Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Rykach

Profilaktyka wertykalna - zapobieganie przeniesienia zakażenia HIV z zakażonej matki na dziecko w czasie ciąży, porodu i podczas karmienia piersią, dając zakażonej HIV kobiecie szansę na urodzenie zdrowego dziecka. Ryzyko przeniesienia wirusa z matki na dziecko jest największe wtedy, gdy kobieta nie jest świadoma swojego zakażenia. Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników test w kierunku HIV powinien być wykonany u kobiety ciężarnej dwukrotnie – w pierwszym i trzecim trymestrze. Dwukrotnie przeprowadzona diagnostyka w ciąży jest bardzo ważna. W czasie wykonywania pierwszego testu kobieta może być np. w tzw. okienku serologicznym, lub też do zakażenia może dojść w późniejszym okresie ciąży. W praktyce testy wykonywane są w Polsce tylko u około 30% kobiet ciężarnych.

Badanie w kierunku HIV znajduje się w koszyku świadczeń lekarza prowadzącego ciążę w ramach opieki zdrowotnej nad ciężarną, finansowanej z Narodowego Funduszu Zdrowia. Wykrycie HIV i włączenie leczenia antyretrowirusowego (ARV) u matki sprawia, że ryzyko zakażenia dziecka jest praktycznie eliminowane. Jednak, jeśli kobieta nie wie o swoim zakażeniu, ryzyko przeniesienia HIV na dziecko wzrasta nawet powyżej 30%. W naszym kraju rocznie odbywa się około 70–100 porodów u kobiet z

PEP - profilaktyka po narażeniu na zakażenie HIV (gwałt, przypadkowe zakłucie igłą niewiadomego pochodzenia, kontakt z krwią osoby zakażonej) poprzez podanie leków antyretrowirusowych (ARV) w celu minimalizowania ryzyka zakażenia HIV. Pacjent powinien natychmiast zgłosić się do szpitala zakaźnego, prowadzącego terapię antyretrowirusową. Im szybciej zostaną podane leki antyretrowirusowe (najlepiej w ciągu 2–3 godzin po zdarzeniu), tym większa szansa na uniknięcie zakażenia. Według najnowszego stanu wiedzy profilaktyka jest najbardziej skuteczna, jeśli zostanie wdrożona do 48 godzin od zdarzenia. Lista szpitali wraz z całodobowymi telefonami znajduje się pod adresem https://aids.gov.pl/co_robic/687/. Za tę formę profilaktyki pacjenci nie ponoszą żadnych kosztów.

PrEP - profilaktyka przed narażeniem na zakażenie HIV, czyli stosowanie leków antyretrowirusowych (ARV) u osób niezakażonych w celu zmniejszenia ryzyka zakażenia HIV drogą kontaktów seksualnych. Leki ARV mogą być przyjmowane albo regularnie – w sposób ciągły, bądź doraźnie – tuż przed i po zachowaniu ryzykownym. Ta profilaktyka jest skuteczna w ok. 96% po warunkiem, że lek jest prawidłowo stosowany. PrEP nie chroni przed innymi zakażeniami przenoszonymi drogą płciową. Za taką formę profilaktyki pacjenci ponoszą 100% kosztów.• PrEP - profilaktyka przed narażeniem na zakażenie HIV, czyli stosowanie leków antyretrowirusowych (ARV) u osób niezakażonych w celu zmniejszenia ryzyka zakażenia HIV drogą kontaktów seksualnych. Leki ARV mogą być przyjmowane albo regularnie – w sposób ciągły, bądź doraźnie – tuż przed i po zachowaniu ryzykownym. Ta profilaktyka jest skuteczna w ok. 96% po warunkiem, że lek jest prawidłowo stosowany. PrEP nie chroni przed innymi zakażeniami przenoszonymi drogą płciową. Za taką formę profilaktyki pacjenci ponoszą 100% kosztów.

Leczenie antyretrowirusowe (ARV) - jest także profilaktyką nowych zakażeń HIV (treatment as prevention – TasP): ilość wirusa (wiremia) w organizmach osób żyjących z HIV, które przyjmują leki antyretrowirusowe zgodnie z zaleceniami lekarza obniża się do bardzo niskich wartości; niższych niż granica wykrywalności czułymi metodami diagnostycznymi. Dzięki temu praktycznie nie ma ryzyka przeniesienia zakażenia na niezakażonych HIV partnerów seksualnych przez osoby żyjące z HIV: U=U (ang. Undetectable=Untrasmittable, czyli Niewykrywalny = Nieprzekazywalny/Niezakażalny). Leczenie ARV powoduje zmniejszenie zapadalności i śmiertelności z powodu AIDS w populacji osób żyjących z HIV oraz zmniejszenie ich zakaźności dla populacji osób zdrowych, a tym samym ograniczenie transmisji wirusa w społeczeństwie. W naszym kraju leczenie ARV finansowane jest z budżetu państwa w ramach programu Polityki Zdrowotnej Ministra Zdrowia „Leczenie antyretrowirusowe osób żyjących z HIV w Polsce”. Leczeniem osób zakażonych HIV zajmują się lekarze specjaliści chorób zakaźnych w ośrodkach znajdujących się w dużych miastach w Polsce. Lista ośrodków zajmujących się terapią osób zakażonych HIV jest na stronie internetowej Krajowego Centrum ds. AIDS: https://aids.gov.pl/hiv_aids/821-2/