Podczas konferencji prasowej, która odbyła się 3 grudnia na Zamku Królewskim w Warszawie, podpisane zostały dokumenty o przekazaniu obiektów do macierzystych zbiorów. 73 średniowieczne dokumenty pergaminowe trafią do Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, zaś głowa św. Jakuba starszego - do Muzeum Zamkowego w Malborku.

To historyczny moment. To najważniejszy i najcenniejszy zwrot obiektów dziedzictwa kultury we współczesnej historii Polski. Tylko w tym roku zakończyliśmy 20 postępowań restytucyjnych. Każde z nich było wyjątkowe i prowadzone z najwyższą starannością, jednak żadne nie dorównuje temu, które finalizujemy dzisiaj – powiedziała Marta Cienkowska, ministra kultury i dziedzictwa narodowego. - Przed nami kolejne działania. W poniedziałek, podczas konsultacji polsko-niemieckich w Berlinie, przekazałam stronie niemieckiej 9 wniosków obejmujących 35 utraconych zabytków. Wśród nich są niezwykle cenne dla polskiej kultury obiekty, m.in. fragment średniowiecznego rękopisu z hymnem „Gaude Mater Polonia”, manuskrypty i listy z Biblioteki Ordynacji Zamojskiej czy trzy dzienniki Stefana Żeromskiego. Od 2008 roku Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego odzyskało łącznie 805 pojedynczych dóbr kultury, a wraz ze zwracanymi dziś dokumentami i fragmentem rzeźby – już 879. Naszym wspólnym obowiązkiem jest dołożenie wszelkich starań, by odzyskać wszystkie zagrabione dzieła. Dziękuję osobom zaangażowanym w ten proces - dodała.

W konferencji prasowej na Zamku Królewskim wzięli udział: Marta Cienkowska, ministra kultury i dziedzictwa narodowego; dr Paweł Pietrzyk, naczelny dyrektor Archiwów Państwowych; dr hab. Janusz Trupinda, dyrektor Muzeum Zamkowego w Malborku oraz prof. Małgorzata Omilanowska, dyrektorka Zamku Królewskiego w Warszawie.

Część obiektów odzyskanych z Niemiec podczas polsko-niemieckich konsultacji międzyrządowych do 7 grudnia br. można obejrzeć w Nowej Izbie Poselskiej na Zamku Królewskim w Warszawie w ramach biletu wstępu na Apartamenty Królewskie i Sale Sejmowe.

Poznaj odzyskane polsko-krzyżackie archiwa

W zbiorze odzyskanych 73 dokumentów najstarszym jest przywilej protekcyjny dla Zakonu Niemieckiego wydany przez papieża Innocentego III w 1215 roku, zaś najmłodszym – list żelazny króla Kazimierza IV Jagiellończyka z 1466 roku dla wielkiego mistrza zakonu udającego się na rokowania pokojowe.

W większości dokumenty dotyczą nadań ziemskich i przywilejów nadawanych zakonowi przez polskich książąt dzielnicowych, począwszy od Konrada Mazowieckiego, który sprowadził zakon na ziemie polskie w 1226 r. Liczną grupę stanowią też dokumenty protekcyjne, wydawane przez kolejnych papieży (Grzegorza IX, Aleksandra IV, Urbana IV, Benedykta XII, Klemensa VI, Aleksandra V, Marcina V, Jana XXI), cesarzy (Fryderyka II i Rudolfa I), a także władców z dynastii Luksemburskiej (Jana, Karola IV i Zygmunta) oraz królów polskich (Władysława IV Łokietka i Kazimierza Wielkiego).

W czasie II wojny światowej dokumenty polsko-krzyżackie dotarły do Pruskiego Archiwum Państwowego w Królewcu. Ostatecznie trafiły jednak do zbiorów Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz w Berlinie.

Głowa św. Jakuba starszego - fragment rzeźby z XIV w

Fragment gotyckiej rzeźby z ok. 1340 r. pochodzi z południowej ściany kościoła Najświętszej Marii Panny na Zamku Wysokim w Malborku. W lutym 1945 r. galeria ustawionych na konsolach figur została rozbita na kawałki podczas ostrzału artyleryjskiego zamku przez Armię Czerwoną.

Oderwana od korpusu głowa została nielegalnie wywieziona z Polski ok. 1957 r. i rok później zakupiona do zbiorów Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze. Jej powrót umożliwi scalenie rzeźby i eksponowanie jej we wnętrzach Zamku w Malborku.

Dowiedz się więcej

» Szczegółowe informacje o odzyskanych obiektach

» Odwiedź stronę Archiwum Głównego Akt Dawnych: agad.gov.pl

» Odwiedź stronę Muzeum Zamkowego w Malborku: zamek.malbork.pl