Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Rzeszowie

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. z 2011, nr 33, poz.166).

 

Obowiązki pracodawcy

---

Pracodawca jest zobowiązany:

• wykonać badania i pomiary czynnika szkodliwego dla zdrowia w środowisku pracy, nie później niż w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności,
• przechowywać wyniki badań i pomiarów  przez okres 3 lat, licząc od daty ich wykonania,
• informować pracowników narażonych na oddziaływanie czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy o aktualnych wynikach badań i pomiarów, udostępniać te wyniki oraz wyjaśniać ich znaczenie,
• prowadzić na bieżąco rejestr czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy,
• wpisywać na bieżąco wyniki badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia do karty badań i pomiarów,

 

Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy wykonują laboratoria akredytowane na podstawie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r o systemie oceny zgodności (Dz.U. z 2019 r., poz. 155).

W przypadku braku laboratorium akredytowanego  badania lub pomiary określonego czynnika mogą wykonać:

1. laboratoria szkół wyższych, instytutów naukowych Polskiej Akademii Nauk lub instytutów badawczych, które prowadzą badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy i mają wdrożony system zapewnienia jakości,
2. laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Wojskowej Inspekcji Sanitarnej i Państwowej Inspekcji Sanitarnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji - jeżeli mają wdrożony system zapewnienia jakości,
3. laboratoria prowadzone przez jednostki organizacyjne lub osoby fizyczne, które uzyskały certyfikat kompetencji w zakresie wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy na podstawie przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności, dysponujące aparaturą do badań i pomiarów tych czynników, która podlega udokumentowanemu nadzorowi metrologicznemu obejmującemu okresowe wzorcowania lub sprawdzania i konserwację.

 

Rodzaj czynnika	Częstotliwość badań i pomiarów środowiska pracy
Szkodliwy dla zdrowia czynnik chemiczny lub pył*	co najmniej raz na dwa lata	jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie czynnika szkodliwego dla zdrowia powyżej 0,1 do 0,5 wartości NDS
	co najmniej raz w roku	jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie czynnika szkodliwego dla zdrowia powyżej 0,5 wartości NDS
	warunek odstąpienia od badań i pomiarów	jeżeli wyniki dwóch ostatnich badań i pomiarów  wykonanych w odstępie co najmniej dwóch lat nie przekroczyły 0,1 wartości NDS
Pył zawierający azbest	co najmniej raz na trzy miesiące	niezależnie od krotności wartości NDS
	co najmniej raz na sześć miesięcy	jeżeli wyniki dwóch ostatnich badań i pomiarów nie przekroczyły 0,5 wartości NDS
	warunek odstąpienia od badań i pomiarów	jeżeli wyniki dwóch ostatnich badań i pomiarów wykonanych w odstępie co najmniej sześciu miesięcy, nie przekroczyły 0,1 wartości NDS
Czynniki o działaniu rakotwórczym lub mutagennym	co najmniej raz na trzy miesiące	jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym powyżej 0,5 wartości NDS
	co najmniej raz na sześć miesięcy	jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym powyżej 0,1 do 0,5 wartości NDS
	warunek odstąpienia od badań i pomiarów	jeżeli wyniki dwóch ostatnich badań i pomiarów wykonanych w odstępie co najmniej sześciu miesięcy, nie przekroczyły 0,1 wartości NDS
Mikroklimat zimny lub gorący	raz na rok	niezależnie od krotności wartości NDN
	raz na dwa lata	jeżeli podczas dwóch ostatnich badań wartości wskaźników mikroklimatu nie przekraczały wartości dopuszczalnych dla 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy
Hałas, hałas ultradźwiękowy drgania mechaniczne działające na organizm człowieka przez kończyny górne lub drgania mechaniczne o ogólnym działaniu na organizm człowieka	co najmniej raz na dwa lata	jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono natężenie czynnika powyżej 0,2 do 0,5 wartości  NDN
	co najmniej raz na rok	jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono natężenie czynnika powyżej 0,5 wartości NDN
	warunek odstąpienia od badań i pomiarów	jeżeli  podczas dwóch ostatnich badań i pomiarów wykonanych w odstępie dwóch lat, natężenie czynnika nie przekraczało 0,2 wartości NDN

*z wyjątkiem czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym
NDS – najwyższe dopuszczalne stężenie
NDN – najwyższe dopuszczalne natężenie

---

W przypadku szkodliwego czynnika chemicznego dla którego ustalona wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia pułapowego (NDSP) pracodawca jest zobowiązany wykonywać we własnym zakresie pomiary ciągłe stężenia tego czynnika za pomocą urządzeń lub z uwzględnieniem procedur spełniających wymagania określone w Polskiej Normie.

Wykaz NDS i NDN czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy zawarty jest w załącznikach  Rozporządzenia  Ministra Zdrowia i polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. z 2018 r., poz. 1286).

Najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) - wartość średnia ważona stężenia, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.

Najwyższe dopuszczalne natężenie (NDN) - najwyższe dopuszczalne natężenie fizycznego czynnika szkodliwego dla zdrowia ustalone jako poziomy ekspozycji odpowiednio do właściwości poszczególnych czynników, których oddziaływanie na pracownika w okresie jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.

Najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh) - wartość średnia stężenia, które nie powinno spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli występuje w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina.

Najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe (NDSP) - wartość stężenia, która ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może być w środowisku pracy przekroczona w żadnym momencie.

 

Narażenie łączne

---

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. (Dz.U. z 2016, poz. 1488), w przypadkach występowania narażenia na kilka czynników chemicznych, należy ocenić ryzyko stwarzane przez wszystkie czynniki chemiczne łącznie.

Jeżeli pracownicy narażeni są w ciągu tej samej zmiany roboczej kolejno lub jednocześnie na kilka substancji o podobnym charakterze działania toksycznego, współczynnik łącznego narażenia, obliczony jako suma ilorazów stężeń poszczególnych substancji i odpowiadających im wartości NDS nie powinien przekraczać jedności.