Główny Inspektorat
Sanitarny

Po zakażeniu krętki szybko przedostają się do naczyń chłonnych/krwionośnych i rozprzestrzeniają się po całym organizmie człowieka. Rozmnażają się przez podział poprzeczny. Duże ilości krętków znajdują się zazwyczaj w wydzielinie ze zmian chorobowych.
Największa zakaźność występuje w I i II okresie kiły wczesnej.

Czynnik chorobotwórczy: bakteria dwoinka rzeżączki

U mężczyzn rozwija się na błonie śluzowej cewki moczowej. U kobiet rozwija się na błonie śluzowej cewki moczowej i szyjki macicy. Poza organizmem szybko ginie. Jest bardzo wrażliwa na wysokie temperatury oraz środki odkażające.

RZEŻĄCZKA u kobiet
Okres wylęgania: najczęściej 7-14 dni

Objawy choroby:

•    obrzęk, zaczerwienienie ujścia cewki moczowej, 
•    pieczenie przy oddawaniu moczu,
•    wyciek wydzieliny śluzowo-ropnej z dróg rodnych,
•    zapalenie otrzewnej miednicy mniejszej.
•    zapalenie jajowodów,
•    zapalenie jajników,
•    bezpłodność.

RZEŻĄCZKA u mężczyzn
Okres wylęgania: najczęściej 2-6 dni

Objawy choroby:

•   obrzęk, zaczerwienienie ujścia cewki moczowej, 
•    nasilone pieczenie w cewce moczowej, szczególnie przy oddawaniu moczu,
•    wyciek wydzieliny śluzowo-ropnej z cewki moczowej,
•    zapalenie najądrza/najądrzy, bezpłodność,
•    zapalenie gruczołu krokowego.

Rzeżączkowe zapalenie oczu u noworodków:
Do zakażenia, z matki na dziecko, dochodzi podczas porodu naturalnego.

Objawy choroby:

•   zapalenie spojówek, 
•    zapalenie rogówki,
•    zapalenie całego oka,
•    utrata wzroku.

Należy do najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową.
Czynnik chorobotwórczy: bakteria Chlamydia trachomatis, która wnika do błon śluzowych narządów moczowo-płciowych
Okres wylęgania choroby: 2-4(8) tygodni
Przebycie chlamydiozy nie pozostawia odporności, nie chroni przed ponownym zakażeniem.

Objawy choroby u kobiet:

•    pobolewania w podbrzuszu, 
•    upławy śluzowe/śluzowo-ropne,
•    pieczenie w czasie oddawania moczu, 
•    przedłużenie miesiączki,
•    plamienia/krwawienia między miesiączkami,
•    zapalenie/niedrożność jajowodów, niepłodność.

Objawy choroby u mężczyzn:

• wyciek wydzieliny śluzowo-ropnej/śluzowej/ropnej z cewki moczowej,
• świąd/zaczerwienienie zewnętrznego ujścia cewki moczowej,
• pieczenie i ból w czasie oddawania moczu,
• zapalenie najądrza lub najądrzy.

Ziarnica weneryczna pachwin (LGV) jest chorobą wywołaną przez Chlamydia trachomatis typy L1, L2 i L3. W przypadku kontaktów analnych owrzodzenie może powstać w okolicy odbytu wywołując bolesne parcia na stolec z wyciekiem śluzu i roby, a u chorych uprawiających seks oralny w obrębie jamy ustnej lub gardła powodując bolesne zapalenie.

CHLAMYDIOZA – ciąża, poród
Zakażenie kobiety ciężarnej chlamydiami może być przyczyną poronienia.

U dziecka zakażonego przez matkę w czasie porodu może rozwinąć się: 

•    zapalenie spojówek (zwykle 5-14 dni po porodzie)
•    zapalenie gałek ocznych,
•    zapalenie płuc (zwykle między 4. a 11. tygodniem życia).
   

Wywoływane są przez grzyby drożdżopodobne, głównie z gatunku Candida albicans.

Objawy choroby u kobiet:

• podrażnienie błony śluzowej sromu i pochwy,
• świąd, pieczenie w okolicy płciowej,
• obrzęk, zaczerwienienie sromu, 
• upławy wodniste lub połączone z białą, gęstą wydzieliną,
• ból, pieczenie przy oddawaniu moczu.

Objawy choroby u mężczyzn:

• uczucie pieczenia, swędzenia, podrażnienie okolicy główki penisa, 
• gęsta, biała wydzielina o nieprzyjemnym zapachu zbierająca się pod napletkiem, 
• trudność z odprowadzeniem napletka,
• połyskujące rany i pęcherze w okolicy penisa,
• popękana skóra napletka,
• ból podczas oddawania moczu, 
• trudności z oddawaniem moczu.
   

Czynnik chorobotwórczy: pierwotniak rzęsistek pochwowy

Porusza się za pomocą wici. Rozmnaża się przez podział podłużny. Pasożytuje w układzie moczowo-płciowym człowieka.
Okres wylęgania: kilka dni-4 tygodnie

Objawy choroby u kobiet:

•   zapalenie sromu i pochwy o różnym nasileniu, czasami także kanału szyjki macicy
•   zaczerwienienie błony śluzowej,
•   pieniste upławy o przykrym zapachu,
•   towarzyszące upławom: świąd, pieczenie, ból,
•   zapalenie pęcherza moczowego.

Objawy choroby u mężczyzn:

•   zapalenie cewki moczowej - łagodne lub ostre z obfitym wyciekiem,
•   zapalenie żołędzi i worka napletkowego,
•   zapalenie gruczołu krokowego.

Czynnik chorobotwórczy: pierwotniak Giardia intestinalis
Okres wylęgania choroby: kilka – kilkanaście dni
Pierwotniaki żyją: 

• w jelicie cienkim - głównie w dwunastnicy,
• w drogach żółciowych,
• w pęcherzyku żółciowym,
• przewodach wyprowadzających trzustki. 

Do ścian narządów przyczepiają się za pomocą krążków czepnych.
Rozmnażają się przez podział podłużny. Do zarażenia człowieka dochodzi w wyniku połknięcia cyst Giardia.

Objawy choroby:

•     postać początkowa: nudności, wymioty, biegunka;
•     postać przewlekła:
  - naprzemienne biegunki i zaparcia, nudności,
  - brak łaknienia, zgaga, bóle w nadbrzuszu,
  - bóle głowy, stany podgorączkowe, szybkie męczenie,
  - zmiany alergiczne na skórze,
  - zaburzenia wchłaniania tłuszczów, węglowodanów i niektórych witamin.

Czynnik chorobotwórczy: owad wesz łonowa

owad bezskrzydły - NIE LATA
postać dorosła osiąga długość 1-2 mm, 
ma odnóża przystosowane do wspinania się po włosach - NIE SKACZE
żywi się krwią człowieka,
poza żywicielem przeżywa około1-2 doby,

Wesz łonowa żyje we włosach okolicy łonowej, w pachwinach, pod pachami, na klatce piersiowej, czasami także na brwiach i rzęsach. Samica składa zapłodnione jaja (gnidy) u nasady włosów. Z jaj rozwijają się odżywiające się krwią larwy, a z nich dorosłe wszy.

Objawy choroby:

• świąd w okolicy łonowej oraz innych możliwych lokalizacjach,
• czerwone grudki oraz niebieskie plamy w miejscach ukąszeń,
• widoczne na włosach gnidy, larwy, postacie dorosłe wszy.

Czynnik chorobotwórczy: pajęczak świerzbowiec
Żywi się zrogowaciałą warstwą naskórka i płynem tkankowym człowieka. Cykl rozwojowy świerzbowca trwa 14-17 dni. Zapłodniona samica drąży kanaliki w naskórku człowieka 
i tam składa 2-5 jaj na dobę. Po 3–4 dniach od złożenia z jaj wylęgają się larwy. Wychodzą z macierzystych kanalików i wnikają do torebek włosowych, gdzie przekształcają się w postaci dorosłe.
Okres wylęgania: 2-6 tygodni

Objawy choroby:

•     świąd skóry – najbardziej intensywny w nocy, gdy ciepło pobudza świerzbowce do aktywności,
•     zmiany skórne (pęcherze) w miejscach, gdzie zagnieździły się świerzbowce, 
•     pęcherzykowo-grudkowe wykwity skóry w miejscach nie zaatakowanych bezpośrednio przez świerzbowce,
•     wtórne zakażenia – związane z drapaniem skóry.

Czynnik chorobotwórczy: robak obły owsik ludzki
Dorosłe osobniki (3-12 mm) bytują w końcowym odcinku jelita cienkiego i w jelicie grubym. Samice wędrują w pobliże otworu odbytowego i w czasie odpoczynku lub snu człowieka składają jaja w fałdach odbytu. Pełzające samice oraz lepka ciecz przyklejająca jaja do błony śluzowej i skóry, wywołują dokuczliwe swędzenie. Po (4)6-8 godzinach od momentu złożenia (w temperaturze ok. 37°C i przy odpowiedniej wilgotności) jaja stają się inwazyjne - zdolne do zarażenia kolejnego żywiciela.

Objawy:

• zaburzenia ze strony układu pokarmowego: utrata apetytu, bóle brzucha, nudności, luźne stolce, stany zapalne błony śluzowej jelita,
• zaburzenia ze strony układu nerwowego: pobudliwość, rozdrażnienie, bezsenność, bóle głowy, ogólne poczucie zmęczenia, moczenie nocne, zgrzytanie zębami, 
• świąd okolicy odbytu, stany zapalne skóry (wtórne zakażenia bakteryjne) i mechaniczne uszkodzenia błony śluzowej odbytu spowodowane drapaniem,
• świąd oraz stany zapalne sromu i pochwy – jeżeli w tych miejscach zostały złożone jaja, 
• zapalenie dróg moczowych.

Czynnik chorobotwórczy: wirus opryszczki ludzkiej (Herpes Simpleks Virus: HSV-1, HSV-2/Human Herpes Virus: HHV-1, HHV-2)
Okres wylęgania: kilka dni-2 tygodnie

Rozwija się na:

• błonie śluzowej jamy ustnej i narządów płciowych, 
• skórze twarzy i okolicy narządów płciowych i odbytu.

Objawy choroby:

•     miejscowa przeczulica błon śluzowych/skóry, świąd,
•     kilkumilimetrowe pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym, następnie ropnym -po kilku dniach pokrywają się strupami, w pęcherzykach znajdują się duże ilości HSV,
•     mogą tworzyć się owrzodzenia i nadżerki,
•     powiększenie i bolesność okolicznych węzłów chłonnych.

Wirusy mogą przetrwać przez wiele lat – w fazie utajenia – w komórkach zwojów nerwów czuciowych i wywoływać zakażenia nawrotowe.

Bodźce wyzwalające nawroty np.:
    - przeziębienia, 
    - gorączka,
    - miesiączka,
    - stres, przemęczenie,
    - promieniowanie UV,
    - urazy, zabiegi chirurgiczne,
    - osłabienie układu odpornościowego.

Czynnik chorobotwórczy: wirus brodawczaka ludzkiego Human Papilloma Virus – HPV 
Zakażenie HPV należy do najczęstszych infekcji wirusowych przenoszonych drogą płciową.

Wyróżniono wiele typów HPV. Wywołują one:

•     brodawki na skórze,
•     kłykciny kończyste,
•     nowotwory, w tym rak szyjki macicy.

  HPV to nie tylko rak szyjki macicy. Wirus HPV może spowodować raka.

Do nowotworów i chorób HPV-zależnych zalicza się:

• rak szyjki macicy
• rak sromu
• rak odbytu
• rak pochwy
• rak prącia
• niektóre nowotwory głowy i szyi
• brodawki narządów płciowych
• nawracająca brodawczakowatość krtani.

Dlaczego warto się zaszczepić przeciwko HPV?

W Polsce każdego dnia:
6 Polek dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy
4 Polki umierają z powodu tej choroby
Wirus HPV jest odpowiedzialny za 90-99% przypadków raka szyjki macicy.

Mimo, że znacznie częściej z powodu wirusa HPV chorują kobiety, to mężczyźni są 3,5 razy częściej nosicielami wirusa HPV w jamie ustnej.
Ok. 70-80 % osób aktywnych seksualnie przed 50 rokiem życia przechodzi bezobjawowo zarażenie wirusem HPV. Oprócz zmian nowotworowych wirus HPV powoduje również kłykciny, czyli brodawki narządów płciowych.

Okres wylęgania: 1-6 miesięcy
W zależności od typu wirusa oraz lokalizacji zakażenia HPV mogą przebiegać 
pod postacią:

•     łagodnych zmian naskórka (brodawki, brodawczaki),
•     łagodnych zmian nabłonka wielowarstwowego błon śluzowych (brodawki i brodawczaki narządów płciowych, kłykciny kończyste),
•     przednowotworowych zmian narządów płciowych (szyjki macicy, sromu i pochwy) i okolic odbytu,
•     nowotworowych zmian szyjki macicy i odbytu.

Okres wylęgania choroby: 15-50 dni
Czynnik chorobotwórczy: HAV

•    znajduje się w kale osoby zakażonej,
•    szerzy się drogą oralno-fekalną.

Objawy choroby:

•    osłabienie, zmęczenie,
•    nudności, wymioty, bóle brzucha, luźne stolce,
•    jasne stolce, ciemny mocz,
•    powiększenie wątroby,
•    zażółcenie spojówek i skóry (żółtaczka).

Czynniki chorobotwórcze: HBV, HCV

•    znajdują się we krwi osób zakażonych,
•    szerzą się głównie drogą naruszenia ciągłości tkanek (skóry lub błony śluzowej).

Dawka zakażająca: 100 cząstek wirusa.

Okres wylęgania choroby:

•    wzw B - średnio 60-90 dni
•    wzw C – średnio 7-8 tygodni.

Dostępne są skuteczne szczepionki przeciwko WZW typu A (HAV) i WZW typu B (HBV) - warto się zaszczepić, ponieważ szczepienie zapewnia długotrwałą ochronę i skutecznie zapobiega zachorowaniu.
Na WZW typu C (HCV) nie ma szczepionki, dlatego szczególnie ważna jest profilaktyka i regularne badania.

Objawy choroby:

• osłabienie, przewlekłe zmęczenie,
• nadmierna senność, depresja,
• objawy grypopodobne: bóle mięśni/stawów, 
• stany podgorączkowe
• utrata apetytu,
• nudności/wymioty/wzdęcia,
• zmniejszenie masy ciała,
• powiększenie wątroby i śledziony,
• świąd skóry,
• ciemny mocz, jasny stolec,
• zażółcenie białkówek,
• zażółcenie skóry.

Następstwem przewlekłego zakażenia HCV może być:

• marskość wątroby (postępujące włóknienie miąższu niszczące strukturę narządu),
• niewydolność wątroby,
• pierwotny rak wątroby (wątrobowo-komórkowy).

Czynnik chorobotwórczy: MPXV
Okres wylęgania choroby: 6-21 dni

Objawy choroby:

•    gorączka, dreszcze,
•    bóle głowy, bóle mięśni,
•    osłabienie, złe samopoczucie;
•    powiększenie węzłów chłonnych (uogólnione lub miejscowe),
•    owrzodzenia na błonie śluzowej,
•    wysypka na skórze – kolejno w postaci: plamek, grudek, pęcherzyków, krostek, strupków.

Wysypka utrzymuje się przez około 2-4 tygodni. 
W większości przypadków obserwuje się łagodne lub umiarkowane nasilenie objawów.

HIV- ludzki wirus upośledzenia odporności zidentyfikowany w 1983 roku.
HIV to skrót od angielskiej nazwy wirusa nabytego niedoboru (upośledzenia) odporności (z ang. Human lmmunodeficiency Virus). 

HIV namnaża się i niszczy układ odpornościowy zakażonej osoby, który po pewnym czasie przestaje chronić organizm przed chorobami. Po zakażeniu HIV, organizm próbuje się bronić przez wytworzenie specjalnych białek nazywanych przeciwciała anty-HIV. 
Zakażenie HIV nie daje charakterystycznych objawów. Jeśli nie wykona się testu diagnostycznego, można nawet przez 10-12 lat nie wiedzieć o tym, że uległo się zakażeniu. 
Osoba, która nie wie, że żyje z HIV, może zachorować na AIDS. 
Już po 48 h od zakażenia osoba może zakażać innych.
U=U niewykrywalny = niezakażający 
[to oznacza, że osoba z niewykrywalnym mianem wirusa HIV w ramach leczenia ARV nie może przenieść wirusa (nie zaraża w kontaktach seksualnych)] 
Warto się testować!

Komórki wrażliwe na zakażenia HIV:

• Monocyty/makrofagi 
• Limfocyty CD4

HIV jest wrażliwy na czynniki fizykochemiczne:

• Wirus przestaje być aktywny biologicznie:
  - w temperaturze powyżej 56°C,
  - w temperaturze poniżej 0°C.

• Pod wpływem środków do dezynfekcji:
   - alkohol etylowy 70%, czas działania 1–4 min,
   - woda utleniona 6%, czas działania 3 min.

Poza organizmem człowieka wirus przestaje być aktywny w przeciągu kilku godzin.

AIDS zespół nabytego braku odporności
AIDS - to skrót od angielskiej nazwy zespołu nabytego niedoboru (upośledzenia) odporności (ang. Acquired immunodeficiency syndrome). 

AIDS to końcowy etap NIELECZONEGO zakażenia HIV. 
To zespół chorób występujących u osób zakażonych osoby zakażone HIV. 
Zaliczamy do niego różne stany chorobowe i typy nowotworów. AIDS występuje po wielu latach trwania nieleczonej infekcji HIV. 

TasP - testowanie i leczenie 
Osoby, które wiedzą o swoim zakażeniu, objęte są terapią antyretrowirusową, która zapobiega wystąpieniu AIDS. Osoba zakażona HIV nie będąca na leczeniu antyretrowirusowym - lub przystępniej nie leczone zakażenie HIV zawsze prowadzi do rozwoju AIDS i śmierci.
AIDS to poważny problem:
Każdy może się zakazić HIV. Często osoby żyjące z HIV to młodzi ludzie, którzy mieliby przed sobą wiele lat życia. Każda osoba w Polsce która obecnie dowiaduje się o swoim zakażeniu otrzymuje leki ARV, dzięki czemu nie dopuszcza się do rozwoju AIDS. Jest to choroba nieuleczalna.
ALE: Osoba, która jest świadoma swojego zakażenia, po podjęciu leczenia, może normalnie funkcjonować do późnej starości.