Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Rzeszowie

Ryzyko zawodowe - jest to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy (§ 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy – t.j. Dz.U. z 2003 r., Nr 169, poz. 1650 ze zm.).

Ryzyko zawodowe ma na celu dokonania oceny ryzyka związanego z wykonywaną pracą na wszystkich stanowiskach pracy w zakładzie pracy.

Ocena ryzyka zawodowego jest jednym z obowiązków pracodawcy. Jej głównym celem jest zapewnienie poprawy warunków pracy oraz ochrona życia i zdrowia pracowników. Od sposobu przeprowadzenia tej oceny zależy w dużej mierze skuteczność funkcjonującego w organizacji systemu zarządzania bhp. Zaleca się przeprowadzić ocenę ryzyka zawodowego okresowo i zawsze wówczas, gdy wykorzystywane do jego oceny informacje straciły swoja aktualność, a w szczególności: przy tworzeniu nowych stanowisk pracy, przy wprowadzaniu zmian na stanowiskach pracy (np. technologicznych lub organizacyjnych), po zmianie obowiązujących wymagań, odnoszących się do ocenianych stanowisk pracy, po wprowadzeniu zmian w stosowanych środkach ochronnych. Sposób przeprowadzenia i dokumentowania oceny ryzyka zawodowego zależy od wielkości organizacji i rodzaju zagrożeń. Proces przygotowania do oceny ryzyka zawodowego obejmować powinien: zapewnienie zasobów niezbędnych do przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego, wyznaczenie odpowiednich osób do przeprowadzenia oceny ryzyka, określenie potrzeb szkoleniowych i zapewnienie szkolenia osobom przeprowadzającym ocenę ryzyka zawodowego, określenie sposobu dokumentowania wyników oceny ryzyka zawodowego, określenie sposobu informowania pracowników o wynikach oceny ryzyka zawodowego. Należy wyznaczyć osoby odpowiedzialne za planowanie i koordynowanie działań związanych z oceną ryzyka zawodowego w organizacji. Ocena ryzyka zawodowego obejmuje wszystkie stanowiska pracy, zarówno stacjonarne, jak i niestacjonarne.

W celu usprawnienia procesu przebiegu oceny ryzyka i skrócenia czasu jej przeprowadzania dopuszcza się, jeżeli to możliwe, wyróżnienie grup stanowisk, na których wykonywane są w tych samych warunkach te same zadania i na których występują te same zagrożenia.

 

Podstawą do dokonania oceny ryzyka zawodowego są następujące akty prawne:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 2018 r., poz. 917 z późn. zm.) - art. 226;
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003, Nr 169, poz. 1650 ze zm.);
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2004 r., Nr 180 poz. 1860 ze zm.);
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. 2016 r., poz. 2067);
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych oraz innych pracach związanych z wysiłkiem fizycznym (Dz.U. z 2018 r., poz. 1139);
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. z 1998 r., Nr 148 poz. 973);
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią (Dz.U. z 2017, poz. 796);
• Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz.U. z 2016r., poz. 1488) a w szczególności:
  § 2 pracodawca jest obowiązany do ustalenia, czy w środowisku pracy występuje czynnik chemiczny stwarzający zagrożenie oraz do dokonania i udokumentowania oceny ryzyka zawodowego stwarzanego przez czynnik chemiczny.
  § 3 ust. 1 w ocenie ryzyka zawodowego pracodawca jest obowiązany uwzględnić:
  1. niebezpieczne właściwości czynnika chemicznego;
  2. otrzymane od dostawcy informacje dotyczące zagrożenia czynnikiem chemicznym oraz zaleceń jego bezpiecznego stosowania, w szczególności zawarte w karcie charakterystyki, o których mowa w odrębnych przepisach;
  3. rodzaj, poziom i czas trwania narażenia;
  4. wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń w środowisku pracy, jeżeli zostały ustalone;
  5. wartości dopuszczalnych stężeń w materiale biologicznym, jeżeli zostały ustalone;
  6. efekty działań zapobiegawczych;
  7. wyniki oceny stanu zdrowia pracowników, jeżeli została przeprowadzona;
  8. warunki pracy przy użytkowaniu czynników chemicznych, z uwzględnieniem ilości tych czynników.
  § 3 ust. 2 pracodawca jest obowiązany do uzyskania dodatkowej informacji od dostawcy czynnika chemicznego lub z innych dostępnych mu źródeł, jeżeli jest to niezbędne w celu dokonania oceny ryzyka zawodowego.
  § 3 ust. 3 w tych przypadkach, gdy występuje narażenie na kilka czynników chemicznych, należy ocenić ryzyko stwarzane przez wszystkie czynniki chemiczne łącznie.
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22.04.2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. z 2005 r., Nr 81 poz. 716 ze zm.) a w szczególności:
  § 5 ust. 1 i ust. 2 pracodawca dokonuje oceny ryzyka zawodowego, na jakie jest lub może być narażony pracownik, uwzględniając w szczególności:
  1. klasyfikację i wykaz szkodliwych czynników biologicznych;
  2. rodzaj, stopień oraz czas trwania narażenia na działanie szkodliwego czynnika biologicznego;
  3. informację na temat:
  a) potencjalnego działania alergizującego lub toksycznego szkodliwego czynnika biologicznego,
  b) choroby, która może wystąpić w następstwie wykonywanej pracy,
  c) stwierdzonej choroby, która ma bezpośredni związek z wykonywaną pracą;
  4. wskazówki organów właściwej inspekcji sanitarnej, Państwowej Inspekcji Pracy oraz jednostek służby medycyny pracy.
  § 5 ust 2 w zakładach opieki zdrowotnej i zakładach leczniczych dla zwierząt pracodawca uwzględnia ponadto:
  1. informację na temat potencjalnego występowania szkodliwego czynnika biologicznego u pacjenta lub zwierzęcia oraz w materiale i próbkach od nich pobranych;
  2. zagrożenie ze strony szkodliwego czynnika biologicznego, o którym wiadomo, że jest obecny lub którego obecność jest podejrzewana u pacjenta lub u zwierzęcia oraz w materiałach i próbkach od nich pobranych;
  3. ryzyko wynikające z rodzaju pracy.

 

Do obowiązków pracowników służby bhp należy m.in. udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, które wiąże się z wykonywaną pracą. Jedną z najczęściej wybieranych metod oceny ryzyka zawodowego jest Risk Score, czyli metoda wskaźnika ryzyka.