgłoszenie zewnętrzne oraz osoby trzeciej wskazanej w tym zgłoszeniu.

W celu przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego powołany zespół może:
1)    występować do sygnalisty o udzielenie wyjaśnień lub dodatkowych informacji;
2)    występować do komórek organizacyjnych KW PSP w Warszawie oraz jednostek organizacyjnych podległych i nadzorowanych przez MKW PSP celem uzyskania informacji lub zapoznania się z wszelkimi dokumentami niezbędnymi do wyjaśnienia sprawy i ochrony sygnalisty. W przypadku przekazywania informacji lub dokumentów pracownicy komórek organizacyjnych KW PSP w Warszawie oraz kierownicy jednostek organizacyjnych podległych i nadzorowanych przez MKW PSP obowiązani są do zachowania tajemnicy informacji i danych osobowych, także po ustaniu stosunku pracy lub innego stosunku prawnego, w ramach którego wykonywali pracę lub pełnili służbę;
3)    dokonywać innych czynności niezbędnych do wyjaśnienia sprawy.

Uwaga:   Nie podejmuje się działań następczych w przypadku, gdy w zgłoszeniu zewnętrznym, dotyczącym sprawy będącej już przedmiotem wcześniejszego zgłoszenia zewnętrznego dokonanego przez tego samego sygnalistę lub innego sygnalistę, nie zawarto istotnych nowych informacji o naruszeniu prawa w porównaniu z wcześniejszym zgłoszeniem zewnętrznym, o czym informuje się sygnalistę, w terminie 7 dni od dnia otrzymania zgłoszenia zewnętrznego, chyba że sygnalista nie podał adresu do kontaktu, na który należy przekazać informacje. W przypadku kolejnego zgłoszenia zewnętrznego, zgłoszenie to pozostawia się bez rozpoznania i nie informuje o tym sygnalisty.

Postępowanie wyjaśniające każdorazowo kończy się sporządzeniem przez zespół sprawozdania.

W przypadku gdy zgłoszenie zewnętrzne dokonane przez sygnalistę w wyniku prowadzonego postępowania wyjaśniającego zostało potwierdzone, sprawozdanie zawiera w szczególności:
1)    informację dotyczącą naruszenia prawa;
2)    opis dokonanych ustaleń w zakresie stanu faktycznego i prawnego;
3)    wskazanie osób odpowiedzialnych na naruszenie prawa;
4)    rekomendacje działań naprawczych.

MKW PSP, po zapoznaniu się ze sprawozdaniem, może zarekomendować wszczęcie kontroli, złożenie zawiadomienia o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa lub złożenie zawiadomienia do Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych.

Uwaga:  W przypadku gdy w wyniku prowadzonego postępowania wyjaśniającego ustalono, że nie doszło do naruszenia prawa, zgłoszenie zewnętrzne jest w oczywisty sposób niewiarygodne lub niemożliwe jest uzyskanie informacji niezbędnych do wyjaśnienia sprawy, sprawozdanie z postępowania wyjaśniającego zawiera opis dokonanych ustaleń wraz z wnioskiem o zakończenie postępowania.

Uwaga:  Zespół przekazuje sygnaliście informację zwrotną w terminie nieprzekraczającym 3 miesięcy od dnia przyjęcia zgłoszenia zewnętrznego a w uzasadnionych przypadkach w terminie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia przyjęcia zgłoszenia, po poinformowaniu o tym sygnalisty przed upływem terminu 3 miesięcy. Informacja zwrotna zawiera w szczególności informacje o planowanych lub podjętych działaniach następczych i powodach takich działań, stwierdzeniu bądź braku stwierdzenia naruszeń prawa i ewentualnych środkach, które zostały lub zostaną zastosowane w reakcji na stwierdzone naruszenia prawa.

Środki ochrony prawnej i procedury służące ochronie przed działaniami odwetowymi oraz dostępności poufnej porady dla osób rozważających dokonanie zgłoszenia zewnętrznego

Zgodnie z art. 11 ustawy o ochronie sygnalistów: Wobec sygnalisty nie mogą być podejmowane działania odwetowe ani próby lub groźby zastosowania takich działań.

Zgodnie z art. 12. ust. 1 ustawy o ochronie sygnalistów jeżeli praca była, jest lub ma być świadczona na podstawie stosunku pracy, wobec sygnalisty nie mogą być podejmowane działania odwetowe, polegające w szczególności na:
1)     odmowie nawiązania stosunku pracy;
2)     wypowiedzeniu lub rozwiązaniu bez wypowiedzenia stosunku pracy;
3)     niezawarciu umowy o pracę na czas określony lub umowy o pracę na czas nieokreślony po rozwiązaniu umowy o pracę na okres próbny, niezawarciu kolejnej umowy o pracę na czas określony lub niezawarciu umowy o pracę na czas nieokreślony po rozwiązaniu umowy o pracę na czas określony – w przypadku gdy sygnalista miał uzasadnione oczekiwanie, że zostanie z nim zawarta taka umowa;
4)     obniżeniu wysokości wynagrodzenia za pracę;
5)     wstrzymaniu awansu albo pominięciu przy awansowaniu;
6)     pominięciu przy przyznawaniu innych niż wynagrodzenie świadczeń związanych z pracą lub obniżeniu wysokości tych świadczeń;
7)     przeniesieniu na niższe stanowisko pracy;
8)     zawieszeniu w wykonywaniu obowiązków pracowniczych lub służbowych;
9)     przekazaniu innemu pracownikowi dotychczasowych obowiązków sygnalisty;
10)     niekorzystnej zmianie miejsca wykonywania pracy lub rozkładu czasu pracy;
11)     negatywnej ocenie wyników pracy lub negatywnej opinii o pracy;
12)     nałożeniu lub zastosowaniu środka dyscyplinarnego, w tym kary finansowej, lub środka o podobnym charakterze;
13)     przymusie, zastraszaniu lub wykluczeniu;
14)     mobbingu;
15)     dyskryminacji;
16)     niekorzystnym lub niesprawiedliwym traktowaniu;
17)     wstrzymaniu udziału lub pominięciu przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe;
18)     nieuzasadnionym skierowaniu na badania lekarskie, w tym badania psychiatryczne, chyba że przepisy odrębne przewidują możliwość skierowania pracownika na takie badania;
19)     działaniu zmierzającym do utrudnienia znalezienia w przyszłości pracy w danym sektorze lub w danej branży na podstawie nieformalnego lub formalnego porozumienia sektorowego lub branżowego;
20)     spowodowaniu straty finansowej, w tym gospodarczej, lub utraty dochodu;
21)     wyrządzeniu innej szkody niematerialnej, w tym naruszeniu dóbr osobistych, w szczególności dobrego imienia sygnalisty.

Za działania odwetowe z powodu dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego uważa się także próbę lub groźbę zastosowania środka określonego w art. 12 ust. 2 ustawy o ochronie sygnalistów.

Uwaga:  To na pracodawcy spoczywa ciężar dowodu, że podjęte działanie, o którym mowa w art. 12 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie sygnalistów, nie jest działaniem odwetowym.

Należy mieć na uwadze, że jeżeli praca lub usługi były, są lub mają być świadczone na podstawie innego niż stosunek pracy stosunku prawnego stanowiącego podstawę świadczenia pracy lub usług lub pełnienia funkcji, lub pełnienia służby, przepis art. 12 ustawy o ochronie sygnalistów stosuje się odpowiednio, o ile charakter świadczonej pracy lub usług lub pełnionej funkcji, lub pełnionej służby nie wyklucza zastosowania wobec sygnalisty takiego działania.

Zgodnie z art. 13 ust. 2 ustawy o ochronie sygnalistów, jeżeli praca lub usługi były, są lub mają być świadczone na podstawie innego niż stosunek pracy stosunku prawnego stanowiącego podstawę świadczenia pracy lub usług lub pełnienia funkcji, lub pełnienia służby, dokonanie zgłoszenia lub ujawnienia publicznego nie może stanowić podstawy działań odwetowych ani próby lub groźby zastosowania działań odwetowych, obejmujących w szczególności:
1)     wypowiedzenie umowy, której stroną jest sygnalista, w szczególności dotyczącej sprzedaży lub dostawy towarów lub świadczenia usług, odstąpienie od takiej umowy lub rozwiązanie jej bez wypowiedzenia;
2)     nałożenie obowiązku lub odmowę przyznania, ograniczenie lub odebranie uprawnienia, w szczególności koncesji, zezwolenia lub ulgi.

Uwaga:  Sygnalista, wobec którego dopuszczono się działań odwetowych, ma prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszane do celów emerytalnych w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, lub prawo do zadośćuczynienia [patrz art. 14 ustawy o ochronie sygnalistów].

Informacja dla osób rozważających dokonanie zgłoszenia zewnętrznego

Uprzejmie informujemy, że osoby rozważające dokonanie zgłoszenia zewnętrznego mogą uzyskać porady (wsparcie) od Rzecznika Praw Obywatelskich w trybie art. 31 ust. 1 pkt 5 ustawy o ochronie sygnalistów.

Zgodnie z art. 31 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy Rzecznik Praw Obywatelskich udziela sygnalistom, osobom, o których mowa w art. 21 ustawy (tj. osobom pomagającym w dokonaniu zgłoszenia oraz osobom powiązanym z sygnalistą), oraz osobom, których dotyczy zgłoszenie zewnętrzne, porad w zakresie, o którym mowa w art. 31 ust. 1 pkt 4 ustawy.

Rzecznik Praw Obywatelskich zapewnia powszechny dostęp do informacji na temat praw i środków ochrony prawnej sygnalistów oraz osób, o których mowa w art. 21, przed działaniami odwetowymi oraz praw osób, których dotyczy zgłoszenie zewnętrzne, w szczególności przez zamieszczanie tych informacji na swojej stronie w Biuletynie Informacji Publicznej [patrz art. 31 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie sygnalistów].

Osoby rozważające dokonanie zgłoszenia zewnętrznego mogą również uzyskać wsparcie w trybie art. 41 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (Dz.U. z 2024 r. poz. 1534). Przepis ten stanowi bowiem, że nieodpłatna pomoc prawna i nieodpłatne poradnictwo obywatelskie przysługują osobie chcącej dokonać zgłoszenia naruszenia prawa w rozumieniu ustawy z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów.

Warunki, na jakich sygnalista jest chroniony przed ponoszeniem odpowiedzialności za naruszenie poufności

Zgodnie z art. 16 ustawy o ochronie sygnalistów:

• dokonanie zgłoszenia lub ujawnienia publicznego nie może stanowić podstawy odpowiedzialności, w tym odpowiedzialności dyscyplinarnej lub odpowiedzialności za szkodę z tytułu naruszenia praw innych osób lub obowiązków określonych w przepisach prawa, w szczególności w przedmiocie zniesławienia, naruszenia dóbr osobistych, praw autorskich, ochrony danych osobowych oraz obowiązku zachowania tajemnicy, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa, z uwzględnieniem art. 5¹, pod warunkiem że sygnalista miał uzasadnione podstawy sądzić, że zgłoszenie lub ujawnienie publiczne jest niezbędne do ujawnienia naruszenia prawa zgodnie z ustawą [patrz art. 16 ust. 1 ww. ustawy];
• w przypadku wszczęcia postępowania prawnego dotyczącego odpowiedzialności, o której mowa w ust. 1, sygnalista może wystąpić o umorzenie takiego postępowania [patrz art. 16 ust. 2 ww. ustawy];
• uzyskanie informacji będących przedmiotem zgłoszenia lub ujawnienia publicznego lub dostęp do takich informacji nie mogą stanowić podstawy odpowiedzialności, pod warunkiem że takie uzyskanie lub taki dostęp nie stanowią czynu zabronionego [patrz art. 16 ust. 3 ww. ustawy].

¹ Art. 5. 1. Ustawy nie stosuje się do informacji objętych:
1)     przepisami o ochronie informacji niejawnych oraz innych informacji, które nie podlegają ujawnieniu z mocy przepisów prawa powszechnie obowiązującego ze względów bezpieczeństwa publicznego;
2)     tajemnicą zawodową zawodów medycznych oraz prawniczych;
3)     tajemnicą narady sędziowskiej;
4)     postępowaniem karnym – w zakresie tajemnicy postępowania przygotowawczego oraz tajemnicy rozprawy sądowej prowadzonej z wyłączeniem jawności.

Art. 5. 2. Ustawy nie stosuje się do naruszeń prawa w zakresie zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa w rozumieniu art. 7 pkt 36 ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1605 i 1720), do których nie stosuje się tej ustawy, umów offsetowych zawieranych na podstawie ustawy z dnia 26 czerwca 2014 r. o niektórych umowach zawieranych w związku z realizacją zamówień o podstawowym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa (Dz. U. z 2022 r. poz. 1218) oraz innych środków podejmowanych w celu ochrony podstawowych lub istotnych interesów bezpieczeństwa państwa na podstawie art. 346 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Art. 5. 3. Przepisów rozdziału 5 nie stosuje się do naruszeń prawa bezpośrednio związanych z realizacją przez służby specjalne, o których mowa w art. 11 ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz. U. z 2024 r. poz. 812), ustawowych zadań mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa narodowego.

Art. 5. 4. Organem publicznym właściwym do przyjęcia zgłoszenia zewnętrznego dotyczącego naruszenia prawa przez służby specjalne, o których mowa w art. 11 ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, oraz realizacji zadań, o których mowa w rozdziale 4, jest Prezes Rady Ministrów albo Minister – Koordynator Służb Specjalnych, w przypadku jego powołania.

Dane kontaktowe do Rzecznika Praw Obywatelskich

Organem właściwym do przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych jest również Rzecznik Praw Obywatelskich.

Kontakt do Rzecznika Praw Obywatelskich:

Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich
al. Solidarności 77
00-090 Warszawa

informacyjna linia obywatelska - tel.: 800 676 676
tel. centrali: (22) 55 17 700
fax: (22) 827 64 53

biurorzecznika@brpo.gov.pl
e-PUAP (Elektroniczna Skrzynka Podawcza): /RPO/SkrytkaESP

Przydatne linki:
Rzecznik Praw Obywatelskich: https://bip.brpo.gov.pl/pl