Polska w Indiach

• System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze

Gospodarka Butanu opiera się na tzw. Planach Pięcioletnich. Obecnie Butan realizuje trzynasty (2024-2029) z kolei plan, którego strategiczne cele do 2029 r. są następujące: 1) Bhutan stanie krajem o wysokich dochodach, którego motorem napędowym będą innowacje i zrównoważony rozwój (z PKB wynoszącym 5 mld USD); 2) Zdrowe i produktywne społeczeństwo oparte na godziwej i wysokiej jakości służbie zdrowia, edukacji i ochronie socjalnej; 3) Ochrona i wzmacnianie suwerenności, integralności terytorialnej, bezpieczeństwa, jedności, dobrobytu, wzrostu gospodarczego; 4) Odpowiedzialny i sprawny system zarządzania pozwalający na przyspieszony wzrost gospodarczy i poprawię jakości życia ludności.

Gospodarka kraju jest ściśle powiązana i zależna od gospodarki Indii poprzez partnerstwo handlowe i monetarne oraz w zakresie pomocy finansowej i pracowników migrujących w projektach rozwojowych, zwłaszcza w zakresie budowy dróg.

W Bhutanie działa jedna Izba Handlowa - Bhutan Chamber of Commerce & Industry (BCCI) (https://www.bcci.org.bt/).

• Ministerstwo Rolnictwa i Leśnictwa: https://www.rcsc.gov.bt/en/moaf/

• Ministerstwo Przemysłu, Handlu i Zatrudnienia: http://mosic.moea.gov.bt/mosic/defaulthomepage.do

• Ministerstwo Finansów: https://www.mof.gov.bt/content/

Bhutan zajmuje wysokie miejsce w rankingu Banku Światowego w zakresie egzekucji wykonania postanowień umów handlowych, oceniane na 70 pkt. w skali 100 pkt. Średnio egzekucja zajmuje 225 dni, co jest wynikiem znacznie wyższym iż średnia regionu dla Azji Południowej, która wynosi 1.101 dni. Pierwsza ustawa o alternatywnych metodach rozwiązywania sporów została uchwalona w 2013 r. (ustawa Alternative Dispute Resolution ADR z 2013 r.). W 2018 r. utworzono Bhutan Alternative Dispute Resolution Centre, który jako niezależny organ posiadający odrębną osobowość prawną jest upoważniony do prowadzenia wszelkich sporów związanych z handlem w drodze arbitrażu i negocjacji.

13 grudnia 2023 r. Bhutan stał się siódmym krajem, który awansował z listy ONZ krajów najsłabiej rozwiniętych (LDC).

• Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB

• Polityka kursowa

Oficjalną jednostką płatniczą jest ngultrum bhutański (BTN) dzielący się na 100 chhertum, powiązany kursem sztywnym 1:1 z rupią indyjską. Rupia indyjska jest powszechnie używana na terenie Bhutanu.

• Surowce i technologie krytyczne

Bhutan nie posiada znaczącej bazy surowców mineralnych. Te, które występują nie są zaliczane do krytycznych surowców. W Bhutanie wydobywany jest dolomit, kwarc, węgiel kamienny. Górnictwo ma niewielkie znaczenie dla gospodarki kraju (5% PKB).

Z uwagi na niskie wydatki budżetowe na badania i ogólną charakterystykę kraju Bhutan nie rozwinął technologii krytycznych.

• Stan infrastruktury

Infrastruktura lotnicza

Na terenie Bhutanu znajdują się cztery lotniska. Jedyny port lotniczy obsługujący połączenia międzynarodowe znajduje się w Paro (odległym o około 50 km na zachód od Thimphu).

Infrastruktura drogowa

Sieć drogowa ma łączną długość 8050 km (z czego 4991 km ma utwardzoną powierzchnię).

Wzdłuż granicy indyjsko-bhutańskiej znajdują się trzy lądowe przejścia graniczne. Znajdują się one w miejscowościach: Phuentsholing (w części zachodniej), Gelephu (na środkowym odcinku granicy) oraz w dystrykcie Samdrup Jongkhar (w części wschodniej). Nie ma możliwości wjazdu do Bhutanu od strony chińskiej. (http://www.tourism.gov.bt/)

Na terenie Bhutanu nie ma linii kolejowych ani portów rzecznych. Bhutan nie posiada dostępu do morza.

• Kalendarz dni wolnych od pracy

W Bhutanie obchodzi się łącznie 16 ogólnopaństwowych świąt. Najważniejsze z nich, Święto Narodu, obchodzone 17 grudnia. Ponadto obchodzonych jest wiele świąt lokalnych (tzw. tshechu). Część świąt (zwłaszcza lokalnych) ma charakter ruchomy ze względu na stosowanie tybetańskiego kalendarza księżycowego.

• Najważniejsi partnerzy handlowi

W roku budżetowym 2022-2023 eksport Bhutanu 909,4 mln USD. Najważniejszymi odbiorcami eksportu Bhutany są: Indie (855,0 mln USD), Indonezja (16,9 mln USD), Włochy (12,3 mln USD) oraz Bangladesz (7,4 mln USD).

Import do Bhutanu wyniósł 3.856,8 mln USD i pochodził głównie z Indii (3.479,0 mln USD), Singapuru (115,6 mln USD, Chin (99,5 mln USD) oraz Nepalu (30,8 mln USD).

• Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe

Głównymi produktami eksportowymi są żelazo i żelazostopy, półwyroby z żelaza, cement, karbid, gips, gałka muszkatołowa oraz kardamon.

Bhutan importuje gł. produkty petrochemiczne, maszyny i urządzenia mechaniczne, maszyny i urządzenia elektryczne, pojazdy osobowe i transportowe, koks i półkoks.

• Główni inwestorzy

Rząd Butanu dążąc do przyciągnięcia zagranicznych inwestorów przeprowadził w 2010 r., w 2014 r. oraz w 2019 r. reformy liberalizujące reżim BIZ (Bezpośrednich Inwestycji Zagranicznych) oraz reformę polityki zagranicznej. Mimo to, napływ BIZ do Butanu jest niewielki, średnio ok. 10-20 mln USD rocznie. Największym inwestorem (głównie w przemyśle wytwórczym) są Indie, następnie Singapur (15%) i Tajlandia (13%), które inwestowały głównie w sektorze usług. Ogółem 65% BIZ pochodziło z Azji, 25% z Europy, 9% z Ameryki i około 1% z regionu Oceanii. Większość BIZ zlokalizowanych jest w stolicy Thimphu.

• Główne kierunki inwestycji zagranicznych

Brak danych na temat BIZ Bhutanu za granicą.

Butan jest członkiem szeregu organizacji: Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD) od 1971 roku,  Komisji Gospodarczej i Społecznej ds. Azji i Pacyfiku (ESCAP), IFAD, World Bank. Bhutan formalnie rozpoczął procedurę przystąpienia do WTO w 1999 r., ale do chwili obecnej nie ratyfikował dokumentów akcesyjnych.

Dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne

Obroty handlowe w 2023 r. wyniosły ponad 5,6 mln USD, w tym eksport wyniósł ponad 5,3 mln USD, a import ponad 270 tys. USD. Największą część eksportu, bo ponad 5,2 mln USD stanowiły produkty farmaceutyczne. Jeśli zaś chodzi o import, to największy udział stanowiły żeliwo i stal.

Za 10 miesięcy 2024 r. obroty handlowe wyniosły ponad 63 tys. EUR. Eksport – 60 tys. EUR, import 3 tys. EUR.

*dane GUS za 10 miesięcy 2024 r.

Od 2023 r. Ministerstwo Finansów realizuje program pomocowy dla Królestwa Bhutanu. W ramach projektu realizowanego w ramach Tax Inspectors Without Borders (TIWB) polscy eksperci wspierają administrację podatkową Bhutanu w kontrolach podatkowych przedsiębiorstw międzynarodowych. Współpraca dotyczy międzynarodowego prawa podatkowego oraz cen transferowych. W ramach projektu polscy eksperci dzielą się wiedzą, prowadzą szkolenia i konsultacje.

Wzajemne inwestycje

Dane Narodowego Banku Polskiego nie odnotowują, by firmy zarejestrowane w Bangladeszu dokonywały bezpośrednich inwestycji w Polsce. Podobnie dane NBP nie wykazują inwestycji polskich podmiotów gospodarczych w Bangladeszu.

Relacje z UE

Stosunki dyplomatyczne między Unią Europejską, a Bhutanem nawiązane zostały w 1982 r. Pierwsze wspólne spotkanie w sprawie współpracy gospodarczej odbyło się w 1985 r. Głównymi dziedzinami współpracy UE z Bhutanem są: przestrzeganie zasad „dobrych rządów” („good governance”), budowa zdolności gospodarczych i handlowych oraz rozwój odnawialnych źródeł energii.

Projekt wsparcia handlu UE–Bhutan (The EU – Bhutan Trade Support Project) ma na celu dywersyfikację eksportu poprzez poprawę krajowych ram regulacyjnych w zakresie handlu i inwestycji oraz zwiększenie eksportu produktów rolnych i rękodzieła tekstylnego. Ostatecznym celem projektu jest zwiększenie dochodów ludności, wzrost gospodarczy Bhutanu i ograniczenie ubóstwa.

Bhutan jest beneficjentem unijnego programu „Wszystko oprócz broni” (EBA) dla krajów najsłabiej rozwiniętych. Import na rynek europejski korzystający z preferencyjnego dostępu wyniósł w 2022 r. około 2,2 mln EUR. Według danych UE GSP Hub całkowita wartość handlu z UE w 2023 r. wyniosła 38 mln EUR (spadek o 22,5% w porównaniu z rokiem 2022). Z niewielkim udziałem wynoszącym 0,9% UE jest czwartym najważniejszym partnerem handlowym Bhutanu (eksport – 17 mln EUR, import 21 mln EUR). Do UE importowano głównie żelazo i stal )98,4% całości importu UE z Bhutanu). Z EU eksportowano do Bhutanu zaś do tego kraju przede wszystkim farmaceutyki (34,9% całości eksportu), maszyny i sprzęt transportowy (35,1%),  maszyny i urządzenia elektryczne (11,2%) oraz instrumenty laboratoryjne ora kontrolne (10,6%).

Baza traktatowa

Polska nie ma podpisanych dwustronnych umów gospodarczych z Bhutanem. Specyfiką Bhutanu jest to, że specjalny traktat upoważnia Indie do reprezentowania Bhutanu w wielu sprawach międzynarodowych.