Politechnika Gdańska, Uniwersytet Gdański oraz Instytut Budownictwa Wodnego Polskiej Akademii Nauk zawarły porozumienie o współpracy na rzecz Programu Zagospodarowania Dolnej Wisły. Dokument podpisali rektorzy prof. Jacek Namieśnik i prof. Jerzy Gwizdała oraz prof. Waldemar Świdziński, dyrektor Instytutu Budownictwa Wodnego Polskiej Akademii Nauk. Sygnatariusze deklarują m.in. włączenie kadry naukowej do realizacji Programu.

W porozumieniu napisano, że „realizacja programu zabudowy dolnej Wisły kaskadą stopni wodnych umożliwi: włączenie Wisły w europejski system dróg wodnych E 40 i E 70, rozwój wielkogabarytowego i turystycznego transportu śródlądowego, wykorzystanie potencjału hydroenergetycznego, zwiększenie ochrony przeciwpowodziowej, zaopatrzenie w wodę regionów nadwiślańskich oraz rozwój gospodarczy Polski”.

Celem umowy jest podejmowanie wspólnych działań zmierzających do realizacji Programu Zagospodarowania dolnej Wisły. Środowisko naukowe będzie aktywnie wspierać wszelkie działania władz centralnych i regionalnych w tym zakresie. Rektorzy zadeklarowali także udostępnienie dotychczasowych badań, opracowań i analiz na ten temat oraz włączenie kadr naukowo-badawczych i projektowych wraz z zapleczem techniczno-organizacyjnym do realizacji zadań związanych z Programem Zagospodarowania Dolnej Wisły.

Każda uczelnia wyznaczyła pełnomocnika do współpracy w zakresie porozumienia. Z ramienia PG został nim prof. Romuald Szymkiewicz z Katedry Hydrotechniki WILiŚ. Koordynatorem prac podejmowanych w ramach porozumienia będzie przedstawiciel naszej uczelni. Porozumienie ma charakter otwarty i mogą do niego dołączyć też inne instytucje.

Posiedzenie Konwentu Politechniki Gdańskiej

Dokument został podpisany podczas posiedzenia Konwentu Politechniki Gdańskiej, w którym uczestniczyło wielu znamienitych gości, m.in.: Mariusz Gajda, podsekretarz w Ministerstwie Środowiska; Jerzy Materna, sekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej; Kazimierz Smoliński, sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury i Budownictwa; Grzegorz Mickiewicz, doradca sekretarza stanu w Ministerstwie Rozwoju oraz Maria Zalewska z Ministerstwa Rozwoju. W spotkaniu udział brali także: Mieczysław Struk, Marszałek Województwa Pomorskiego, wiceprezydent Gdańska Piotr Grzelak, prezydent Tczewa Mirosław Pobłocki oraz liczni samorządowcy, parlamentarzyści, posłowie oraz przedstawiciele biznesu i mediów. Łącznie 70 osób.

Całe obrady Konwentu PG poświęcone były Narodowemu Programowi Zagospodarowania Dolnej Wisły. Otwierając dyskusję dr Zbigniew Canowiecki, przewodniczący Konwentu przypomniał zmieniające się na przestrzeni lat plany zabudowy dolnej Wisły.

W 2016 r. rząd przyjął założenia do planów rozwoju śródlądowych dróg wodnych w Polsce do roku 2020 (z perspektywą do 2030). Zgodnie z tymi założeniami do 2030 r. Odra na całej swojej długości, a Wisła od Warszawy do Gdańska, mają stać się międzynarodowymi szlakami żeglugowymi.

Wystąpienia wprowadzające do dyskusji

Dyskusję poprzedziły dwa referaty. Pierwszy pt. „System hydrograficzny Gdańsk – dolna Wisła – Warszawa: drzemiący potencjał” wygłosił prof. Romuald Szymkiewicz z Wydziału Inżynierii Lądowej PG (współautorem był prof. Marek Szmytkiewicz z PAN). Następnie głos zabrała prof. Krystyna Wojewódzka-Król z Wydziału Ekonomicznego UG, która przybliżyła „Społeczno-ekonomiczne skutki zagospodarowania dolnej Wisły” (współautorem był prof. Ryszard Rolbiecki z UG).

Prof. Romuald Szymkiewicz szeroko omówił „potencjał” Wisły, jednej z największych europejskich rzek. Wspomniał, że obecnie dolna Wisła nie spełnia kryterium drogi międzynarodowej. Mówił także, że Polska wykorzystuje mniej niż. 15 proc. swojego potencjału hydroenergetycznego. Wspomniał też o istotnym dla kraju zagrożeniu powodziowym i konieczności zwiększenia retencji.

– Jeśli chcielibyśmy wykorzystać wszystkie atuty, które oferuje Wisła, trzeba by się zainteresować problemem kaskadyzacji. Kaskada mogłaby mieć dziesięć stopni o niskich progach i małym piętrzeniu. To nie będą takie stopnie jak stopień Włocławek. Zbiorniki generalnie znajdowałyby się w granicach istniejących wałów przeciwpowodziowych – powiedział prof. Szymkiewicz.

Prelegent mówił też o intensywnych przygotowaniach do budowy stopnia Siarzewo. Dodał, że zabudowa dolnej Wisły generuje problem między gospodarczym wykorzystaniem tego obszaru, a programem Natura 2000. Programem tym objęta jest cała dolina dolnej Wisły, za wyjątkiem stopnia Włocławek.

– Potencjał dolnej Wisły jest bardzo ważny, bo jest to połączenie portu w Gdańsku z centrum kraju. Co więcej jest to połączenie najkrótsze – krótsze niż autostrada. Jest to 50 proc. zasobów hydroenergetycznych Polski (…). Niestety obecnie ten potencjał jest niewykorzystany, dolna Wisła jest drogą fragmentarycznie zagospodarowaną i zaniedbaną – tymi słowy prof. Krystyna Wojewódzka-Król rozpoczęła swoje wystąpienie.

Zdaniem prof. Wojewódzkiej-Król kompleksowe zagospodarowanie dolnej Wisły i tym samym utworzenie nowoczesnej drogi wodnej, jest inwestycją opłacalną, ale też potrzebną ze względów społecznych, ekonomicznych i ekologicznych. Zabudowa pozwoli bowiem na: rozwój portów morskich, złagodzenie problemów transportowych w miastach, umożliwienie pracy lodołamaczom a tym samym zwiększenie ochrony przeciwpowodziowej, rozwój turystyki wodnej, pozyskanie energii odnawialnej oraz zaspokojenie potrzeb wodnych. „Analiza wykazała, że inwestycja jest szansą dla gospodarki”.

Dyskusja

Jako pierwszy głos w dyskusji zabrał Mariusz Gajda, podsekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska, który stwierdził, że Program Zagospodarowania Dolnej Wisły to wielkie i ambitne wyzwanie, a jednocześnie bardzo trudne do realizacji.

– Liczę na wnikliwą analizę wszelkiego rodzaju uwarunkowań, nie tylko ekonomicznych, ale też środowiskowych (…). Mam trochę inne zdanie co do liczby stopni i ich usytuowania. Być może, ze względów środowiskowych, warto rozważyć więcej mniejszych stopni. Z analiz przeprowadzanych kilka lat temu, w ramach grupy Energa wynika, że mniejsze stopnie można zbudować mniejszym kosztem i znacznie szybciej – powiedział wiceminister Gajda.

Sekretarz stanu Jerzy Materna powiedział, że nie bez znaczenia jest fakt powstania nowego ministerstwa – gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej. Wspomniał, że strategia rozwoju żeglugi śródlądowej została wpisana m.in. do tzw. planu Morawieckiego oraz planu Junckera. Poinformował też, że szacunkowy koszt kaskady Wisły na odcinku Warszawa-Gdańsk wynosi 31,5 mld zł!

Następnie krótką prezentację wygłosił Marcin Osowski, wiceprezes zarządu ds. infrastruktury Port Gdańsk powiedział: „Port Gdańsk będzie organizował w najbliższym czasie przetarg na studium wykonalności żeglowności i wykorzystania gospodarczego rzeki Wisły (…). Struktura tego postępowania przetargowego jest gotowa”. Dodał, że Port Gdańsk rozpoczął rewitalizację terenów w Nowym Porcie na funkcje portowe. Będą to wieloletnie inwestycje, które pochłoną nawet 500 mln zł.

Minister Kazimierz Smoliński zaznaczył, że „ jako ministerstwo transportu interesuje nas, by sieć transportu była w pełni kompatybilna. Oczekujemy na kompleksowe rozwiązania w tym zakresie”. Wszystkie trzy rodzaje transportu: kolejowy, lądowy i śródlądowy muszą funkcjonować.

Jerzy Lewicki, przedstawiciel PCC Intermodal mówił, że projekt rozbudowy dolnej Wisły jest częścią łańcucha transportowego. Każdy łańcuch składa się z infrastruktury liniowej i benzoowej. Wisła będzie naturalnym elementem infrastruktury liniowej, ale w trakcie realizacji projektu nie wolno zapomnieć także o tej drugiej części. Pan Lewicki mówił też o Tczewie jako „wrotach Pomorza” i dodał, iż „Tczew jawi się jako punkt naturalny w tym programie i niemalże gotowy|.

Następnie Grzegorz Mickiewicz z Ministerstwa Rozwoju podkreślił, że wśród kluczowych projektów dla gospodarki znalazły się również trzy projekty dotyczące m.in. planu rozwoju portów morskich, rozwoju sektora żeglugi śródlądowej oraz projekt dot. budowy drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską. Projekty te rozpoczną się w jeszcze w 2017 lub 2018 r. z perspektywą kilkuletnią. Będą realizowane w Ministerstwie Gospodarki Morskiej Żeglugi Śródlądowej.

– Mamy dostępne środki, m.in. na działania prorozwojowe w żegludze śródlądowej (…) te pieniądze są zabezpieczone i tych pieniędzy jest bardzo dużo – dodał Grzegorz Mickiewicz.

Niemal na zakończenie przewodniczący Kujawsko-Pomorskiej Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego Roman Rogalski zwrócił się do uczestników debaty, by szeroko informowali społeczeństwo o planowanych działaniach związanych z zagospodarowaniem Dolnej Wisły. Potrzebne będzie bowiem wsparcie społeczeństwa, które dzięki programowi może zyskać m.in. miejsca pracy.

Podsumowując spotkanie Zbigniew Canowiecki zaznaczył, że konieczne jest podjęcie systemowych i skoordynowanych działań zmierzających do realizacji Narodowego Programu Zagospodarowania Dolnej Wisły. Spotkanie, które odbyło się na PG było ich przykładem.