Zarządzanie gospodarką wodną - panel wodny na COP 24
14 grudnia 2018 r. w Katowicach, w ramach 24 sesji Konferencji Stron Konwencji ws. Zmian Klimatu (COP 24) odbył się panel dyskusyjny Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej dotyczący gospodarki wodnej, zatytułowany: „Zarządzanie zasobami wodnymi w kontekście zmian klimatu”, pod hasłem przewodnim: „Woda prawem każdego człowieka i dziedzictwem przyszłych pokoleń”.
Panel otworzyła Małgorzata Bogucka – Szymalska, Zastępca Dyrektora Departamentu Gospodarki Wodnej i Żeglugi Śródlądowej. Gościem specjalnym panelu był prof. Kitila Mkumbo, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Wody Tanzanii. Udział w panelu wzięli także Joanna Kopczyńska, Zastępca Prezesa Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, dr inż. Iwona Kłosok – Bazan z Politechniki Śląskiej, Mariusz Andykiewicz - Piragas, Kierownik Zakładu Badań Regionalnych w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowym Instytucie Badawczym, oraz dr Izabela Ploch z Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego.
Zgodnie z zamysłem organizatorów COP 24, dzień 14 grudnia poświęcony był Człowiekowi i jego potrzebom wynikającym ze zmian klimatu. Pani Dyrektor Bogucka –Szymalska przybliżyła słuchaczom aktualną sytuację zasobów wodnych w Polsce i na świecie oraz przedstawiła działania, mające na celu zapewnienie zaopatrzenia w wodę ludności i gospodarki.
Dyskusja panelistów objęła poszczególne elementy zintegrowanego systemu zarządzania zasobami wodnymi w Polsce, w szczególności w kontekście stanu wód podziemnych i powierzchniowych, zaopatrzenia ludności w wodę, oczyszczania ścieków i przeciwdziałania zanieczyszczeniu wód, kształtowania się taryf za dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków oraz innowacyjności
w gospodarce wodnej.
Dyrektor Bogucka –Szymalska podkreśliła, iż nadal największym problemem gospodarki wodnej w Polsce jest ilość dyspozycyjnych zasobów wodnych, które musimy zwiększać. Aktualnie Polska ma jedne z najmniejszych zasobów wodnych w Europie, a w przyszłości z uwagi na zmniejszające się opady atmosferyczne, problem będzie się pogłębiał. Jednymi z większych wyzwań, zarówno na świecie, jak i w Polsce jest zabezpieczenie wszystkich potrzeb ludności i gospodarki w świetle zwiększającego się zagrożenia suszą. Potrzebne jest wdrożenie elastycznego systemu zarządzania zasobami wodnymi, odpowiednia edukacja i zwiększanie świadomości zmian klimatu. Aby zwiększyć dyspozycyjność zasobów wodnych MGMiŻŚ rozpoczęło prace nad programem rozwoju retencji, którego celem głównym jest łagodzenie skutków suszy oraz powodzi w Polsce poprzez zwiększenie retencji wód. Priorytetami tego programu są:
- realizacja działań z zakresu budowy zintegrowanego systemu naturalnej i sztucznej retencji wodnej,
- stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju gospodarczego oraz innych dziedzin wykorzystania zasobów wodnych,
- wzmocnienie świadomości społecznej w zakresie potrzeby retencjonowania wody.
W zakresie zaopatrzenia ludności w wodę w Polsce realizowanych jest szereg inwestycji. W ostatnich 14 latach wybudowano ponad 80 tys. km sieci kanalizacyjnej oraz 410 nowych oczyszczalni ścieków komunalnych oraz przeprowadzono ponad 1600 inwestycji w zakresie modernizacji lub rozbudowy oczyszczalni ścieków komunalnych. Nowoczesne technologie oczyszczania ścieków, nad którymi prace prowadzi m.in. Politechnika Śląska, pozwalają na uzyskanie wody zdatnej do ponownego wykorzystania, np. jako wody do nawodnień. Pani dr inż. Iwona Kłosok – Bazan podkreśliła, że pod względem technologicznym możliwe jest oczyszczenie ścieków do stopnia, aby mogły one ponownie stanowić wodę do zaopatrzenia ludności, co daje szanse na kompleksowe wdrożenie gospodarki
o obiegu zamkniętym. Jednakże takie technologie nie są wciąż wykorzystywane na świecie na szeroką skalę.
Politykę cenową kształtowania taryf za dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków przedstawiła Prezes Joanna Kopczyńska. Prezes zapewniła, że celem Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie jest ustalanie cen na poziomie akceptowalnym społecznie. Zbyt wysokie ceny powodują wzrost niekontrolowanego poboru wody spoza sieci wodociągowych, natomiast ceny zbyt niskie zwiększają ryzyko marnotrawstwa wody. Wysokość ceny wynika bezpośrednio z kosztów budowy i utrzymania sieci wodociągowej. Najwyższe ceny mogą wystąpić w regionach o rozproszonej zabudowie, gdzie istnieje konieczność wybudowania wielu kilometrów sieci wodociągowej, do której przyłączonych jest niewielka liczba gospodarstw domowych.
W trakcie panelu wodnego eksperci dyskutowali na bardzo wysokim poziomie merytorycznym.
Z jednej strony dyskusja dotyczyła stanu wód powierzchniowych i podziemnych oraz ryzyka związanego ze zmianami klimatu i presjami antropogenicznymi, z drugiej strony pokazała także co możemy zrobić, aby ryzyko to zmniejszyć . Bardzo istotny jest prognozowanie, aby mieć świadomość jak w przyszłości mogą kształtować zasoby wodne i jak trzeba będzie reagować, aby zaspokoić wszystkie potrzeby człowieka i gospodarki. Istnieją innowacyjne metody oczyszczania ścieków, z których możemy skorzystać, w tym technologie zapewniające taki poziom oczyszczenia, aby odzyskaną wodę można było bezpiecznie stosować do nawodnień. Podkreślono również, że bardzo istotnym elementem zintegrowanego systemu zarządzania gospodarką wodną jest świadomość zagrożeń deficytem wody oraz powszechna edukacja, aby wodę traktować z należytym poszanowaniem.