Archiwalna strona Ministerstwa Gospodarki Morskiej
i Żeglugi Śródlądowej

1. Stosowana terminologia

Czy stosowana w Programie azotanowym definicja nawozów naturalnych obejmuje również frakcję stałą gnojowicy po separacji?

Tak, definicja nawozów naturalnych stosowana w Programie azotanowym obejmuje również nawóz naturalny w formie przetworzonej. Frakcja stała gnojowicy może być składowana na płytach, natomiast frakcja płynna magazynowana jest w zbiornikach.

Czy obornik, gnojowica, poferment z biogazowni i inne nawozy organiczne można traktować jako nawozy wieloskładnikowe?

Nawozy wieloskładnikowe to nawozy zawierające co najmniej dwa składniki pokarmowe, tj. N, P, K, Ca, czy też Mg, tak więc termin „nawozy wieloskładnikowe” odnosi się również do nawozów naturalnych i organicznych.

 

2. Ograniczenie rolniczego wykorzystania nawozów

Czy węże wleczone można uznać za urządzenia aplikujące nawóz bezpośrednio do gleby, pozwalające na zmniejszenie odległości, w jakich nie stosuje się nawozów w pobliżu wód?

Tak, stosując węże wleczone można zmniejszyć odległości określone w tabeli 1 Programu azotanowego o połowę.

 

3. Okresy nawożenia

W jakich terminach można stosować nawozy organiczne takie jak poferment z biogazowni lub odpady poddawane obróbce w procesie odzysku R10?

Terminy stosowania nawozów zawarte w tabeli 2 Programu azotanowego dotyczą nawozów naturalnych (obornik, gnojówka, gnojowica, pomiot ptasi) oraz nawozów azotowych mineralnych. Terminów określonych w tabeli 2 nie stosuje się do innych nawozów niż wyżej wymienione np. nawozów organicznych lub odpadów poddawanych obróbce w procesie odzysku R10. Jednocześnie należy pamiętać, że w przypadku stosowania wszystkich substancji wpisujących się w definicję nawozu określoną w ustawie Prawo wodne (każda substancja zawierająca związek azotu lub związki azotu rolniczo wykorzystywana w celu zwiększenia wzrostu roślinności, a także odchody zwierzęce, pozostałości z gospodarstw rybackich oraz osady ściekowe) należy przestrzegać innych przepisów Programu azotanowego odnoszących się do nawozów, np. zakazu stosowania nawozów na glebach zamarzniętych, zalanych wodą, nasyconych wodą lub przykrytych śniegiem, wynikającego z art. 20 ust. 1 pkt 1 i ust. 3 ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu.

W jakich sytuacjach można wydłużyć termin stosowania nawozów do 30 listopada?

30 listopada to termin graniczny stosowania nawozów dla podmiotów, które nie mogły dokonać zbiorów lub nawożenia z uwagi na niekorzystne warunki pogodowe. Zapis ten odnosi się zarówno do zjawisk takich jak nadmierne uwilgotnienie gleb, jak również do występowania suszy rolniczej. Biorąc pod uwagę, że suszą rolniczą jest „okres, w którym wilgotność gleby jest niedostateczna do zaspokojenia potrzeb wodnych roślin i prowadzenia normalnej gospodarki w rolnictwie”, należy pamiętać, że wystąpienie tego zjawiska zależy nie tylko od lokalnych warunków klimatycznych (opady i temperatura), ale również od cech geomorfologicznych danej zlewni. Istotne znaczenie ma również rodzaj uprawy, ponieważ poszczególne gatunki roślin reagują różnie na konkretne warunki klimatyczno-glebowe.

Zatem niekorzystne warunki pogodowe odnoszą się również do występowania suszy rolniczej oraz innych zdarzeń pogodowych (np. deszcz nawalny), które najczęściej występują lokalnie. W tej sytuacji, producent rolny powinien samodzielnie ocenić, uwzględniając panujące warunki pogodowe, możliwość dokonania jesiennego zbioru i zastosowania nawożenia, jednak nie później niż do końca listopada. Natomiast podczas lat o zwyczajowo panujących warunkach pogodowych jesienią należy dotrzymać terminów określonych w programie azotanowym.

 

4. Warunki przechowywania nawozów naturalnych oraz postępowanie z odciekami

Czy dla masy pofermentacyjnej przeznaczonej do rolniczego wykorzystania do nawożenia gruntów jako nawóz organiczny (po uzyskaniu stosownych opinii, zgód wprowadzenia do obrotu), lub jako odpad (metodą R10, zgodnie z rozporządzeniem R10) lub jako produkt pofermentacyjny (zgodnie ze zmienianymi przepisami ustawy o nawozach i nawożeniu) należy stosować wymóg zapewniania pojemności magazynowej na okres 6 miesięcy?

Traktując produkt pofermentacyjny jako szczególną formę przetworzenia nawozów naturalnych należy przyjąć, że również poferment należy przechowywać w bezpieczny dla środowiska sposób, zapobiegający przedostawaniu się odcieków do wód i gruntu, zgodnie z zapisem rozdziału 1.4 ust. 1 Programu azotanowego, przy czym wymóg zapewnienia pojemności zbiorników na 6-cio miesięczne przechowywanie dotyczy wyłącznie nawozów naturalnych płynnych, a zatem wyłącznie gnojowicy i gnojówki.

Szczegółowe warunki techniczne, jakie muszą być spełnione przy realizacji inwestycji polegającej na budowie zbiorników na produkty pofermentacyjne w postaci płynnej zawarte są w par. 6 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 7 października 1997 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie (Dz. U. z 2014 r., poz. 81).

Należy również zwrócić uwagę, że biogazownie w których wytwarzany jest produkt pofermentacyjny muszą spełniać, tam gdzie to właściwe, inne wymagania określone m.in. w przepisach odpadowych, dokumentach takich jak pozwolenie budowlane, czy decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, które mogą zawierać również sposób przechowywania produktów pofermentacyjnych powstających w wyniku produkcji biogazu.

Jak należy obliczać wymaganą pojemności zbiorników lub powierzchni miejsc do przechowywania nawozów naturalnych? Rozbieżne są wyliczenia pojemności obiektów do przechowywania nawozów naturalnych zgodnie z współczynnikami zawartymi w tabeli 6 i 7 z załącznika nr 5 do Programu azotanowego z wyliczeniami produkcji tych nawozów zgodnie z tabelą 9 z załącznika nr 6. Wyliczone pojemności mogą nie gwarantować zabezpieczenia pojemności dla przechowywania produkowanych nawozów naturalnych przez wymagane Programem azotanowym okresy.

Zgodnie z rozdziałem 1.4. Programu azotanowego, pojemność zbiorników na nawozy naturalne płynne (gnojówka, gnojowica) powinna umożliwiać ich przechowanie przez okres 6 miesięcy, natomiast powierzchnia miejsc do przechowywania nawozów naturalnych stałych (obornik, pomiot ptasi) powinna umożliwiać ich przechowanie przez okres 5 miesięcy. Aby uniknąć różnorodnego podejścia do wyliczania ww. powierzchni/pojemności, Program azotanowy jednoznacznie wskazuje, że obliczenie wymaganej pojemności zbiorników lub powierzchni miejsc do przechowywania nawozów naturalnych poprzedza sporządzenie obrotu stada, obliczenie przelotowości zwierząt gospodarskich w grupie technologicznej, a następnie wyliczenie stanów średniorocznych, które przelicza się na DJP.

Wyliczanie DJP opiera się o współczynniki zamieszczone w załączniku nr 1 do Programu azotanowego. W załącznikach nr 4 i nr 5 do Programu azotanowego podano sposób sporządzania obrotu stada, obliczania sztuk przelotowych zwierząt gospodarskich i stanu średniorocznego tych zwierząt oraz sposób obliczania wymaganej pojemności zbiorników, jak również wymaganej powierzchni miejsc do przechowywania nawozów naturalnych.

Program azotanowy natomiast nie wskazuje, że sposób wyliczania wymaganej pojemności zbiorników, jak również wymaganej powierzchni miejsc do przechowywania nawozów naturalnych opiera się na załączniku nr 6 do Programu azotanowego.

Podmioty posiadające zwierzęta gospodarskie, dla potrzeb realizacji wymagań Programu azotanowego, wyliczają wymaganą pojemność zbiorników, jak również powierzchnię miejsc do przechowywania nawozów naturalnych w sposób określony w załączniku nr 5 do Programu azotanowego, uwzględniając również wymóg, aby po terminach wskazanych w przepisie ust. 11 rozdziału 1.4. Programu azotanowego, pojemność zbiorników na nawozy naturalne płynne umożliwiała ich przechowanie przez okres 6 miesięcy, natomiast powierzchnia miejsc do przechowywania nawozów naturalnych stałych umożliwiała przechowanie przez okres 5 miesięcy.

Jeżeli podmiot, z uwagi np. na stosowane systemy produkcji, przewiduje albo wie, że pojemność/powierzchnia miejsc do przechowywania nawozów naturalnych wyliczona w sposób określony w załączniku nr 5 do Programu azotanowego może/nie wystarczy na przechowywanie nawozów naturalnych lub zakłada wzrost produkcji zwierzęcej zawsze może zwiększyć powierzchnię/pojemność urządzeń do przechowywania nawozów, tak aby zapewnić odpowiednio 5-cio albo 6-cio miesięczne ich przechowywanie.

Z jakich dat należy brać stany początkowe i końcowe zwierząt do sporządzenia obrotu stada poprzedzającego obliczenie wymaganej pojemności zbiorników lub powierzchni miejsc do przechowywania nawozów naturalnych? Potrzebne byłoby określenie terminów, dla których należy ustalić stan początkowy i końcowy w przypadku przechowywania obornika na płycie obornikowej.

Zgodnie z Załącznikiem 4 programu azotanowego, wyliczanie stanu średniorocznego zwierząt gospodarskich celem obliczenia DJP dla potrzeb wyliczania niezbędnej pojemności lub powierzchni miejsc do przechowywania nawozów naturalnych, w tym przechowywania obornika na płycie obornikowej, należy dokonać na ostatni dzień roku – 31 grudnia (stan końcowy). W tym dniu obrót stada dotyczy całego roku, począwszy od dnia 1 stycznia (stan początkowy). Ewentualne przyjęcie innych terminów będzie powodować niezgodność i konsekwencje dla tych, którzy prowadzą rachunkowość rolniczą i księgowość w spółkach i przedsiębiorstwach rolniczych.

Jak należy interpretować zapis „ilość miesięcy przebywania w grupie technologicznej” znajdujący się we wzorze na obliczanie stanu średniorocznego (punkt 2 Załącznika 4 programu azotanowego)? Czy w ww. wzorze należy używać maksymalnej liczby miesięcy jaką zwierzę przebywało w danej grupie technologicznej?

We wzorze zamieszczonym w punkcie 2 Załącznika 4 programu azotanowego tj,

Zwierzęta gospodarskie przebywające w danej grupie technologicznej krócej niż rok:

stan  średnioroczny = (przelotowość x ilość miesięcy przebywania w grupie technologicznej)/12

właściwym jest zastosowanie faktycznej liczby miesięcy jaką zwierzę przebywało w danej grupie technologicznej.

Czy oprócz zbiornika na gnojówkę znajdującego się pod płytą obornikową, możemy zaliczyć do łącznej pojemności wszystkie urządzenia, mniejsze zbiorniki na gnojówkę znajdujące się w pomieszczeniach?

Tak.

Czy konieczne jest posiadanie płyty obornikowej w przypadku, gdy rolnik przechowuje obornik na pryzmach bezpośrednio na gruncie, spełniając warunek przechowywania ich nie dłużej niż przez okres 6 m-cy dla każdej z pryzm?

Możliwość czasowego przechowywania obornika bezpośrednio na gruncie została przewidziana dla usprawnienia pracy gospodarstwa przy nawożeniu, więc nie powinna być wykorzystywana w zwykłym trybie przechowywania tego nawozu.

Program azotanowy nie przewiduje odstępstw od obowiązku przygotowania miejsc do przechowywania nawozów naturalnych, wytwarzanych w gospodarstwie rolnym lub przyjętych od innego gospodarstwa rolnego, a zgodnie z ust. 6 rozdziału 1.4 Programu azotanowego wymagana pojemność zbiorników oraz powierzchnia miejsc do przechowywania nawozów naturalnych może ulec stosownemu zmniejszeniu wyłącznie w przypadku, gdy wytworzone w gospodarstwie rolnym nawozy naturalne podlegają procesom technologicznym przetwarzania lub przekazaniu. Powierzchnia pryzm nie może być w związku z tym doliczana do powierzchni płyty obornikowej jako stały element systemu przechowywania nawozów naturalnych w gospodarstwie.

Czy Program azotanowy określa terminy, w których możliwe jest tworzenie pryzm obornikowych bezpośrednio na gruncie?

Zapisy Programu azotanowego nie zawierają ograniczeń czasowych w zakresie terminów tworzenia pryzm, jednakże składowanie takie nie powinno trwać dłużej niż 6 miesięcy od dnia utworzenia każdej z pryzm.

Czy zapisy dotyczące możliwości czasowego przechowywania obornika bezpośrednio na gruntach rolnych (rozdz. 1.4 ust. 7 Programu) mogą być stosowane również do frakcji stałej gnojowicy (po separacji)?

Tak, przepisy rozdziału 1.4 ust. 7 Programu azotanowego mogą być stosowane także do frakcji stałej odseparowanej z gnojowicy, przy czym zawartości stałej frakcji w momencie złożenia na gruncie nie powinna być mniejsza niż 75%.

Czy przygotowując miejsce do przechowywania nawozów naturalnych stałych trzeba budować betonową płytę obornikową?

Definicja miejsc do przechowywania nawozów naturalnych wprowadzona w Programie azotanowym nie narzuca materiałów, jakie powinny zostać wykorzystane do przygotowania takich miejsc. Do ich przygotowania mogą być wykorzystane poza tradycyjnymi materiałami, jak na przykład beton, również inne materiały, np. odpowiednie tworzywa sztuczne lub wzmocniona folia. Muszą one jednak spełniać warunek szczelności i nieprzepuszczalności w celu zabezpieczenia przed przedostawaniem się odcieków do wód lub gruntu. Przykłady konstrukcji do przechowywania naturalnych nawozów stałych zostały opisane w Zbiorze zaleceń dobrej praktyki rolniczej przygotowanym przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Czy w przypadku utrzymywania zwierząt futerkowych w klatkach i bateriach klatek z ażurową podłogą zabezpieczenie gruntu znajdującego się pod klatkami można wykonać poprzez wyłożenie powierzchni pod klatkami przeznaczoną do tego celu certyfikowaną, szczelną, litą zagłębioną w ziemi folią zabezpieczoną przed uszkodzeniami mechanicznymi poprzez przysypanie odpowiednią warstwą piasku, która dodatkowo w połączeniu ze słomą stanowi warstwę chłonną i izolacyjną?

Tak, Program azotany nie narzuca materiałów, jakie powinny zostać wykorzystane do zabezpieczenia gruntu pod klatkami, w których utrzymywane są zwierzęta futerkowej. Takie zabezpieczenie może, ale nie musi być zapewnione poprzez wykonanie betonowej wylewki. Do zabezpieczenia gruntu mogą być wykorzystane również inne materiały, np. odpowiednie tworzywa sztuczne lub wzmocniona folia. Muszą one jednak spełniać warunek szczelności i nieprzepuszczalności w celu zabezpieczenia przed przedostawaniem się odcieków do wód lub gruntu.

Czy gospodarstwo rolne, w którym nie prowadzi się produkcji zwierzęcej, a obornik do nawożenia pól nabywa się na podstawie umowy nie wcześniej niż 6 miesięcy przed datą nawożenia, ma obowiązek budowy płyty obornikowej?

W sytuacji  przyjmowania nawozów od innych podmiotów przepisy Programu azotanowego (rozdział 1.4 ust. 12) wskazują na konieczność podjęcia działań lub zachowań związanych z przygotowaniem miejsca do przechowywania nawozów naturalnych w sposób zapobiegający przedostawaniu się odcieków do wód i gruntu. Należy jednocześnie podkreślić, że ww. przepisy nie określają szczegółowego postępowania oraz nie określają zakazów ani nakazów, które powodowałyby niewypełnienie albo wypełnienie tej normy. Przygotowane w tym celu miejsca do przechowywania nawozów nie muszą mieć konstrukcji betonowej, trwale związanej z gruntem, ale powinny spełniać warunek szczelności i nieprzepuszczalności w celu zabezpieczenia środowiska glebowego i wodnego przed odciekami.

 

5. Dawki i sposoby nawożenia azotem

Kto musi posiadać plan nawożenia azotem?

Zakres podmiotów zobowiązanych do posiadania planu nawożenia azotem określa rozdz. 1.5.2 Programu azotanowego. Są to podmioty:

- prowadzące chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior,

- posiadające gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 100 ha użytków rolnych,

- uprawiające uprawy intensywne, których lista została określona w załączniku nr 7 do Programu, na gruntach ornych na powierzchni powyżej 50 ha,

- utrzymujące obsadę większą niż 60 DJP według stanu średniorocznego,

- nabywające nawóz naturalny lub produkt pofermentacyjny do bezpośredniego rolniczego wykorzystania w celu nawożenia lub poprawy właściwości gleb od podmiotu importującego nawóz naturalny lub produkt pofermentacyjny,

- nabywające nawóz naturalny lub produkt pofermentacyjny do bezpośredniego rolniczego wykorzystania w celu nawożenia lub poprawy właściwości gleb od podmiotu który prowadzi chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior.

Czy ilość 40 000 stanowisk drobiu, 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior dotyczy ogólnej ilości zwierząt w gospodarstwie czy poszczególnych siedzib stad? Czy jeżeli podmiot prowadzi chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior, ale w różnych siedzibach to podlega pod obowiązki określone w Programie azotanowym dla tzw. „podmiotów wielkotowarowych”?

Podmioty wielkotowarowe (tj. z ponad 40 000 stanowisk dla drobiu; z ponad 2 000 stanowisk dla tuczników (powyżej 30 kg); lub z ponad 750 stanowiskami dla loch) zdefiniowane zostały i wynikają z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysłowych (zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola) wdrożonej do krajowego systemu prawnego poprzez przepisy środowiskowe wydawane przez Ministra Środowiska.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska oraz rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 sierpnia 2014 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości, instalacje do chowy lub hodowli drobiu lub świń o więcej niż 40 000 stanowisk dla drobiu, lub 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg, lub 750 stanowisk dla macior zostały zakwalifikowane do przedsięwzięć wymagających pozwolenia zintegrowanego. Mając na uwadze powyższe wyjaśnienia należy uznać, że obowiązki, o których mowa w rozdziale 1.5.2. ust. 1 i 6, a także w rozdziale 1.4. ust. 11 Programu azotanowego zależą od tego, czy dane gospodarstwo zostało zakwalifikowane jako mogące powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości przez organy właściwe do wydania pozwolenia zintegrowanego.

Czy wszystkie podmioty prowadzące produkcję rolną mają obowiązek opracowania planu nawożenia azotem na podstawie wykonanego badania gleb? Czy wszystkie podmioty prowadzące produkcję rolną mają obowiązek uzyskania pozytywnej opinii okręgowej stacji chemiczno-rolniczej oraz doręczenia wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) kopii planu z pozytywną opinią stacji chemiczno-rolniczej?

Nie, tylko podmioty tzw. wielkotowarowe, czyli prowadzące chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2 000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior, mają obowiązek opracowania planu na podstawie składu chemicznego nawozów oraz potrzeb pokarmowych roślin i zasobności gleb, uzyskują pozytywną opinię okręgowej stacji chemiczno-rolniczej, a następnie doręczają wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) kopię tego planu wraz z pozytywną opinią stacji chemiczno-rolniczej.

Podmioty nie kwalifikujące się do podmiotów wielkotowarowych, ale posiadający gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 100 ha użytków rolnych, lub uprawiający uprawy intensywne na gruntach ornych o powierzchni powyżej 50 ha lub utrzymujący obsadę większą niż 60 DJP wg stanu średniorocznego opracowują plan nawożenia azotem z uwzględnieniem sposobu obliczania dawki nawozów azotowych mineralnych – uproszczonego bilansu azotu, który został określony w załączniku nr 8 do Programu, albo przy zastosowaniu programu nawozowego obejmującego wymagania dla uproszczonego bilansu azotu określonego w załączniku nr 8 do Programu.

Podmioty, sporządzające plan nawożenia azotem wg uproszczonego bilansu zgodnie z podanym w Programie azotanowym wzorem mogą wykonać badania gleb, ale nie są one obowiązkowe. Jeżeli podmioty te nie wykonały badań składu nawozów naturalnych lub zawartości N_min, mogą korzystać ze wskaźników dotyczących nawozów naturalnych i zawartości N_min w glebie.

W jakich sytuacjach podmiot nabywający nawóz naturalny lub produkt pofermentacyjny do bezpośredniego rolniczego wykorzystania musi posiadać plan nawożenia azotem?

Są 2 przypadki, w których podmiot nabywający musi posiadać plan nawożenia azotem. Pierwszy przypadek: kiedy nabycie nastąpiło od podmiotu importującego nawóz naturalny lub produkt pofermentacyjny oraz drugi przypadek: kiedy nabycie nastąpiło od podmiotu, który prowadzi chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior.

Jakimi zasadami należy się kierować przy sporządzaniu planu nawożenia azotem przez podmioty nabywające nawóz naturalny lub produkt pofermentacyjny do bezpośredniego rolniczego wykorzystania w celu nawożenia lub poprawy właściwości gleby?

Program azotanowy nie określa jednoznacznie jakimi zasadami należy się kierować przy sporządzaniu planu nawożenia azotem przez podmioty wskazane w rozdziale 1.5.2. ust. 4 Programu. W związku z powyższym, podmioty nabywające nawóz naturalny lub produkt pofermentacyjny od podmiotu importującego nawóz naturalny lub produkt pofermentacyjny lub od tzw. podmiotu wielkotowarowego, powinny posiadać plan nawożenia azotem sporządzony co najmniej z uwzględnieniem sposobu obliczania dawki nawozów azotowych według uproszczonego bilansu azotu określonego w załączniku nr 8 do Programu azotanowego.

Czy plan nawożenia azotem na 2019 rok ma uwzględniać jesienne nawożenie zastosowane pod uprawy zakładane jesienią 2018 r.?

Tak, zasadne jest uwzględnienie w planie nawożenia azotem na 2019 r. jesiennego nawożenia zastosowanego pod uprawy zakładane jesienią 2018 r.

Czy rolnik, który jako międzyplon wysiewa np. łubin (bobowate) w mieszance z rzepakiem jest zobowiązany do zastosowania korekcji ilości azotu w bilansie azotu - tab. 13 Programu azotanowego zawiera zapis „bobowate w mieszankach z trawami lub zbożami” – Czy zapis  ten należy traktować literalnie i poplonu składającego się z roślin bobowatych oraz rzepaku, lub bobowatych i np. facelii nie należy wliczać do bilansu azotu?

W bilansie azotu należy uwzględnić ilość składnika pozostawionego w glebie przez rośliny bobowate uprawiane w mieszankach z trawami i zbożami, ale także z facelią i rzepakiem oraz innymi roślinami.

Czy międzyplony ścierniskowe (wysiewane jako element EFA celem spełnienia jednego z warunku zazielenienia w ramach systemu dopłat bezpośrednich), które wysiewane są bezpośrednio po zbiorze plonu głównego i pozostają na polu raptem przez 8 tygodni również należy ująć w bilansie azotu (jeśli mieszanka złożona była z rośliny bobowatej i zbóż lub z rośliny bobowatej i np. rzepaku)? Czy roślina pozostająca na polu przez 8 tygodni od momentu jej wysiewu rzeczywiście pozostawia zieloną masę z odpowiednią ilością azotu, która wynika z tab.13 Programu azotanowego?

Ilość azotu z międzyplonów pozostających na polu do 8 tygodni jest niewielka i może być pominięta w bilansie składnika.

Czy w sytuacji, gdy gleby są mozaikowate, np.: 1/3 działki rolnej to gleba bardzo lekka, 1/3 lekka i pozostała 1/3 – ciężka, a rolnik uprawia działkę w całości i nie ma sprzętu do precyzyjnego dawkowania nawozów, wówczas zawartość N w glebie (z tabeli lub wyników) można uśrednić czy należy przyjąć najwyższą zawartość?

W opisywanej sytuacji można uśrednić zawartość N w glebie (korzystając z wartości podanych w tabeli lub z wyników posiadanych badań).

Czy istnieją narzędzia informatyczne ułatwiające wykonywanie niezbędnych obliczeń związanych z wdrażaniem Programu azotanowego?

Tak, takie narzędzia zostały opracowane i udostępnione on line przez Centrum Doradztwa Rolniczego (https://www.cdr.gov.pl)

 

6. Sposób dokumentowania realizacji Programu

Czy wszystkie podmioty prowadzące produkcję rolną muszą prowadzić ewidencję zabiegów agrotechnicznych związanych z nawożeniem azotem?

Nie, do prowadzenia ewidencji zabiegów agrotechnicznych związanych z nawożeniem azotem zobowiązane są podmioty prowadzące produkcję rolną na powierzchni większej lub równej 10 ha użytków rolnych lub utrzymujące zwierzęta gospodarskie w liczbie większej lub równej 10 DJP według stanu średniorocznego.

 

7. Kontrola wdrażania Programu

Kto jest upoważniony do przeprowadzenia kontroli stosowania Programu azotanowego?

Zgodnie z ustawą Prawo wodne kontrola stosowania Programu azotanowego przez podmioty prowadzące produkcję rolną jest wykonywana przez właściwe organy Inspekcji Ochrony Środowiska, czyli wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska.

Dodatkowo wymagania Programu azotanowego wchodzą w zakres zasady wzajemnej zgodności (cross-compliance), dlatego wszyscy rolnicy korzystający z płatności bezpośrednich, a także płatności obszarowych otrzymywanych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 oraz 2014-2020 (PROW) mogą być w tym zakresie kontrolowani przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Corocznie kontroli pod względem spełniania wymogów wzajemnej zgodności podlega 1% beneficjentów ubiegających się o płatności (z pominięciem rolników uczestniczących w systemie dla małych gospodarstw, którzy od 2015 roku nie podlegają kontroli wzajemnej zgodności).

Jakie kary grożą rolnikowi, który nie realizuje obowiązków wynikających z Programu azotanowego?

Ustawa Prawo wodne ustanowiła system kar uzależniony od zakresu i stopnia naruszenia Programu azotanowego i daje możliwość organom Inspekcji Ochrony Środowiska wydawania decyzji nakazujących usunięcie w określonym terminie stwierdzonych nieprawidłowości lub ustalania obowiązku uiszczenia opłaty za naruszenie zapisów Programu azotanowego.

Maksymalne stawki opłat za naruszenie Programu azotanowego aktualizowane są co rok i ogłaszane w Monitorze Polskim. Stawki obowiązujące w 2019 r. wynoszą:

• 2040 zł za stosowanie nawozów niezgodnie z Programem azotanowym,
• 3060 zł za przechowywanie odchodów zwierzęcych niezgodnie z Programem azotanowym,
• 510 zł za prowadzenie dokumentacji realizacji Programu azotanowego niezgodnie z Programem azotanowym,
• 510 zł za brak planu nawożenia azotem, jeżeli jest wymagany zgodnie z przepisami.

Pełna treść aktualnego obwieszczenia w sprawie wysokości maksymalnych stawek opłaty za naruszenie Programu azotanowego znajduje się pod podanym linkiem: http://www.monitorpolski.gov.pl/MP/2018/1011/1.

Natomiast w przypadku kontroli przeprowadzanych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w ramach zasady wzajemnej zgodności (cross-compliance), wysokość sankcji czyli % obniżenia płatności otrzymywanych przez rolnika w ramach płatności bezpośrednich lub płatności obszarowych, zależy od rodzaju i skali naruszenia wymogów.

W przypadku, gdy stwierdzona niezgodność wyniknie z zaniedbania ze strony rolnika, zmniejszenie płatności z zasady wynosi 3% całkowitej kwoty płatności, a w przypadku poważniejszych naruszeń 5%. Natomiast w sytuacji, gdy rolnik celowo dopuści się stwierdzonej niezgodności, zmniejszenie to z zasady wynosi 20% całkowitej kwoty lub w przypadkach rażących naruszeń może nawet zostać zwiększone do 100% całkowitej kwoty.

Czy w trakcie kontroli rolnik musi posiadać dokumenty potwierdzające zakup nawozów mineralnych?

Program azotanowy nie nakłada takiego obowiązku.