Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Białymstoku

Żywność prozdrowotna, zwana tez funkcjonalną, to żywność, która ze względu na swój skład lub sposób produkcji jest dedykowana do zaspokajania potrzeb żywieniowych szczególnych grup konsumentów.

Takimi szczególnymi odbiorcami są niemowlęta i małe dzieci, osoby stosujące diety niskokaloryczne w celu utraty wagi, ludzie o szczególnym zapotrzebowaniu żywieniowym wynikającym z ich stanu zdrowia oraz osoby nietolerujące glutenu.

Do 20 lipca 2016 roku do szczególnej kategorii środków spożywczych zaliczano również preparaty dla sportowców (takie jak odżywki czy koncentraty białkowe), żywność dla diabetyków oraz produkty bezglutenowe i niskosodowe. Do tej pory taka żywność była formalnie kwalifikowana jako „środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego” i takie też sformułowanie można spotkać na opakowaniach tych preparatów.

Obowiązujące od tego dnia rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 609/2013 z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie żywności przeznaczonej dla niemowląt i małych dzieci oraz żywności specjalnego przeznaczenia medycznego i środków spożywczych zastępujących całodzienną dietę, do kontroli masy ciała wyznacza nowy podział żywności funkcjonalnej. Od 2016 r. do tej kategorii zalicza się:

• preparaty do początkowego żywienia niemowląt i preparaty do dalszego żywienia niemowląt;
• produkty zbożowe przetworzone oraz żywność dla dzieci;
• żywność specjalnego przeznaczenia medycznego;
• środki spożywcze zastępujące całodzienną dietę, do kontroli masy ciała.

Żywność dedykowana sportowcom i diabetykom oraz produkty bezglutenowe i niskosodowe nie są już traktowane jako środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego.

Ta zmiana podejścia wymaga od przedsiębiorców zmiany m.in. oznakowania na opakowaniach, bowiem po 20 lipca 2016 r. na rynku nie powinny znajdować się już preparaty opatrzone sformułowaniem „środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego”. Wyjątkiem jest żywność specjalnego przeznaczenia wyprodukowana przed ww. datą – tę możemy spotkać na sklepowych i aptecznych półkach, aż do wyczerpania jej zapasów. Nowo wyprodukowane partie środków dla sportowców powinny być wprowadzane do obrotu jako suplementy diety lub żywność wzbogacana.

Rolą przywołanego powyżej rozporządzenia 609/2013 jest zapewnienie jeszcze lepszej ochrony wrażliwych grup konsumentów poprzez modyfikację przepisów prawnych dotyczących m.in. znakowania i promowania „specjalnych” produktów żywnościowych.

Rozporządzenie zwiększa ponadto przejrzystość prawa, ułatwiając przedsiębiorcom praktyczne stosowanie nowych przepisów, m.in. poprzez ustanowienie unijnego wykazu substancji, w tym minerałów i witamin, które mogą być dodawane do poszczególnych kategorii żywności funkcjonalnej.

Powyższy akt prawny uchyla również dotychczasowe przepisy dotyczące żywności dla osób nietolerujących glutenu. W ich miejsce obowiązuje rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 828/2014 z dnia 30 lipca 2014 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat nieobecności lub zmniejszonej zawartości glutenu w żywności.

Istotną zmianą jest fakt, że wprowadzanie do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej produktów bezglutenowych lub o zmniejszonej zawartości glutenu nie wymaga już powiadomienia Głównego Inspektora Sanitarnego.

Nowe regulacje wskazują również, w jaki sposób przedsiębiorca może poinformować konsumentów nietolerujących glutenu na temat różnic w żywności, która naturalnie nie zawiera glutenu oraz tej, która dla osiągnięcia tego efektu została przetworzona.